ТОҚтамыс пен темір арасындағЫ ҚҰндызша (1391 ж.) ЖӘне терек түбіндегі (1395 ж.) Шайқастар тарихы аңдатпа

Мақалада ортағасырлық Еуразия тарихындағы аса ірі оқиғалардың бірі болған Алтын Орда билеушісі Тоқтамыс пен Мәуераннахр билеушісі Темір арасындағы 1391 жылы болған Қондырша өзенінің бойындағы, 1395 жылы Терек өзені бойындағы шайқасты зерттеу көзделген. Осы мақсатта Тоқтамыс пен Темір арасындағы соғыстың себептері мен алғышарттары, соғыстың бастапқы кезеңінде болған оқиғалар, 1391, 1395 жылдары болған шайқастың барысы, екі жақтың әскери тактикасы, шайқастың салдары тыңғылықты қарастырылған. Мақаланың жаңашылдығы Тоқтамыс пен Темір арасындағы қарым-қатынастар бойынша тарихшылар арасындағы дискуссиялық мәселелері бойынша автор тарапынан объективті көзқарас пен пікір қалыптастыруға әрекет жасалған. Сонымен қатар, тақырыпқа қатысты араб-парсы деректері, Темірдің ресми тарихшыларының мәліметтері талданған. Отандық және шетелдік зерттеушілердің ой-пікірлері ғылыми тұрғыдан сарапталған.

В данной статье исследуется одно из самых крупных событий в истории средневековой Евразии: битва на реке Кондурча и Тереке между правителем улуса Джучи Токтамышем и правителем Мавераннахра Тимуром в 1391 и 1395 годах. С этой целью подробно рассматриваются первоначальные причины размолвки между Тимуром и Токтамышем, события, сопутствующие самому началу войны, ход битвы 1391 и 1395 годов, тактика двух войск, результаты сражения. Новизна статьи в том, что в ней предпринята попытка объективно взглянуть на вопросы, вызвавшие дискуссии уисториков, о взаимоотношениях между Токтамышем и Тимуром. Наряду с этим с научной точки зрения проанализированы арабско-персидские источники, данные официальных историков Амира Тимура, мнения отечественных и зарубежных исследователей.

This article regards one of the most crucial events in the history of medieval Eurasia: the battle on the river Kondurcha and Terek between the Toktamysh (ruler of ulus Dzhuchi) and Timur (Transoxiana governor) in 1391 and 1395. With this in mind, the article deals with the primary causes of tiff between Timur and Toktamysh, the events that accompanied the beginning of war, the course of battle of 1391 and 1395 years, tactics that two troops staged, battle outcome. Novelty of article lies in the fact that an attempt has been made to objectively regard the fervently discussed by the historians questions of Toktamysh and Timur relationship. Alongside with this, the Arab-Persian sources, data of official historians of Amir Timur, opinions of national and foreign researchers have been scrutinized from the scientific point of view.