Турикпенова сандугаш жумановна

ӘОЖ 378.02:37.016:7 Қолжазба құқығында

13.00.02 – Оқыту және тәрбиелеу теориясы мен әдістемесі

(бастауыш, орта және жоғары білім беру жүйесіндегі бейнелеу өнері)

Педагогика ғылымдарының кандидаты ғылыми

дәрежесін алу үшін дайындалған диссертацияның

а в т о р е ф е р а т ы

Қазақстан Республикасы

Шымкент, 2010

Жұмыс Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде орындалды

Ғылыми жетекшілері: педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Ералин Қ.Е.

педагогика ғылымдарының кандидаты,

доцент Тәңірбергенов М.Ж.

Ресми оппоненттері: педагогика ғылымдарының докторы,

профессор Сманов И.С.

педагогика ғылымдарының кандидаты,

доцент Оспанов Б.Е.

Жетекші ұйым Ы.Алтынсарин атындағы Ұлттық білім

беру академиясы

Диссертация 2010 жылдың « » сағат М.О.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетіндегі педагогика ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін беру жөніндегі Д 14.20.01 диссертациялық кеңесінде қорғалады. Мекен жайы: 160012, Шымкент қаласы, Тәуке хан даңғылы, 5 үй, бас ғимарат, 342 ауд.

Диссертациямен М.О.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университетінің кітапханасында танысуға болады. 160012, Шымкент қаласы, Тәуке хан даңғылы, 5 үй, 2 қабат.

Автореферат 2010 жылы « » таратылды.

Диссертациялық кеңестің

Зерттеудің көкейкестілігі.

Жоғары білім беру жүйесінің негізгі мақсаты жеке тұлғаның сапалы жоғары білім алуға деген мүдделерін қанағаттандыру. Әрбір адамға оқытудың мазмұнын, нысанын және мерзімдерін таңдауға кең мүмкіндік беру керектігі Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында, Қазақстан Республикасындағы білім беруді дамытудың 2005-2010 ж.ж. арналған Мемлекеттік бағдарламасында, «Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2009-2011 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында» білім беру жүйесінде көрініс тапқан.

Қазақстан Республикасының жоғары білім беру саласында білімді терең меңгерген мамандарға деген сұраныстың артуы мен оларды қазіргі талаптарға сай даярлығын білім стандарттарына ылайық жетілдіру өзекті мәселе болып табылады.

Болашақ мұғалімді эстетикалық және көркемдік тұрғыда дайындаудың сапалық жақтары Л.И.Рувинский, В.А.Кан Калик, С.Әбенбаев, М.Балтабаев, С.А.Ұзақбаева және т.б. педагогтардың ғылыми енбектерінде қарастырылады.

Қазақ халқының ұрпақтан-ұрпаққа ауызекі шығармашылығы арқылы беріліп отырған эстетикалық көзқарастары мен талғамдары, өнердің танымдық мәні мен тәлімдік маңызы педагогика тарихынан есімдері танымал ағартушы ғалымдар Ш.Уәлиханов, Ы.Алтынсарин, А.Құнанбаев, Ж.Аймауытов, А.Байтұрсынов, М.Жұмабаев еңбектерінде сөз етілген.

