*****
Жіңішке дауыстылар:
A) а, ы, о, ұ;
B) ұ, ү, ы, і;
C) ә, а, ы;
D)& ә, е, і, ө, ү;
E) о, ө, е.
*****
Термин:
A) тілдің құрылымын атайды;
B) сөзжасам саласындағы негізгі тұлға;
C) буынның бір түрі;
D)& ғылымының арнайы саласындағы ұғымды білдіретін сөз не сөз тіркесі;
E) көнерген сөздер.
*****
Кірме сөздер:
A) грамматикалық категория;
B) архаизмдер;
C) тарихи сөздер;
D)& бір тілден басқа тілге енген бөтен тілдің элементі;
E) кәсіби сөздер.
*****
Қысаң дауыстылар:
A)& ұ, ү, ы, і;
B) о, ө, е;
C) о, ө, ү, ұ;
D) ә, е, і, ө, ү;
E) ұ, а, ә.
*****
Қатаң дауыссыздар.
A) ғ, г, д, б, з;
B) б, д;
C) м, н;
D) п, б, т, д, к;
E)& қ, к, п, т, ф, с.
*****
Антоним сөздер:
A) ойлы, ақымақ;
B) салақ, олақ;
C) сенімді, сенімсіз;
D) зерек, талапты;
E)& ақылды, ақымақ.
*****
Синоним сөздер:
A) пияз, жуа, сарымсақ;
B) асқабақ, аскәді;
C) әдемі, ашық;
D) әдемі, арық, ақсары;
E)& әдемі, келбетті.
*****
Еңбек айқайы теориясын ұсынған ғалым:
A) Ж.Ж.Руссо;
B) латын жазушысы Августин, неміс философы Г.Лейбниц;
C) Д.Н. Кудрявский;
D) Карл Бюхер;
E)& Людвиг Нуере.
*****
Тілдің шығуының эмоционалды теориясы қай ғасырға тән?
A)& ХҮІІІ ғ. – ХІХғ;
B) ҮІғ. – ХІІғ;
C) ХХғ;
D) ҮІІІғ. – ХҮғ;
E) ХҮғ. – ХҮІІғ.
*****
Конвергенция дегеніміз не?
A) фонетикалық заңдылықтар;
B) фонетикалық заңдылықтардың туыстас тілдерге ортақ түрі;
C) тілдердің фонетикалық жүйесіндегі дыбыстық өзгерістер;
D) тілдің тарихи даму барысында әр түрлі екі фонеманың бір фонеманың бойына сіңісіп,
ұласып кетуі;
E)& тілдің тарихи дамуы барысындағы дыбыстық өзгерістер.
*****
Редукция деген не?
A)& дыбыстардың әлсіреп көмескіленуі, соның нәтижесінде дыбыстың өзгеруі;
B) екпін түспеген буындағы дауыстылар;
C) сонор дыбыстардың арасындағы дауыстылар;
D) соңғы буындағы қысаң дауыстылар;
E) дыбыстардың түсіріліп қалуы.
*****
Синоним сөздер:
A) жас, ұзын бойлы;
B) оқыған, ақылды;
C) еңбекқор, зерек;
D)& ақылды, ойлы;
E) талапты, еңбекқор.
*****
Араб тілі қай семьялық тілдер тобына қосылады?
A) үнді-Европа тілдері тобына;
B)& семит-Хамит тілдеріне;
C) кавказ тілдеріне;
D) фин-Угор тілдеріне;
E) түркі тілдеріне.
*****
Қытай тілі типологиялық жіктелуі жағынан тілдердің қай тобына жатады?
A) полисинтетикалық тип;
B)& даралаушы тип;
C) аглютинативті тип;
D) флективті тип;
E) ешқандай типке жатпайды.
*****
Моңғол тілдері типологиялық жағынан қай типке жатады?
A) даралаушы тип;
B)& аглютинативті тип;
C) полисинтетикалық тип;
D) флективті тип;
E) ешқандай типке жатпайды.
*****
Орыс тілі қай типтік тілдерге жатады?
A) даралаушы тип;
B) аглютинативті тип;
C) полисинтетикалық тип;
D)& флективті тип;
E) ешқандай типке жатпайды.
*****
Қазақ тілі қай типтік тілдерге жатады?
A) даралаушы тип;
B)& аглютинативті тип;
C) полисинтетикалық тип;
D) флективті тип;
E) ешқандай типке жатпайды.
*****
Лингвистикалық типология нені зерттейді?
A)& тілдердің құрылымдық ұқсастығы мен жақындастығын олардың туыстығына байланыссыз зерттейді;
B) тілдердің генеологиялық шығу тегін зерттейді;
C) туыстас тілдердің арасындағы құрылымдық айырмашылықты зерттейді;
D) тілдердің өзара жақындық дәрежесін, құрылымдық жағынан зерттейді;
E) тілдердің құрылымдық ұқсастығы мен айырмашылығын зерттейді.
*****
Дыбысқа еліктеу теориясын жақтаған ғалымдар:
A) Ж.Ж.Руссо;
B)& латын жазушысы Августин, неміс философы Г.Лейбниц;
C) Д.Н. Кудрявский;
D) Карл Бюхер;
E) Людвиг Нуере.
*****
Динамикалық екпін дегеніміз не?
A)& басқа буындардың ішінен бір буын ырғағының ерекшеленуі;
B) басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;
C) ерекше екпін түскен буын;
D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;
E) бір буынның созылыңқы айтылуы.
*****
Квантативті екпін деген не?
A) басқа буындардың ішінен бір буын ырғағының ерекшеленуі;
B)& басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;
C) ерекше екпін түскен буын;
D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;
E) бір буынның созылыңқы айтылуы.
*****
Музыкалды екпін деген не?
A)& басқа буындардың ішінен бір буын ырғағының ерекшеленуі;
B) басқа буындардың ішінен бір буын өзінің құрамындағы дауыстың созылыңқы айтылуы;
C) ерекше екпін түскен буын;
D) буынның біреуі басқа буындардан айрықша күшті айтылуы;
E) бір буынның созылыңқы айтылуы.
*****
Такт деген не?
A) сөйлеудің темпі;
B) сөйлеудің үдемелілігі;
C) сөйлеудің әуені;
D)& фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі;
E) Дауыс ырғағының көтеріліп, басылуы.
*****
Фраза деген не?
A) сөйлеудің темпі;
B) сөйлеудің үдемелілігі;
C) сөйлеудің әуені;
D) фразаның бір екпінге бағынған бөлшегі;
E)& ең ірі фонетикалық единица.
*****
Фонема дегеніміз не?
A) тілдегі лдыбыс жүйес;і
B)& сөздер мен олардың дыбыстық формаларын ажырататын тілдік единица;
C) тіл дыбыстары;
D) тіл дыбыстарын зерттейтін сала;
E) дауыссыз дыбыстар жүйесі.
