Туыстық атаулар Тәуелдік жалғауы
жүктеу/скачать 0.78 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- В казахском языке притяжательная форма существительных показывает принадлежность предмета.
- Папе буду я бала Папе буду я бала
- Доживу до немене До внучат, до прапра...
Отбасы Тәуелдік жалғауыСабақтың тақырыбы: АссоциацияТанысуӨзіңіз жайлы баяндаңыз: Менің аты-жөнім: Менің жасым: Туған жерім: Тұрғылықты мекен-жайым: Оқыған мектебім: Отбасы мүшелері: Жазылым Ата – әкенің әкесі (отец отца) Әже – әкенің шешесі (мама отца) Әке-шеше – дүниеге ұрпақ әкелген ерлі-зайыпты адамдар (супруги ) Бала – ата-анадан туған ұрпақ, олар ұл, қыз деп аталады (дети родителей, поколение, их называют сын, дочь) Ұл – шаңырақ иесі, ұрпақ жалғастырушы (хозяин дома, продолжатель рода) Қыз – басқа елдің болашақ келіні, болашақ ана (дочь – будущая сноха, мама) Немере – ұлдың баласы (сын сына) Шөбере – немеренің баласы (сын внука) Жеңге – ағаның әйелі (жена брата) Жезде – әпкенің күйеуі (муж сестры) Келін – ұлдың әйелі (жена сына) Нағашы – шешенің туыстары (родственники по материнской линии) Жиен – қыздан туған бала (ребенок дочери) Бөле – әпкелі-сіңлілердің балалары (дети сестер) Жазылым. Осы сөздермен сөз тіркес, сөйлем құрастыру 5. Мәтінмен жұмыс. Оқылым. Мәтінді мұқият оқып, түсіну. Туыстық атаулар Отбасы – келешек ұрпақ. Онда сүйіспеншілік, татулық, сенім қалыптасады. Мемлекетіміздің негізгі міндеті – отбасыны қамқорлыққа алу. Конституцияның 27-бабында: «Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады», - деп көрсетілген. Отбасының ауызбірлігі, ынтымағы ата-анаға байланысты. Әрбір баланың туған анасы, туған әкесі болады. Сенің әкең де – сенің атаң мен әжеңнің баласы. Сенің анаң да – нағашы атаң мен нағашы әжеңнің қызы.Ұл мен қыз үшін ата-анадан асқан адам жоқ, сондықтан балалар ата-анаға өмір бойы қарыздар. Ана – ошақ сақтаушысы. Ол бала тәрбиелейді, отбасын тамақтандырады, үйді таза ұстайды. Әке – отбасының тірегі, сондықтан ол отбасын қаржымен қамтамасыз етеді. Бала – ата-анадан туған ұрпақтар, олар ұл, қыз деп аталады. Баласы бар үй бақытты үй деп саналады. Ұл – шаңырақ иесі, ұрпақ жалғастырушы. Қыз – басқа елдің болашақ келіні, болашақ иесі, сондықтан «қыз – қонақ» деп туған-туыстары аялап, мәпелеп өсірген. Аға, әпке, қарындас, сіңлі – бір әке-шешеден туған балалар, үлкен болса – аға, кіші болса – іні, үлкен қыз – әпке, кіші болса – қарындас, қыздар үшін сіңлі болады. Жеңге – ағаның әйелі. Ол жасы үлкендер үшін – келін, жасы кішілер үшін – жеңге, жеңеше. Немере – ұлдың баласы. Немере ата-әже үшін өте ыстық болады. Шөбере – немеренің баласы. Оның ата-ана үшін орны ерекше. Жиен – қыздан туған бала. Қазақ отбасында үлкенді сыйлайды, олардың айтқандарын есте сақтайды, үлкен кішіге ақылшы, қамқоршы, ал кіші көмекші болады. Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді.Тәуелдік жалғау, әдетте, бір заттың басқа бір затқа тәуелді екенін білдіретін қосымша. Негізінде зат есімге тән қосымша бола тұрса да, зат есім қызметін атқаратын, демек, субстантивтенетін (заттанатын) сөздердің барлығына да жалғана береді.В казахском языке притяжательная форма существительных показывает принадлежность предмета.5. Мәтінмен жұмыс. Жазылым Определите виды притяжательной формы существительных в подчеркнутых словах Туыстық атаулар Отбасы – келешек ұрпақ. Онда сүйіспеншілік, татулық, сенім қалыптасады. Мемлекетіміздің негізгі міндеті – отбасыны қамқорлыққа алу. Конституцияның 27-бабында: «Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады», - деп көрсетілген. Отбасының ауызбірлігі, ынтымағы ата-анаға байланысты. Әрбір баланың туған анасы, туған әкесі болады. Сенің әкең де – сенің атаң мен әжеңнің баласы. Сенің анаң да – нағашы атаң мен нағашы әжеңнің қызы.Ұл мен қыз үшін ата-анадан асқан адам жоқ, сондықтан балалар ата-анаға өмір бойы қарыздар. Ана – ошақ сақтаушысы. Ол бала тәрбиелейді, отбасын тамақтандырады, үйді таза ұстайды. Әке – отбасының тірегі, сондықтан ол отбасын қаржымен қамтамасыз етеді. Бала – ата-анадан туған ұрпақтар, олар ұл, қыз деп аталады. Баласы бар үй бақытты үй деп саналады. Ұл – шаңырақ иесі, ұрпақ жалғастырушы. Қыз – басқа елдің болашақ келіні, болашақ иесі, сондықтан «қыз – қонақ» деп туған-туыстары аялап, мәпелеп өсірген. Аға, әпке, қарындас, сіңілі – бір әке-шешеден туған балалар, үлкен болса – аға, кіші болса – іні, үлкен қыз – әпке, кіші болса – қарындас, қыздар үшін сіңлі болады. Жеңге – ағаның әйелі. Ол жасы үлкендер үшін – келін, жасы кішілер үшін – жеңге, жеңеше. Немере – ұлдың баласы. Немере ата-әже үшін өте ыстық болады. Шөбере – немеренің баласы. Оның ата-ана үшін орны ерекше. Жиен – қыздан туған бала. Қазақ отбасында үлкенді сыйлайды, олардың айтқандарын есте сақтайды, үлкен кішіге ақылшы, қамқоршы, ал кіші көмекші болады. Папе буду я балаПапе буду я балаА аташке-немереА детишек немереНазывают шөбереВскоре после шөбереПоявляются шөпшекТак промчится целый век,Доживу до неменеДо внучат, до прапра...И продолжится семья.Всех, кто после будут житьНазовут-Жеті ата Выучить стих и пересказать правилаҮй жұмысы жүктеу/скачать 0.78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|