Бейнелеу өнері және сызу мамандығының мұғалімдерін дайындаудың жалпы теориялық және әдіснамалық негіздері Н.Н.Ростовцев, Д.Н.Кардовский, А.А.Унковский, В.С.Кузин, Б.Г.Лихачев, Е.Е.Рожкова, Н.Н.Неменский, Б.П.Юсов, Г.В.Беда, А.С.Хворостов, А.Д.Алехин, Т.Я.Шпикалова, Н.П.Сакулина, Е.В.Шорохов, А.Е.Терентьев, Б.С.Суздалев, Е.И.Игнатьев, Л.Г.Медведов, Л.А.Ивахнова, С.С.Булатов т.б. еңбектерінің негізі болған. Қазақстанның жоғары оқу орындары мен мектептердегі бейнелеу өнері пәнін оқыту әдістемесінің дамуын, көркемдік білім берудің мазмұнын, әдіс-тәсілдерін Қ.Е.Ералин, Қ.Ж.Әмірғазин, Б.А.Әлмұхамбетов, Ж.Балкенов, С.А.Аманжолов, Е.С.Асылханов, Д.Садығалиев, М.Жанаев, А.О.Қамақов, Ұ.Ибрагимов, Б.Е.Оспанов, Р.Мизанбаев, Т.М.Қожағұлов, С.Н.Данилушкина, Б.А.Мұхаметжанов, Ж.С.Кенесарина; этнопедагогика саласынан қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнері арқылы тәлім-тәрбиелік мүмкіндіктері С.Қалиев, Қ.Жарықбаев, А.А.Қалыбекова, С.А.Ұзақбаева; қазақ сәндік-қолданбалы өнері негізінде оқушыларды еңбекке баулу Қ.Ж.Әмірғазин, О.С.Сатқанов, Е.Т.Кісімісов; эстетикалық қызығушылығын С.А.Жолдасбекова, Т.Левченко; көркемдік талғамын, көркемдік қабылдауын қалыптастыру Ф.Ы.Жұмабекова, Қ.О.Жеделов және т.б. ғалымдардың зерттеулерінде қарастырылған.

Бейнелеу өнері бойынша, оқушылардың өнерге деген қызығушылығын қалыптастырудың мәселесіне назар аударған ғалымдар Ұ.Ибрагимов, Ұ.М.Әбдіғапбарова, Қ.К.Болатбаев, И.С.Сманов, Т.Қ.Мұсалимов, Б.И.Ижанов, Д.А.Кемешов, Қ.О.Жеделов, М.Ж.Тәңірбергенов, С.Қ.Бейсенбаев, Ж.Бейсенбеков, Е.П.Митрофанова, З.Ш.Айдарова, С.Р.Матаева, Б.А.Айдарбек, Ж.С.Көшенов, М.А.Абдрахимов, Ғ.Қ.Ералина еңбектерінде ұлттық өнер негізінде оқушыларға эстетикалық тәрбие беру теориясы мен көркемдік білім беру зерттеліп, маңызы ашылып көрсетілген.

Қазақстан Республикасының мәдениетінің өркендеуіне, ұлттық бейнелеу өнерін зерттеуге үлес қосқан өнер зерттеуші ғалымдар Г.Сарықұлова, И.Рыбакова, М.Ғабитова, Р.Көпбосынова, Н.Нұрмұхаммедов, К.Ли, Ш.Тоқтабаева, Б.Мекішев, С.Мұқтарұлы, А.Ниязов, Қ.Е.Ералин, Б.К.Байжігітов, Қ.К.Болатбаев көркемдік білім берудің мазмұнын аңықтап, қазақ бейнелеу өнеріне қатысты теориялық және иллюстрациялық материалдарды толықтырды.

Көркемдік білім берудегі қазіргі заманғы тәжірибелерді саралау барысы жоғары сынып оқушыларының жеке қызығушылықтары мен танымдық қажеттіліктерін, келешекте олардың өнер түрлерінен жоғары оқу орындарда білім алуға бағытталуына әсер ететін бейінді оқытудың басты бағытын анықтауға ықпал етеді. Өнер пәні оқушы тұлғасының өмірлік көзқарасының негізін құрайтын, оның өнегелі-эстетикалық тәрбиесіне әсер ететін әр түрлі өнер түрлерін кешенді түрде меңгерту шығармашыл тұлға тәрбиелеу мақсатын көздейді.

Мектепте өнер пәнін оқытудың мақсаты - әр түрлі өнер түрлерінің әсер ету заңдылықтарына сүйене отырып, жоғары сынып оқушыларының тұлғасын қалыптастыру. Өнер пәнінін оқытудың міндеті – оқушыларды отандық және шетел өнерімен таныстыру, түсінуін арттыру, олардың рухани ішкі дүниесін байыту, көркемдік мәдениеттің дамуындағы білік, дағдыларын жетілдіру; өнер тілін меңгеруге, әлемдік мәдениетке деген құрметін тәрбиелеу.