*****
Консонантизмдер дегеніміз не?
A) дауысты дыбыстар жүйесі;
B)& дауыссыз дыбыстар жүйесі;
C) қатаң дауыссыздар;
D) ұяң дауыссыздар;
E) қос дауыстылар.
*****
Тіл білімінің ең негізгі зерттейтін объектісі:
A) табиғат заңдары;
B) жан-жануарлар тілі;
C)& адамзаттың дыбыстық тілі;
D) адамның пайда болу заңдылықтары;
E) құстардың тілі.
*****
Тіл білімінің басты салалары:
A) грамматика, этимология, фонема;
B) ономастика, топтнимика, фонема;
C) семасиология, ономастика, топонимика;
D) этимология, топонимика, семасиология;
E)& фонетика, лексика, грамматика.
*****
Жалпы тіл білімінің жеке білімінен айырмасы:
A) бір тілдің даму заңдылықтарын зерттейтіндігі;
B) тілдің қызметін, табиғатын зерттейтіндігі;
C) тілдің зерттеу әдіс-тәсілдерін зерттейтіндігінде;
D) туыс емес тілдерді зерттейтіндігінде;
E)& тілдің жалпы теориялық базасын зерттейтіндігінде.
*****
Тіл білімінің басқа ғылым салаларымен байланысы:
A) тек қоғамдық ғылымдар саласымен;
B) тек жаратылыстану ғылымдар саласымен;
C) педагогика, тарих ғылымдарымен;
D) ешбір ғылым саласымен байланысы жоқ;
E)& қоғамдық ғылымдар мен жаратылыстану ғылымдарымен.
*****
Тіл мен қоғамның байланысы:
A) тіл және қоғам бір-бірімен байланысты емес, әрқайсысы өзінше өмір сүреді;
B) тіл қоғамнан тыс кездейсоқ пайда болды, қоғам тілді дамыта алмайды;
C)& тіл мен қоғам бір-бірімен байланысты, тілсіз қоғам болуы мүмкін емес;
D) тіл қоғам тумай тұрған кезде пайда болды;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Тіл мен ойлаудың байланысы:
A) тіл мен ойлаудың арасында ешқандай байланыс жоқ;
B)& тіл мен ойлау тығыз байланысты, бірінсіз-бірі өмір сүре алмайды;
C) бірінің орнына бірі қызмет атқара алады;
D) тіл ойсыз да өмір сүре алады;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Таңбалар жүйесін зерттейтін ғылым:
A) философия;
B) тарих;
C) саяси экономика;
D) информатика;
E)& семиотика.
*****
Тілдік таңбаның түрлері:
A) жол бойының белгілер, әскери сигналдар;
B) әскери сигналдар, цифрлар;
C)& фонема, морфема, сөз, сөз тіркес, сөйлем;
D) фонема, әскери сигналдар;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Транскрипцияның түрлері:
A) транскрипцияның түрлері көп, қанша сөз болса, сонша транскрипция бар;
B) транскрипцияның түрлері: фонемалық, фонологиялық, морфологиялық;
C)& транскрипцияның фонетикалық және фонематикалық түрі бар;
D) транскрипцияның күрделі және жай түрі бар;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Вокализм:
A) латынша consonantis дауыссыз дыбыс. Тілдегі дауыссыз дыбыстар жүйесі;
B) сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория;
C) славяндардың ең көне әліппесі;
D)& Тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Шартты таңбалардан тілдік таңбалардың айырмашылығы:
A) ешқандай айырмашылығы жоқ;
B) тілдік таңбаның бір формада, бір мазмұнда болуында;
C)& бір форма бірнеше мазмұн немесе бірнеше форма бір мазмұн болуында;
D) мазмұн бірнешеу, форма бірнешеу болып сәйкес келуінде;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Тіл жүйесі:
A)& өзара байланысты бір тектес элементтердің бірлігі;
B) парадигматикалық қатынастар;
C) тілдің салалары;
D) синтагматикалық қатынастар;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Синхрония:
A)& тіл дамуының белгілі бір кезеңдегі қалпы;
B) тіл дамуының әр түрлі кезеңдегі қалпы;
C) тіл даму деңгейлері;
D) фонеманың дамуы;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Диахрония:
A) тіл дамуының белгілі бір кезеңдегі қалпы;
B)& тіл жүйесінің тарихи дамуы;
C) лексиканың дамуы;
D) тіл жүйесінің қалыпты дамуы;
E) фонетиканың дамуы.
*****
Диссимиляция дегеніміз:
A)& Сөз шеңберіндегі екі немесе одан да көп ұқсас дыбыстардың артикуляциясы;
B) тілдің грамматикалық ерекшелігі;
C) орфографиялық ерекшелік;
D) лексикалық ерекшелік;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Ассимиляция:
A) тілдік белгінің ұғымдық мазмұны;
B) тілдегі буынның ерекшеліктері;
C) тілдің даму барысында пайда болады;
D) мағыналық бірлік;
E)& сөздегі немесе сөйлемдегі тетелес келген дыбыстардың артикуляциялық үндесуі.
*****
Сингармонизм:
A)& морфологиялық бірлік ретіндегі сөздің вокалдық түрленуі;
B) тілдің негізгі бірлігі;
C) акустикалық тұрақты болатын дыбыс;
D) бір буындылық;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Ұлттық тілге дейінгі тіл сатылары:
A) ауызекі сөйлеу тілі, жазба тіл;
B)& ру тілі, тайпа тілі, халықтық тіл, содан кейін ұлттық тіл;
C) дыбыстық тіл, ауызекі сөйлеу тілі, әдеби тіл;
D) халықтық тіл, тайпа тілі, ру тілі, жазба тіл;
E) жазба тіл, дыбыстық тіл.
*****
Фонологияның зерттейтін объектісі:
A) дыбыстардың жазылуын зерттейді;
B)& тілдік дыбыстардың құрылысы мен қызметінде болатын заңдылықтарды зерттейді;
C) тіл дыбыстарын;
D) дыбыстың күшін зерттейді;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Тіл дамуына әсер етеін жағдайлар:
A) сыртқы жағдай;
B) ішкі жағдай;
C) дифференциялау процесі;
D) қоғамдық жағдай;
E)& тіл дамуының ішкі жағдай мен сыртқы жағдайлары.
*****
Грамматикалық тәсілдер:
A) қосарлану тәсілі, бірігі тәсілі;
B)& аффиксация, ішкі флекция, қосарлану, бірігу, көмекші сөздер, сөздерлдің орын тәртібі, екпін және интонация тәсілдері;
C) қосымшалар тәсілі;
D) лексикалық, фонетикалық тәсілдер;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Субстрат:
A) пайымдалатын затты белгілейтін логикалық термин;
B) белгілі лигвогеографиялық жерде ертеде болған тілден қалған көне элементтер;
C)& жеңілген тілдің жеңген тілдегі элементтері;
D) тіл білімінің түрі;
E) интонацияның негізгі бөлімі.
*****
Халықаралық жасанды тілдердің түрлері:
A) эсперанто, ұлттық тіл;
B) идо, жазба тіл;
C)& эсперанто, идо, окциденталь, интерлингва;
D) ұлттық тіл, әдеби тіл;
E) жазба тіл, ауызша тіл.
*****
Орфография:
A) жазудың түрі;
B)& дұрыс жазу ережелерінің жиынтығы;
C) дұрыс сөйлеу ережелерінің жиынтығы;
D) дыбыстық ерекшелік;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Варваризмдер:
A) әр түрлі тілдік құрылымдарды белгілейтін жалпы термин;
B) ықпалдың бір түрі;
C) қолданыстан шыққан сөздер;
D) тілдегі жаңа сөздер;
E)& өз тілінде баламасы бола тұра бөтен тілдің сөздерін еліктеумен қолдану.
*****
Фразеологизм:
A) морфологиялық құбылыс;
B) еркін сөз тіркесі;
C)& семантикалық тұрақты байланыста болатын сөйлемдер мен сөздердің тіркесуі;
D) тілдің сыртқы көрінісі;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Мұрын жолды дауыссыздар.
A) ғ, с, д, б, з;
B) б, д, м;
C)& м, н, ң;
D) п, б, т, д, к;
E) қ, в, п, ж, ф, с.
*****
Ызың дауыссыздар.
A)& ф, в, ғ, с, ш, з;
B) қ, к, п, т, с;
C) п, б, т, д, к;
D) м, н, д;
E) ғ, т, ж.
*****
Лексикологияның салалары:
A) грамматика, фонетика;
B) фразеология, этимология;
C)& ономасиология, семасиология, этимология, фразеология, лексикография;
D) сингармонизм, семасиология;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Әдеби тіл:
A) фонетикалық ерекшелігі бар тіл;
B) грамматикалық ерекшелігі бар тіл;
C) лексикалық ерекшелігі бар тіл;
D) жер шарында өмір сүретін халықтардың тілі;
E)& тұрақты нормалары бар, жалпыға бірдей түсінікті, жалпы халықтық тілдің екшеленген, сұрыпталған жүйелі түрі.
*****
Сөз тудырудың морфологиялық тәсілі:
A) Сөздің мағыналық жақтан даму нәтижесінде жасалады;
B)& Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;
C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;
D) Күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;
E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.
*****
Сөз тудырудың синтаксистік тәсілі:
A) Сөздің мағыналық жақтан даму нәтижесінде жасалады;
B) Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;
C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;
D)& күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;
E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.
*****
Кірме сөзді ажырат.
A) қауын;
B)& жәрмеңке;
C) ауылнай;
D) Баяндауыл;
E) қолжазба.
*****
Термин сөздің ең басты белгісі.
A) Интернационалдық сөз болуы;
B) Қоғамдық ғылымдарға қатысты болуы;
C)& Өндіріс пен техникаға қатысты болуы;
D) Дара мағыналы болуы;
E) Бірнеше мағынада жұмсалуы.
*****
Термин сөздерді ажырат.
A)& Коммунизм;
B) Улица;
C) Машина;
D) Детсад;
E) Стирка.
*****
Синтаксистік сөз тіркесі үшін сөздердің лексикалық тіркесімділігі.
A) міндетті емес;
B)& міндетті шарт;
C) міндетті бола бермейді;
D) кейде міндетті;
E) ешқайсысы дұрыс емес.
*****
Туыс тілдер:
A)& шыққан тегі бір тілдер туыс тілдер;
B) ру, тайпа кезінде диалектілерге бөлінген туыс тілдер;
C) тіл деңгейлеріне байланысты;
D) морфологиялық ұқсастықтарға байланысты;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Сөйлеудің фонетикалық жақтан мүшеленуі:
A)& фраза, такт, буын, дыбыс;
B) сөз, буын, дыбыс, әуен;
C) фраза, интонация;
D) мелодика, әуен;
E) буын, дыбыс, темп.
*****
Семосиология нені зерттейді.
A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;
B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;
C)& Сөз мағынасының дамуын зерттейді;
D) Жер-су атауларын зерттейді;
E) Кісі атауларын зерттейді.
*****
Ономосиология нені зерттейді.
A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;
B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;
C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;
D)& Жалқы есімдерді зерттейді;
E) Кісі атауларын зерттейді.
*****
Лексикологияның зерттейтін негізгі мәселелері:
A) сөздің грамматикалық мағынасын зерттейді;
B) белгілі бір тілдің тарихын зерттейді;
C)& тілдің сөздік қоры мен сөз құрамын зерттейді;
D) дұрыс жауабы жоқ;
E) көмекші сөздерді зерттейді.
*****
Дүние жүзінде ең көп тоғысқан тіл:
A) түркі тілдері, соның ішінде қазақ тілі;
B)& ағылшын тілі;
C) жапон, корей тілдері;
D) қытай тілі;
E) неміс тілі.
*****
Тілдердің типологиялық (морфологиялық) топтастырылуы:
A) лексикалық ұқсастығына байланысты;
B) туыстығына байланысты топтастырылуы;
C)& әлем тілдерінің грамматикалық құрылысындағы ұқсастығына негізделіп жіктелуі;
D) дүниежүзілік тілдердің қарым-қатынасына байланысты;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Дүние жүзіндегі тілдердің типологиялық типтері:
A) даралаушы тип, полисинтетикалық тип;
B) қопармалы (флективті) тіл;
C) даралаушы тип, жалғамалы (агглютинативті) тип;
D)& даралаушы тип, жалғамалы (аглютинативті) тип, қопармалы (флективті), полисинтетикалық типтер;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Фонетиканың тіл дыбыстарын зерттеудің негізгі үш шарты:
A) тіл дыбыстарын фонологиялық, графикалық тұрғыда зерттейді;
B) тіл дыбыстарын жан-жақты зерттейді, әсіресе дауысты дыбыстардың жасалуын, мағыналарын зерттейді;
C)& тіл дыбыстарын жасалу орнына (артикуляциясын), естілу қасиетіне (аккустикасын) және мағыналық сипатына қарай зерттейді;
D) тілдік дыбыстарды жазылуына, таңбаларына, мағынасына қарай зерттейді;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Жапон тілі қай семьялық тілдер тобына жатады?
A) үнді-Европа тілдеріне;
B) тунгус-манчжур тілдері семьясына;
C)& туыстас тілдердің ешбір тобына енбейді;
D) қытай-Тибет тілдеріне;
E) моңғол тілдеріне.
*****
Якут тілі түркі тілдерінің қай тобына жатады?