Ғылыми педагогикалық еңбектерді талдау нәтижелері бүгінгі күнге дейін болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау мәселесі жоғары мектептің теориясы мен практикасында жеткілікті көрініс таппағандығын айқындайды. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың дидактикалық мәселелеріне қатысты қарама-қайшылықтар орын алған:

- мектептегі жоғары сыныптарда бағдарлы оқыту барысында өнер пәні сабағының оқу жоспарына ендірілуі мен өнерді оқытуды өнертанымдық педагогикалық тұрғыда тиімді ұйымдастыра алатын мұғалімге деген сұраныстың артуында;

- жоғары оқу орындарында болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесінің қажеттілігі мен өнер пәнін оқытуға болашақ мұғалімдерді дайындау әдістемесінің жоқтығы арасында қарама-қайшылықтар бар екені анық байқалды. Осы қарама-қайшылықтың шешімін іздестіру бізге зерттеу проблемамызды анықтауға және тақырыбыпты «Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесі» - деп таңдауымызға негіз болды.

Зерттеу мақсаты: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындауды теориялық тұрғыдан негіздеу, оқыту бағдарламасы мен әдістемесін жасау және оны тәжірибелік эксперименттен өткізу.

Зерттеу нысаны: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау үдерісі.

Зерттеу пәні: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың мазмұны мен әдістемесі.

Зерттеудің ғылыми болжамы: егер, болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың ғылыми-педагогикалық негіздері айқындалса, болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың моделі, бағдарламасы және әдістемесі жасалса, онда болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың ұтымдылығы артады, себебі болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың нәтижелері жаңа сапалық көрсеткіштерге көтеріледі және мектепте өнер пәнін оқытудың сапасы жоғарлайтын болады.

Зерттеу міндеттері:

- болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың ғылыми-педагогикалық негіздерін айқындау;

- өнер пәнін оқытуға болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындаудың моделін анықтау;

- болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың бағдарламасын жасау мен әдістемесін дайындау;

- болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың ғылыми-педагогикалық негіздері айқындалды;

- өнер пәнін оқытуға болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындаудың моделі анықталды;

- болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың бағдарламасы мен әдістемесі жасалды;

- өнер пәнін оқытуға болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындаудың бағдарламасы мен әдістемесі тәжірибелік эксперимент жұмыстары арқылы тексеріліп, оқыту үдерісіне енгізілді;

Зерттеудің практикалық мәні: жоғары оқу орындарындағы көркемсурет факультеттерінің студенттеріне, бейнелеу өнері және сызу пәні мұғалімдеріне арналған:

- «Бейнелеу өнері тарихы мен теориясы», «Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі», «Қазақстан бейнелеу өнері тарихы» пәндерінің бағдарламаларына қосымша бағдарламалар мен әдістемелік ұсыныстар;

- «Өнер пәнін оқыту әдістемесі» атты элективті курс бағдарламасы;

- «Педагогикалық іс-тәжірибе» ұйымдастырудың негізгі бағдарламасына қосымша бағдарлама;

- Эстетикалық тәрбие беретін арнайы мектептердегі «Өнер» пәніне арналған бағдарлама мен әдістемелік нұсқау жасалды.

Зерттеу нәтижелерін жоғары оқу орындарындағы көркемсурет факультетінде, мұғалімдердің біліктілігін жетілдіру мекемелерінде, қосымша көркемдік білім беретін оқу орындарында, жалпы білім беретін мектептерде пайдалануға болады.

1. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау қоғам дамуы, мектеп сұранысы, мамандар дайындау талаптары, жеке тұлға қызметінің қызығушылық, білімділік, іскерлік мазмұнға негізделуі.