A)& Ұйғыр-оғыз тобына;
B) Батыс-Хун тобына;
C) Бұлғар тобына;
D) Қыпшақ тобына;
E) Ешқандай топқа жатпайды.
*****
Тіл дыбыстарын зерттейтін фонетикалық әдістер:
A)& салыстырмалы, салғастырмалы, эксперименталды немесе инструменталды, әлеуметтік әдістер;
B) нструменталды әдіс;
C) байқап көру әдісі;
D) салыстырмалы әдіс;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Траскрипция:
A) қайсыбір сөздерді басқаша жазу;
B) төл сөздің түрі;
C) орын алмастыру;
D) географиялық атаулар;
E)& сөз дыбыстарын хатқа түсіріп жазу әдісі.
*****
Транслитерация:
A) поэтика мен стилистикадағы түсінік;
B) буынның бір түрі;
C) бір буынды құрайтын үш элементтен құралған күрделі дауысты;
D)& текстерді не сөздерді басқа графикалық жүйе арқылы жазу;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Консонантизм:
A) транспозицияның бір түрі;
B) сан мағынасын білдіретін атрибутивті мағыналық категория;
C) тіл бірлігінің эмоциялық немесе стилистикалық реңі;
D) тілдегі дауысты дыбыстар жүйесі;
E)& тілдегі дауыссыз дыбыстар жүйесі.
*****
Дифтонгтар:
A)& бір буынды құрайтын екі элементтен тұратын күрделі дауысты дыбыс;
B) дауыссыз дыбыстар;
C) фонеманы атаймыз;
D) сөйлеу кезіндегі дыбыстардың бір-біріне әсері;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Монофтонг:
A) тілдің негізгі бірлігі;
B) лексикалық бірлік;
C) морфема;
D) түбір;
E)& артикуляциясы мен акустикасы тұрақты болатын дауысты дыбыс.
*****
Орфоэпия:
A)& дұрыс сөйлеу ережелерінің жиынтығы;
B) тілдің ерекшелігі;
C) көне әдеби тіл;
D) дұрыс жазу;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Сөздің лексикалық мағынасы:
A) жіктік жалғаулар арқылы;
B) көмекші сөздер арқылы жасалады;
C)& зат, қасиет, процесс, құбылыс тағы сол сияқты түсінікті ой-санада бейнелеп тұрақтану арқылы жасалады;
D) грамматикалық формалар арқылы жасалады;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Эвфемизм дегеніміз:
A) түбірдің дыбыстық құрамының өзгеруі;
B) дыбыстардың комбинаторлық өзгерісінің бір түрі;
C)& құлаққа ерсі естілетін сөздердің синонимдері ретінде жұмсалады;
D) сөздің шығу тегін зерттеуді атайды;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Қазақ және басқа түркі тілдерінде екпін сөз түбірінің қай буынына түседі?
A) Сөздің басқы буынына
B) Сөздің ортаңғы буынына
C)& Сөздің соңғы буынына
D) Сөздің кез келген буынында
E) Сөздің ешқандай да буынында емес
*****
Кәсіби сөздер:
A)& белгілі бір кәсіпке, қызмет түріне байланысты шаруашылық саласындағы сөздер;
B) архаизмдер;
C) терминдер;
D) неологизмдер;
E) варваризмдер.
*****
«сыңар» сөзінің қай сан есіммен синонимдес екенін көрсетіңіз.
A) 3.
B) 1.
C)& 2.
D) 7.
E) 10.
*****
Күрделі сөзді табыңыз
A) жиырма;
B) елеуіш;
C) күркешік;
D)& Уәлихан;
E) Кітап оқу.
*****
Сөздіктің түрлері:
A) екі түрлі сөздік бар;
B) фразеологиялық сөздік, диалектологиялық сөздік;
C) тарихи сөздіктер, академиялық сөздіктер;
D) аударма, терминологиялық сөздік;
E)& фразеологиялық, длиалектологиялық, академиялық, аударма, терминологиялық, синонимдер, орфографиялық, орфоэпиялық, энциклопедиялық, түсіндірме, антонимдер, этимологиялық т.б. сөздіктер.
*****
Грамматика дегеніміз:
A)& тілдің құрылымы, морфологиялық категориялар мен тұлғалар, синтаксистік категориялар мен құрылымдар, сөзжасам тәсілдерінің жүйесі;
B) лексикалық мағынаны зерттейді;
C) фонетика саласы зерттейді;
D) сөздің тура мағынасын зерттейді;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Грамматиканың салалары:
A) фонетика, синтаксис;
B) лексика, морфология
C)& морфология, синтаксис
D) этимология, топонимика
E) диалектология, фразеология
*****
Морфема дегеніміз:
A) дыбыс;
B)& тілдің негізгі бірлігі, ең кіші таңба, бірліктің фонетикалық тұлғасы ретінде белгілі бір мағына береді;
C) сөздің тура мағынасы;
D) метафора;
E) ауыспалы мағына.
*****
Антоним сөздер
A) белгілі, белгісіз;
B) білікті біліксіз;
C) мол, мардымсыз;
D) мол, көп емес;
E)& мол, аз.
*****
Грамматикалық мағына:
A) түбір сөздерден жасалады;
B)& аффиксация, ішкі флекция, қосарлану, бірігу, көмекші сөздер, сөздердің орын тәртібі, екпін және интонация тәсілдері;
C) фонемалар арқылы беріледі;
D) графика жүйесі арқылы беріледі;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Грамматикалық категория дегеніміз:
A) түбір сөз;
B)& бірыңғай мағынасы бар грамматикалық тұлғалар;
C) лексика, фонетика саласы;
D) синоним, антоним;
E) лексикалық деңгей.
*****
Сөз табы дегеніміз:
A)& синтаксистік, морфологиялық, семантикалық қасиеттердің ортақ болу негізінде ерекшеленетін сөз топтары;
B) грамматикалық тұлғасы бар сөз топтары;
C) екі не одан көп толық мағыналы сөздердің тіркесуі арқылы пайда болатын синтаксистік құрылым;
D) бір сөздің шеңберінде бірнеше морфема болуы;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Матаса байланысқан сөз тіркесі.
A) Үйден шығу.
B) автобусты күту.
C)& сенің үйің.
D) жылы бөлме.
E) ағаш үй.
*****
Қабыса байланысқан сөз тіркесі.
A) Үйге келу.
B) мектеп директоры.
C)& ақ орамал.
D) іске жауапты.
E) таудан биік.
*****
Сөйлем дегеніміз:
A) лексикалық мағынаны білдіретін бірлік;
B) фонетикалық бірлік;
C) фонемалық ерекшеліктер;
D)& тиянақты ойды білдіретін синтаксистік бірліктер;
E) тілдің сыртқы көрінісі.
*****
Сөйлем мүшелері:
A) фраза, такт;
B) буын, дыбыс;
C)& бастауыш, баяндауыш, пысықтауыш, толықтауыш, анықтауыш;
D) баяндауыш, пысықтауыш;
E) анықтауыш, толытауыш.
*****
Сөз тіркесінің құрамына қарай түрлері:
A) күрделі сөз тіркесі;
B)& жалаң сөз тіркесі, күделі сөз тіркесі, аралас сөз тіркесі;
C) жалаң сөз тіркесі, тұрақты сөз тіркесі;
D) аралас тіркес, жай тіркес;
E) еркін сөз тіркесі, тұрақты тіркес.
*****
Сөйлемнің құрылымына қарай түрлері:
A) сөз тіркесі;
B) атаулы сөйлем, күрделі сөйлем;
C)& жай сөйлем, құрмалас сөйлем;
D) құрмалас сөйлем, хабарлы сөйлем;
E) лепті сөйлем, сұраулы сөйлем.
*****
Сөздердің синтаксистік байланысу түрлері:
A) қабысу, жанасу;
B) меңгеру, матасу;
C)& қиысу, матасу, меңгеру, жанасу, қабысу;
D) қабысу, қиысу;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Деривациялық мағына:
A)& бастапқы тіл бірліктерінен басқа туынды тіл бірліктерін жасау процесі;
B) лексикалық мағына;
C) фонетикалық мағына;
D) сөз бен сөзді байланыстырады;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Реляциялық мағына:
A)& сөз түрлендіруші аффикстердің грамматикалық мағынасы;
B) сөз тудырушы аффикстердің грамматикалық мағынасы;
C) лексикалық мағына;
D) түбір морфема;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Жазудың түрлері:
A) қазақша, орысша, арабша, латынша жазу түрлері;
B) көне түркі жазуы, Орхон-Енисей жазуы, ұйғыр жазуы;
C)& пиктографиялық жазу, идеографиялық жазу, буын жазуы, әріп жазуы;
D) таңбалы жазу, рун жазуы, құпия жазу, символикалық жазу;
E) буын жазуы, әріп жазуы.
*****
Әріп жазуы қашан пайда болды?
A)& біздің жыл санауымызға дейінгі І мың жылдығында;
B) әріп жазуы Ү ғасырдан басталды;
C) әріп жазуы ХІҮ ғасырдан бастап қолданылды;
D) әріп жазуы дүние жүзінде біздің жыл санауымыздан ІҮ мың жылдығында;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Суффикс:
A) түбірдің ішінде жалғанады;
B) түбірдің алдында;
C)& түбірдің соңында;
D) түбірдің алдында да, соңында да;
E) түбірге қатысы жоқ.
*****
Субстантивтену дегеніміз:
A)& басқа бір сөз табының зат есімге ауысуы;
B) сын есімге ауысуы;
C) үстеуге ауысуы;
D) етістікке ауысуы;
E) есімдікке ауысуы.
*****
Көлшіктерге сөзінде неше морфема бар?
A) 2.
B) 3.
C)& 4.
D) 5.
E) 6.
*****
Синтаксистік шартты мағына деген не?
A)& сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына;
B) сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;
C) сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;
D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;
E) сөздің келтірінді мағынасы.
*****
Сіңісу құбылысын анықта:
A)& сексен, тоқсан, апар, әкел;
B) сары, сарығ, сарғай;
C) мол, көп, аз, молай;
D) босқа, текке, бекерге, кешке;
E) қара ат, қара ала ат.
*****
Даралаушы тілдер тобын көрсет:
A) чукот тілі, коряк, тулу, неевх, юкагир, ительмен тілі;
B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;
C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;
D)& қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Полисинтетикалық типтегі тілдер:
A)& чукот тілі, коряк, тулу, неевх, юкагир, ительмен тілі;
B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;
C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;
D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Агглютинативті тілдер:
A) чукот тілі, коряк, тулу, неевх, юкагир, ительмен тілі;
B) орыс, неміс,грек, араб тілдері;
C)& түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;
D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Еріндік дауыстылар.
A) а, ә, ы, і;
B)& о, ө, ү, ұ;
C) ә, е, і;
D) ы, і, е;
E) и, у.
*****
Езулік дауыстылар.
A)& ы, і, е;
B) о, ө, ү, ұ;
C) ә, ү, и;
D) а, ә;
E) у.
*****
Этимология нені зерттейді.
A)& Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;
B) Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;
C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;
D) Жер-су атауларын зерттейді;
E) Кісі атауларын зерттейді.
*****
Диалектология нені зерттейді.
A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;
B)& Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;
C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;
D) Жер-су атауларын зерттейді;
E) Кісі атауларын зерттейді.
*****
Табу дегеніміз не?
A) Тілдегі көнерген сөздер;
B) Тілдегі жаңа сөздер;
C)& Атын тікелей атауға тыйым салынғандықтан басқаша аталатын сөздер;
D) Дөрекілеу, қолайсыздау сөздерді сыпайы, майда сөздермен ауыстырып айту;
E) Шығу тегі күңгірт, түсініксіз сөздер.
*****
Флективті тілдер:
A) чукот тілі, коряк, тулу, неевх, юкагир, ительмен тілі;
B)& орыс, неміс,грек, араб тілдері;
C) түркі тілдері, моңғол, угро-фин тілдері;
D) қытай, вьетнам, бирма, тай, тибет, малаия-полинезей тілдері;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Тілдің шығуының эмоционалды теориясы қай ғасырларға тән:
A)& ХҮІІІ – ХХғ.ғ;
B) ҮІ – ХІІғ.ғ;
C) ХХғ;
D) ҮІІІ – ХҮғ.ғ;
E) ХҮ – ХҮІІІғ.ғ.
*****
Тілдердің типологиялық топтастырылуы:
A) Тілдердің туыстығына қарай;
B) Тілдердің байланысына қарай;
C) Тілдердің тілдік одақтарға бірігуіне қарай;
D)& Тілдердің құрылымындағы ұқсастығына қарай;
E) Тілдердің функционалды сипатына қарай.
*****
Тіл білімі қайсы ғылымдар қатарында:
A) Жаратылыстану ғылымдары;
B) Дәл ғылымдар;
C) Ғылымдардың түйіскен саласы;
D)& Қоғамдық ғылымдар;
E) «Өзін және өзі үшін зерттелетін» сала.
*****
Антоним сөздер:
A) епті, епсіз;
B) епті, епті емес;
C) епті, пысық;
D) епті, олақ;
E)& ашық, жабық.
*****
Синоним сөздер:
A) керек, керекті;
B) көк, көгілдір;
C)& керек, қажет;
D) ақ, ақшыл;
E) ақ, ағырақ.