2. Өнер пәнін оқытуға болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындаудың құрылымдық моделінің мотивациялық, мазмұндық, іс-әрекеттік компоненттерге біріктірілуі, өлшемдері, көрсеткіштері.

3. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындауда өнер пәнін оқытудың өнертанымдық-педагогикалық білімдерін беруге, өнер пәнін оқытуды жоспарлау, ұйымдастыру, іс әрекеттерін меңгертуге негізделген бағдарламасы мен әдістемесі, дидактикалық шарттары.

Бейнелеу өнері ұлттық мәдениеттің бір саласы ретінде жеке тұлғаға білім беру, эстетикалық тәрбие беру, жеке тұлғаны дамыту функцияларын атқарады. Бейнелеу өнері пәнін оқыту мен бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындау әдістемесін анықтау мақсатындағы суретші педагогтар А.Ашбе, А.С.Сапожников, Д.Н.Кардовский, Н.Н.Ростовцев, В.С.Кузин, А.С.Хворостов, Е.В.Шорохов, Қ.Е.Ералин еңбектерін сараптау - өнерді оқытудың негізгі бағыты қоршаған орта әсемдігін тануға, заттар мен құбылыстарды бейнелеуге, жастарды өнерді қабылдауға үйретудің негізделуін анықтайды. Өнер негізінде болашақ бейнелеу өнері мұғалімдеріне көркемдік білім мен эстетикалық тәрбие беру мәселесі Қ.Е.Ералин, Б.К.Байжігітов, Қ.К.Болатбаев, З.Ш.Айдарова, Ж.Балкенов, Б.А.Әлмұхамбетов, Қ.Ж.Әмірғазин, Б.Е.Оспанов, Қ.О.Жеделов, С.А.Жолдасбекова, Ұ.М.Әбдіғаппарова, Ә.Қамақов, И.С.Сманов, М.Ж.Тәңірбергенов, П.Абашева, А.Қ.Ералина т.б еңбектерінде көрніс тапқан. Өнердің түрлері арқылы мектеп оқушыларына эстетикалық тәрбие мен көркемдік білім беруде, жеке тұлғаны қалыптастыру және болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін дайындауда халықтық педагогиканың озық үлгілерін пайдаланудың теориялық негіздерін анықтайтын мәселелер қарастырылған.

Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау оқу үдерісін мақсатты түрде ұйымдастыру, өзбетінше жұмыс жасай алатын маман дайындау міндетіне бағындыру, оқыту ісін студенттің өзін-өзі бақылай алу және өз жұмысын өзі ұйымдастыра білу деңгейін арттыратын, белсенді білім беру мен іс әрекеттерді меңгерту формаларын айқындауды көздейді.

Өнер пәнін оқыту әдістемесі педагогика ғылымының қазіргі кездегі көкейкесті мәселелерінің бірі ретінде оның негізгі ұғымдары мен түсініктерінен құралады. Педагогикалық әдебиеттерде оқыту әдістемесі белгілі бір мақсат қойып орындалуы жоспарланған білім көздерін менгеру жолындағы мұғалім мен оқушының өзара қарымқатынас іс-әрекеттерінің мазмұны, формалары, кезеңдері және оларды орындаудың жеке әдістері түрінде түсіндіріледі. Осы тұрғыдан алғанда студенттерді әдістемелік іс-әрекетке дайындаудың негізгі ұғымдары: оқыту, тәрбиелеу және жеке шығармашылық тұлға ретінде дамыту бағытында танылады. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесі өнерді жоғары сыныптарда оқыту мазмұнын диагностикалау, жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау, білім беру жобасын айқындау, білім беру әдістерін классификациялау, оқыту нәтижелері т.б. ұғымдарды біріктіреді. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесін айқындау өнертанымдық-педагогикалық білім, өнер пәнін оқыту, өнер пәнін оқытуға дайындау, өнер пәнін оқыту нәтижелері мәселелерін айқындау негізінде шешіледі. Өнертанымдық-педагогикалық білім өнер білімдері мен өнерді оқытудың педагогикалық мәселелерінің интеграциясын құрайтын жүйе ретінде танылады