*****
Тіл білімінде ХХ ғасырда пайда болған ғылым салалары:
A) Философия, саяси экономика;
B) Тарих, археология, этнография;
C)& Психолингвистика, социолингвистика, лингвомәдениеттану,т.б.;
D) Педагогика, психология;
E) Палеонтология.
*****
Тіл дамуына әсер ететін негізгі сыртқы факторлар:
A) Халықтың әлеуметтік құрамы;
B)& Қоғамдық - әлеуметтік өзгерістер;
C) Ғылым , техника;
D) Идеология ;
E) Көркем әдебиет.
*****
Тіл мен ойлаудың өзара байланысын зерттейтін сала:
A) Лингвосемиотика;
B) Менталингвистика;
C)& Психолингвистика;
D) Этнолингвистика;
E) Социолингвистика.
*****
Тіл мен ойлаудың байланысын зерттеудің негізгі аспектісі:
A) Гносеологиялық (танымдық) аспект;
B) Психологиялық аспект;
C) Синтаксистік және логика-грамматикалық аспект;
D)& Ойлау мен тілді біртұтас комплекс ретінде танытатын ішкі сөз қыры;
E) Семиотикалық аспект.
*****
Тіл мен ойлаудың байланысы
A) Тіл мен ой тепе-тең бірлікте, ешқандай айырмашылығы жоқ;
B) Тіл мен ойлау арасында ешқандай бірлік жоқ , бір-бірінен бөлек те өмір сүре алады;
C)& Тіл мен ой өзара тығыз байланысты, бірінсіз-бірі өмір сүре алмайды;
D) Тіл ойсыз да өмір сүреді;
E) Тіл мен ойдың байланысы физиологиялық сипатта.
*****
Тіл жүйесі деген:
A) Тілдің иерархиялық қатынастары;
B) Тіл жүйесіндегі парадигмалық қатынастар;
C) Тіл жүйесіндегі синтагмалық қатынастар;
D)& Табиғи тілдің бір-біріне тәуелді, шартты қатынаста бола отырып, оның біртұтастығын жасайтын элементтердің жиынтығы;
E) Тілдік қабаттардың жиынтығы.
*****
Семиотика:
A) Сигналдық таңбалар жүйесі;
B) Акустикалық таңбалар жүйесі;
C)& Тілдік таңбалар жүйесі;
D) Ымдау, нұсқау таңбалары;
E) Жалпы таңбалар жүйесі туралы ғылым.
*****
Тілдік таңбалар жүйесінің көрсеткіші:
A) Синтаксистік тіл бірліктері;
B) Морфологиялық тіл бірліктері;
C)& Тіл құрылымындағы барлық элементтер;
D) Тек сөздер жүйесі;
E) Тек дыбыстар жүйесі.
*****
Тілдік таңбалардың тілдік емес таңбалардан өзіндік ерекшелігі:
A) Адамдардың бәріне ортақтығы;
B) Белгіл бір жайды хабарлайтыны;
C) Сигналдық белгілерді білдіретіні;
D)& Тіл жүйесінгдегі барлық элементтермен қатынаста болатыны;
E) Символдық белгілерді білдіретіні.
*****
Тілдік таңбалардың қалыптасу ерекшеліктері:
A) Тілдік таңбалар бір жақты құбылыс;
B) Тілдік таңбалар екі жақты құбылыс;
C)& Тілдік таңбалар акустикамен, дыбысталумен байланысты құбылыс;
D) Тек ішкі идеялық мазмұнмен байланысты құбылыс;
E) Тілдік емес таңбалармен бірдей.
*****
Тілдік таңбалардың сипаты:
A) Тек таңбаушы сипатқа ие;
B) Тілде таңбалық сипат жоқ;
C) Тек таңбаланушы сипатқа ие;
D)& Әрі таңбаланушы, әрі таңбалаушы сипатқа ие.
E) Тілдік таңба тек атауыш сөздерге тән.
*****
Грамматикалық форма:
A) Сөздің сыртқы тұлғасы;
B) Грамматикалық тәсілдер;
C) Грамматикалық мағынаны берудің ситетикалық тәсілдері;
D) Грамматикалық мағынаны берудің аналитикалық тәсілдері;
E)& Грамматикалық мағынаның қалыпты көрінісін білдіретін тілдік тұлға.
*****
Грамматикалық мағына:
A) Сөздердің жалпы мағынасы;
B) Сөз табындағы жеке категориялардың мағынасы;
C) Синтаксистік категориялар мен тәсілдер арқылы берілетін мағына;
D) Сөз таптары мен синтаксистік құрылымдардың жинақталған, дерексізденген қалыпты мағынасы;
E)& Сөзжасам я сөз түрлендіруші қосымшалар білдіретін мағына.
*****
Грамматикалық құрылыстың негізі:
A)& Сөз;
B) Грамматикалық категориялар;
C) Морфема;
D) Сөз тіркестері;
E) Сөзжасам.
*****
Аффикстік морфеманың түрлері:
A) жұрнақтар;
B) жалғаулар;
C)& жұрнақ пен жалғау;
D) түбір;
E) негіз.
*****
Тілдің тез дамитын саласы:
A) Грамматика;
B)& Лексика;
C) Семантика;
D) Сөз тіркестері;
E) Терминдер.
*****
Тіл дамуының негізгі жалпы заңдылығы:
A) Сатылап дамуы;
B) Тоғысуы;
C) Революциялық жолмен дамуы;
D) Тілдердің бір-біріне әсері;
E)& Эволюциялық жолмен дамуы.
*****
Тілдің функциялық негізгі қызметі:
A)& Тілдің қарым-қатынастық қызметі;
B) Тілдің танымдық, экспрессивтік қызметі;
C) Тілдің эмоционалдық қызметі;
D) Тілдің метатілдік қызметі;
E) Тілдің таңбалық қызметі.
*****
Салыстырмалы-тарихи әдіс:
A) Тіл фактілерін салыстыруда қолданылады;
B) туыс емес тілдерді зерттеуде қолданылады;
C) Қолданбалы тіл білімінде қолданылады;
D) Синхрондық зерттеуде қолданылады;
E)& Тілдердің туыстығын, тегін анықтауда қолданылады.
*****
Өлі түбір дегеніміз:
A)& дербес қолданыла алмайтын түбірлер;
B) дербес қолданылатын түбірлер;
C) көнерген түбір;
D) мағынасы өзгерген түбір;
E) жалаң түбір.
*****
Синтетикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөз.
A)& адамгершілік;
B) ары-бері;
C) бала;
D) келер жыл;
E) өткен жыл.
*****
Антоним сөздер:
A) жеке, жалғыз;
B) жеке, бәрі;
C)& кәрі, жас;
D) кәрі, орта жас;
E) кәрі, бала.