лар

Өнер тарихын оқытудың мақсаты мен міндеті

Пед. тәжірибенің мақсаты мен мазмұны

Элективті курсты оқытудың мақсаты мен міндеті

Өнер тарихын оқыту әдістері

Педагогикалық тәжірибені ұйымдастыру әдістері

Элективті курсты оқыту әдістері

Сурет 1 - Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға

дайындау әдістемесі
Өнер пәнін оқыту мазмұны оқытудың мақсат - міндеттерін, формасын, әдістерін, технологиясын, соңғы нәтижелерін, жоспарлау, ұйымдастыру, бақылау мәнін айқындаумен анықталады. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнерді оқытуға дайындау әдістемесі өнерді оқытуды жоспарлау, ұйымдастыру, басқару, бақылау білімдері мен педагогикалық іс әрекеттерін меңгерту болып анықталады. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесінде оқытудың қазіргі жағдайына диагностика жасау, оны жоспарлау, ұйымдастыру және ұйымдастырылған іс-шараларды талдау әдістері туралы меңгерген білімдерімен, әдістемелік іс-әрекеттерімен айқындалады (Сурет-2).

Өнер пәні (Бейнелеу өнері)

Бейнелеу өнерін оқытуды жоспарлауды, талдау

Бейнелеу өнерін оқыту іскерлігі

Бейнелеу өнері

шығармаларын талдау

Бейнелеу өнері сабақтарын талдау іскерлігі

Өнертанымдық білімі

Өнерді оқытуды жоспарлауды ұйымдастыру іскерлігі

Өнерді оқыту білімі

Өнерді оқытуды талдау іскерлігі

Өнерді оқытуда

сыныптан тыс, мектептен тыс тәрбие сағаттарын, байқаулар, көрмелер, форумдар, экскурсиялар, кештер өткізу, пікір сайыстар,апталықтар, олимпиадалар,

үйірме, семинар сабақтарын ұйымдастыру нәтижелерін талдау іскерлігі.










Өнерді оқытудың әдістемелік білімдері мен іскерліктерінің қалыптасуы




Сурет 2 - Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерінің өнерді оқытудағы әдістемелік білімдері мен іскерліктерінің қалыптасуы

Жоғары оқу орындарындағы оқыту үдерісінде болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесінің ұтымдылығын зерттеу мынадай міндеттерді анықтауға мүмкіндік туғызды: 1. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау арқылы көркемдік білім беру үдерісін ұйымдастыру, бейнелеу өнерінен оқу және тәрбие жұмыстарын жоспарлау оны талдау туралы білімдерін меңгерту қажеттігін көрсетті. Студенттерді арнайы әдістемелік білім мен іскерліктерін менгерту дайындығынан өткізу қажеттігі туындады. 2. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудағы шешуші фактор «Өнер пәнін оқыту әдістемесі» атты болашақ мұғалімдерге арналған элективті курсты ұйымдастыру болып табылды. 3. Элективті курстың мазмұны өнер пәнін мектепте оқыту әдістемесін теориялық және тәжірибелік тұрғыда оқытудың бағыттары, көркемдік білім берудің тарихы, өнерді мектепте оқытудың мақсаттары мен міндеттері және осы заманғы дидактикалық талаптары, өнер шығармаларын қабылдаудың өнертанымдық негіздерін ұйымдастыру әдістері болып негізгі төрт бағытты қамтитынын көрсетті.