*****
Синоним сөздер:
A) қара, қап-қара;
B) қызыл, қызыл қоңыр;
C) қызыл, қып-қызыл;
D) ақкөңіл, көңілсіз;
E)& ақ көңіл, аңқылдақ, ашық.
*****
Грамматикалық мағынаның қазақ тіліне тән басты тәсілі:
A) ішкі флексия;
B)& аффикстік тәсіл;
C) орын тәртібі;
D) екпін;
E) интонация.
*****
Аналитикалық тәсіл арқылы жасалған сөз:
A) орындық;
B)& келе жатыр;
C) гүл;
D) оқырман;
E) балалық.
*****
Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөз.
A) зерттеу;
B)& жақында;
C) ширақ жігіт;
D) пысық;
E) зерек.
*****
31. Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған туынды сөз.
A) ақымақ;
B) гүлді;
C) шеберлік;
D)& екпінді;
E) керекті.
*****
Фразеологияның зерттеу объектісі.
A) Жергілікті тіл ерекшеліктері;
B) Сөз мағынасының дамуы;
C) Күрделі сөздер;
D) Еркін сөз тіркестері;
E)& Тұрақты сөз тіркестері.
*****
Фразеологизмге тән басты белгі.
A) Сөздердің еркін тіркесіне сырттай ұқсастығы;
B)& Образды мағынада болуы, даяр күйінде қолданылуы;
C) мақал-мәтелдерге ұқсастығы;
D) Құрамы бірнеше сөзден тұратындығы;
E) Құрамына басқа сөз қосу мүмкіндігі жоқтығы.
*****
Аффикстік морфеманы көрсетіңіз:
A) анасы;
B) ана;
C)& –сы;
D) анасына;
E) аналар.
*****
Идеоманы тауып, ажырат.
A)& жүрек жұтқан;
B) жүрегі суылдады;
C) мақтамен бауыздау;
D) шалқар көл;
E) тауықтың түсіне тары кірер.
*****
Фразеологиялық тізбекті ажырат.
A) ата жау;
B) алыс жерде;
C)& қол қусыру;
D) жүрек жалғау;
E) тілі қышу.
*****
Фразеологиялық сөйлемшені ажырат.
A) қолы жүру;
B) қолы суық;
C) қолы қышыды;
D)& құрғақ қасық ауыз жыртар;
E) мидай далада келеді.
*****
Тұрақты тіркесті ажырат.
A) піскен ас, киген киіміне мәз болу;
B) күйген ас, киген киімге мәз болу;
C)& ішкен ас, киген киімге мәз болу;
D) ас ішіп, аттанғанға мәз болу;
E) ас ішіп қайтқанға мәз болу.
*****
Жуан дауыстылар.
A) ә, е;
B) ү, ы, і;
C) а, і;
D)& а, ы, о, ұ;
E) ы, і.
*****
Тілдің диалектология саласы:
A) Тілдегі сөздердің шығу тегін зерттейді;
B)& Жергілікті тіл ерекшеліктерін зерттейді;
C) Сөз мағынасының дамуын зерттейді;
D) Жер-су атауларын зерттейді;
E) Кісі атауларын зерттейді.
*****
Сөздердің шығу тегін айқындауда этимологиялық принципі ең алдымен:
A) Туыстас тілдердегі дыбыстардың өзара сәйкестілік заңдылығын арқау етеді;
B) Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;
C)& Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;
D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;
E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.
*****
Сөздердің шығу тегін айқындауда морфологиялық принципі ең алдымен:
A) Туыстас тілдердегі дыбыстардың өзара сәйкестілік заңдылығын арқау етеді;
B)& Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;
C) Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;
D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;
E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.
*****
Сөздердің шығу тегін айқындауда фонетикалық принципі ең алдымен:
A)& Туыстас тілдердегі дыбыстардың өзара сәйкестілік заңдылығын арқау етеді;
B) Сөздердің этимологиясын айқындауда оның құрамындағы морфологиялық өзгерістерді есепке алуды талап етеді;
C) Тілдердің шығу тегінің бірлігіне қарай топтастырылуына негізделуді талап етеді;
D) Сөздің семантикалық жақтан өзгеруін, даму жолдарын есепке алуды талап етеді;
E) тарихи жағдайларды жете білуді талап етеді.
*****
Сөз тудырудың лексика-семантикалық тәсілі:
A)& Сөздің мағыналық жақтан даму нәтижесінде қалыптасады;
B) Түбір морфемаға аффикстік морфемалар жалғану арқылы жасалады;
C) Сөздердің білдіретін ұғымдары қолданыстан шығу нәтижесінде жасалады;
D) күрделі біріккен сөздердің, сөз тіркестерінің, қос сөздердің негізінде жасалады;
E) Сөздердің орын тәртібі нәтижесінде жасалады.
*****
Фразеологиялық единицалар үшін сөздердің лексикалық тіркесімділігі.
A)& міндетті емес;
B) міндетті шарт;
C) әрқашан міндетті;
D) кейде міндетті;
E) ешқайсысы дұрыс емес.
*****
Сөйлем басқа тілдік единицалардан:
A) Экспрессивтік қызметі арқылы ажыратылады;
B)& Коммуникативтік қызметі арқылы;
C) Модальдық мағыналары арқылы;
D) Құрылымы арқылы;
E) Шақ көрсеткіші арқылы.
*****
Тұрақты сөз тіркесін ажырат.
A) шалқасынан жату;
B)& аяғы аспаннан келу;
C) сүрініп құлау;
D) бұрылып қарау;
E) шалқасынан ұйықтау.
*****
Синтаксистік сөз тіркесін ажырат.
A) Әке мен бала;
B) Салмақты да сабырлы;
C) Асан, Үсен;
D) Тауға қарай;
E)& Қалың кітап.
*****
Еркін сөз тіркесі мүшеленетін тіркес бола отырып:
A) тек мағыналық бүтіндігін сақтайды;
B) тек құрылымдық бүтіндігін сақтайды;
C)& Мағыналық та, құрылымдық та бүтіндігін сақтайды;
D) мағыналық бүтіндігін сақтамайды;
E) құрылымдық та, мағыналық та бүтіндігін сақтамайды.
*****
Сөз таптарын лексика-грамматикалық категория деп қарайтын ғалымдар.
A)& А.А.Шахматов;
B) Ф.Ф.Фортунатов;
C) О.П.Суник;
D) А.А.Реформатский;
E) В.М.Жирмунский.
*****
Үстеулердің сөйлемдегі негізгі қызметі.
A) Бастауыш болу;
B) Баяндауыш болу;
C) Анықтауыш болу;
D) Толықтауыш болу;
E)& Пысықтауыш болу.
*****
Етістіктің негізгі синтаксистік қызметі сөйлемде:
A) Бастауыш болу;
B)& Баяндауыш, пысықтауыш болу;
C) Толықтауыш;
D) Анықтауыш болу;
E) Тек пысықтауыш болу.