Әдістеме саласындағы ғылыми еңбектерді талдау мен жүргізілген тәжірибелік эксперименттік зерттеу нәтижелерін сараптау негізінде мынадай қорытынды жасауға мүмкіндік туындады. Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау әдістемесі студенттің белгілі бір әдістемелік іс-әрекетінің мазмұнынан, өнер пәнін оқыту білімдері мен іскерлігінің жиынтығынан құралған, оларды тәжірибеде қолдана білуімен анықталатын мәнді тұлғалық қасиетінің қалыптасуын кұрайтын, өнер пәнін оқытуға дайындауға негізделген әдістемелік іскерліктер мен дағдылар жүйесі болып табылады.

Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындаудың дидактикалық шарттары оқытудың мазмұндық, ұйымдастырушылық, әдістемелік, материалдық жағынан қамтамасыз етуді көздейді. Мазмұндық қамтамасыз ету: «Бейнелеу өнері тарихы мен теориясы», «Бейнелеу өнерін оқыту әдістемесі» пәндерінің бағдарламаларына қосымша бағдарламалар жасау арқылы дәрістік, тәжірибелік сабақтар өткізу; «Педагогикалық іс - тәжірибе» бағдарламаларына қосымша бағдарламалар енгізу арқылы мектептегі өнер пәні сабақтарымен сабақтан тыс тәрбиелік іс шараларды ұйымдастыру; «Өнер пәнін оқыту әдістемесі» атты элективті курс бағдарламасын жасау және оның сабақтарын өткізуді қамтамасыз ету карастырылады. Ұйымдастырушылық қамтамасыз ету бойынша: дипломдық жұмыс, курстық жұмыс, өнер мұражайларына экскурсиялар ұйымдастыру, тренинг, тест тапсырмалары, өнер туралы пікір алысу, баяндама, нұсқау, кеңес беру, сауалнама, конференция, семинар, дебат, көрме жұмыстарын ұйымдастыруды қамтамасыз ету танылады. Әдістемелік қамтамасыз ету бойынша: оқу бағдарламалар, оқулықтар, көрнекілік құралдар, электрондық оқулықтар, дидактикалық материалдар, оқытудың инновациялық технологияларын қолданудың қамтамасыз етілуі көзделеді. Материалдық қамтамассыз ету: оқу үдерісі кітапхана қорымен, интерактивті тақта, видео, компьютерлік сыныптар оқу материалдарымен жабдықталуының қамтамассыз етілуі жоспарланады.

Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындауда келешек маманның бойында жалпы көркемдік білім, өнер пәнін оқыту әдістемесі білімдерін қалыптастыру және тәжірибелік тұрғыдан іс шаралар ұйымдастыру қажеттігін көрсетеді. Ол үшін болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерінің өнер пәнін оқыту әдістемесі пәнінде игерген теориялық білімдерінің нәтижесін дағды мен іскерлікті қалыптастыратын семинарлық, тәжірибелік, элективті курс, оқытушы мен студенттің өздік жұмысы және өнер пәнінен жаңа буын оқулықтары мен бағдарламалардағы теориялық материалдардың берілуіне назар аудару, студенттерді мектеп тәжірибесіне толық енгізу қажет екендігі көрінді.

Ғылыми-педагогикалық әдебиеттерді талдау мен эксперименттік зерттеу нәтижелері болашақ мұғалімдердің әдістемелік дайындығының құрылымдық моделін анықтауға негіз болды. Болашақ мұғалімдердің әдістемелік дайындығының құрылымдық моделі үш компоненттермен (мотивациялық, мазмұндық, іс - әрекеттік) анықталады.

Мотивациялық компоненттер: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындауда болашақ мұғалімнің өнер тарихы мен теориясына, шет ел өнеріне, Қазақстан бейнелеу өнері тарихына қызығушылығының болуымен, ұлттық өнер мен эстетикалық тәрбие үлгілеріне көркем мәдениеттің бір бөлігі ретінде қарауы, ұлттық өнердің түрлері мен эстетикалық тәрбие үлгілерінің көркемдік білім беру мүмкіндіктеріне оң көзқарасының болуымен айқындалады.