*****
Сын есімнің негізгі синтаксистік қызметі сөйлемде:
A) Пысықтауыш болу;
B) Баяндауыш болу;
C) Бастауыш болу;
D)& Анықтауыш болу;
E) Толықтауыш болу.
*****
Меңгере байланысқан сөз тіркесі.
A)& Киімді тазалау;
B) Ағаш үй;
C) Менің кітабым;
D) Күміс сағат;
E) Балабақша.
*****
Парсы тілінен кірген сөз.
A) кітап;
B) ордер;
C)& жиһаз;
D) ана;
E) мектеп.
*****
Қазақ тіліне тән емес грамматикалық категория.
A) Сан мөлшер категориясы;
B)& Род категориясы;
C) Етіс категориясы;
D) Шақ категориясы;
E) Рай категориясы.
*****
Сөз таптарын морфологиялық категория деп қараған ғалым.
A)& Л.В.Щерба;
B) Ф.Ф.Фортунатов;
C) О.П.Суник;
D) В.В.Виноградов;
E) И.А.Бодуэн де Куртенэ.
*****
Сөздің тура немесе номинативті мағынасы:
A) сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына;
B)& сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;
C) сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;
D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;
E) сөздің келтірінді мағынасы.
*****
Сөздің фразеологиялық байлаулы мағынасы:
A) сөздің сөйлемде белгілі бір синтаксистік қызмет атқаруына байланысты туған лексикалық мағына;
B) сөздің заттар мен құбылыстардың белгілерімен тікелей байланысты мағынасы;
C)& сөздің тұрақты сөз тіркестерінде көрінетін лексикалық мағынасы;
D) сөздің негізгі мағынасына үстелген қосымша мағына;
E) сөздің келтірінді мағынасы.
*****
Жылысу құбылысын көрсет:
A) сексен, тоқсан, апар, әкел;
B)& сары, сарығ, сарғай;
C) мол, көп, аз, молай;
D) босқа, текке, бекерге, кешке;
E) қара ат, қара ала ат.
*****
Сөздің көп мағыналылығы:
A) сөздің жеке тұрғандағы мағынасы;
B) сөздің әр түрлі мағына білдіруі;
C)& сөздің бір-біріне жақын мағына білдіруі;
D) сөздің сөйлемдегі мағынасы;
E) сөздің синонимдік мағынасы.
*****
Табу:
A) текст мағынасын қайталау;
B) басы артық сөз қолдану;
C)& – кейбір сөздерді, есімдерді, сөйлемдерді атауға тыйым салу;
D) аффикстерді атайды;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
Сөз таптарын таза грамматикалық категория деп қарайтын ғалымдар.
A)& О.П.Суник., А.А.Реформатский ;
B) Ф.Ф.Фортунатов;
C) Л.В.Щерба., А.А.Потебня;
D) В.М.Жирмунский;
E) А.И.Смирницкий.
*****
Еркін тіркес түрі, белгілеңіз.
Кітаппен жұмыс.
A) қабысу;
B) матасу;
C) қиысу;
D) жанасу;
E)& меңгеру.
*****
Буын үндестігіне бағынбайтын сөзді көрсетіңіз.
A) жазушы;
B) әркім;
C) айғыз;
D)& соқырішек;
E) сөйтіп.
*****
Зат есім болатын қатарды көрсетіңіз.
A) еліктеу сөздер;
B) көмекші сөздер;
C) бейтарап сөздер;
D) етістік;
E)& есім сөздер.
*****
Ауыс мағыналы сөзден құралған сөйлемді көрсетіңіз.
A)& Көл болды қан аралас көздің жасы;
B) Абай ел ісіне араласқанда жас еді;
C) Бидай мен арпа араласып кетті;
D) Әйел, еркек, бала-шаға аралас отыр;
E) Жастыққа тауық пен үйрек мамығы аралас салынады.
*****
Түбір тұлғасы өзгеріске ұшырап біріккен сөзді табыңыз.
A) ешқашан;
B)& әкел;
C) Алатау;
D) Мұратәлі;
E) кейбір.
*****
Қосымша дұрыс жалғанған сөзді табыңыз.
A)& педагогқа.
B) педагогге.
C) педагокге.
D) педагогға.
E) педагогке.
*****
Неологизмдер:
A) кәсіби сөздер;
B) терминдер;
C) тарихи сөздер;
D) варваризмдер;
E)& тілде пайда болған жаңа сөздер.
*****
Лексикография:
A)& сөздіктер жасаудың теориясымен айналысатын сала;
B) тілдің дыбыстық жүйесін зерттейді;
C) тіл білімінің грамматика саласын зерттейді;
D) белгілі бір тілдің сөздік құрамын зерттейді;
E) дұрыс жауабы жоқ.
*****
«Қоңсы» сөзін қай қатарға жатқызамыз, көрсетіңіз.
A) эвфемизм;
B) әдеби тіл;
C)& диалект;
D) кәсіби сөз;
E) ауыспалы сөз.
*****
Құжаттар тілі- қай қатарға тән, белгілеңіз.
A) көркем әдебиет;
B) ғылыми;
C) публицистика;
D)& ресми;
E) ауызекі.
*****
Туынды зат есімді табыңыз.
A)& Әншіні құрметтеу;
B) Биік тау;
C) Досқа сену;
D) Ел көркі – мал;
E) Алыстан көрінді.
*****
Тұрақты сөз тіркесін анықтаңыз
A) Ауру жүрек;
B) Сырқат жүрек;
C) Жүрегі ерекше;
D) Сау жүрек;
E)& Су жүрек.
*****
«Қисық» сөзінің тура мағынасын табыңыз.
A) қисық адам;
B) қисық бала;
C) қисық мінез;
D) қисық сөз;
E)& қисық ағаш.
*****
Арнаулы интонация болмайтын сөйлем атауын көрсетіңіз.
A)& диалогтық сөйлем;
B) хабарлы сөйлем;
C) бұйрықты сөйлем;
D) сұраулы сөйлем;
E) лепті сөйлем.
*****
Қиысуды көрсетіңіз.
A) Еңбекті бағалау;
B) Он екі мың;
C)& Шақырылғандар келді;
D) Жазғы көйлек;
E) Менің бақытым.
*****
Байланысу тәсілін табыңыз.
Қалаға келді.
A)& барыс септік арқылы;
B) жіктік жалғау арқылы;
C) шығыс септік арқылы;
D) жұрнақ арқылы;
E) тәуелдік жалғау арқылы.
*****
Тура мағыналы тіркесті көрсетіңіз
A) Әжесінің көзіндей көреді;
B)& Көзі ауырады;
C) Ашық ауыз адам;
D) Көзіне шөп салу;
E) Азулы бәйбіше.
*****
Тіл білімінің салалары:
Достарыңызбен бөлісу: |