Мазмұндық компоненттер: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау болашақ мұғалімдердің өнер пәнін оқыту әдістемесін, көркемдік тілін, тиімді оқытудың әдіс-тәсілдерін оқытуды жоспарлау, ұйымдастыру және талдау әдістері туралы білімдерімен, олардың көркем-өнер саласындағы шығармашылық іс-әрекеттерін дамыту арқылы көркемдік білім беру білімдерінің, рухани-эстетикалық тұрғыда даму, көркемдік құралдар, көркемдік білімнің мақсат-міндеттері мен мүмкіндіктері жөнінде теориялық білімінің болуымен; бейнелеу өнерінің тарихы, суретшілер шығармаларын талдау, қолөнердің түрлері мен бұйымдары, қолөнер шеберлері, қолөнер бұйымдарының көркемдік ерекшеліктері туралы білімдерінің болуымен анықталады.

Іс-әрекеттік компоненттер: болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау, бейнелеу өнері туындыларына талдау жасау, олар туралы өз түсініктерін бере білу, өнер шығармаларының тарихына, көркем теориялық талдау жасау, эстетикалық тәрбие беру, бейнелеу өнері үлгілеріне талдау жасау іс әрекеттері мен дағдыларының болуымен; жоғары сыныптағы өнерді оқытуды жоспарлау, ұйымдастыру, дидактикалық шарттарды орындау, эстетикалық, өнертанушылық, педагогикалық, әдістемелік жұмыстарды орындау іс әрекеттерінің болуымен сипатталады (Кесте-1).

Кесте 1 - Болашақ бейнелеу өнері мұғалімдерін өнер пәнін оқытуға дайындау моделі

Компоненттері	Өлшемдері	Көрсеткіштері
Мотивациялық	- көркемдік білімді меңгеруге ынтасы; -болашақ маманның пәнді оқытуға деген қызығушылығы; - өнер пәнін оқытуда жаңа технологияларды қолдануға деген талпынысы; - көркемдік білім берудің озық үлгілерін өз бойында қалыптастыруға деген қызығушылығы;	- ішкі рухани байлықты дамытуға деген талпынысының болуы; -болашақ мұғалімдердің өнерді оқыту арқылы көркемдік білім беруге қызығушылығының болуы; -өнер пәнін оқытуда жаңа ақпараттық технологияны қолдана отырып оқытуға ұмтылысының болуы; -өнер түрлері, өнер тарихы, өнер шеберлерінің шығармаларының көркемдік ерекшеліктері туралы педагогикалық білімге ұмтылысының болуы;
Мазмұндық	- өнер пәнін оқытудың мазмұны формасы және әдістері туралы білімдері; -көркем-өнер саласындағы шығармашылық іс-әрекеттерін дамыту, көркемдік білім беруде, рухани-эстетикалық тұрғыда білімдері; -өнер пәнін оқыту әдістемесінің қажетті педагогикалық білімдері;	- өнер пәнің оқытудың әдістемелік білімдерінің болуы; -оқытудың тәсілдері, әдістері, әдістемелері және өнер пәнін оқытудың педагогикалық білімдерінің болуы; -мектеп оқушыларына өнер арқылы көркемдік білім, эстетикалық тәрбие беруді жоспарлау, ұйымдастыру, талдау білімдерінің болуы;
Іс-әрекеттік	өнердің түрлері, тарихы мен дамуы, өнер шеберлерінің туындылары арқылы оқушыларға көркемдік білім беруді жүзеге асыратын педагогикалық іскерлік пен дағдылары; -өнер туындыларына талдау жасау іскерліктері мен дағдылары.	-өнер туралы білімді сараптаудағы педагогикалық іскерліктерінің болуы; -өнер туралы дидактикалық материалдарды жіктеу іскерліктерінің болуы; -өнер туралы материалды білім беру мақсатында жоспарлаудың педагогикалық іскерліктерінің болуы; -өнер туралы білім беру ісін ұйымдастыру іскерліктерінің болуы; -педагогикалық технологияларды пайдалану іскерліктерінің болуы;

жүктеу/скачать 0.49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: