В статье освещаются вопросы интереса к обучению и его этапы формирования и развития у учащихся начальных классов, а также анализируются пути и средства развития когнитивной активности учащихся
жүктеу/скачать 22.58 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Kalit so‘zlar
- Ключевые слова
- Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati
|
Boshlang‘ich sinf o‘quvchilarining bilishga qiziqishini rivojlantirish va shakllanish masalalari Andijon davlat pedagogika instituti doktoranti Umnova Maxsumaxon Qobuljon qizi Annotatsiya: maqolada bilishga bo‘lgan qiziqish va uning boshlang‘ich sinf o‘quvchilarida shakllanishi va rivojlanishi bosqichlari masalalari yoritiladi, shuningdek o‘quvchilarda kognitiv faollikni rivojlantirish yo‘llari va vositalari tahlil qilinadi. Kalit so‘zlar: qiziqish, bilishga qiziqish, bilim, kichik maktab o'quvchisi, o'yin. Аннотация: в статье освещаются вопросы интереса к обучению и его этапы формирования и развития у учащихся начальных классов, а также анализируются пути и средства развития когнитивной активности учащихся. Ключевые слова: интерес, познавательный интерес, знание, младший школьник, игра. Abstract: the article highlights the issues of interest in learning and its stages of formation and development among primary school students, and also analyzes the ways and means of developing students' cognitive activity. Key words: interest, cognitive interest, knowledge, junior schoolchild, game. Yangi O‘zbekistonda yangi ta’lim standartlarini joriy etish sharoitida asosiy ta’lim dasturlari tuzilmasi, ularni amalga oshirish shartlari, ishlab chiqish natijalariga qo‘yiladigan talablar o‘zgarishi natijasida, ta'limni tashkil etishning yangi shakllarini joriy etish nafaqat bilim, ko'nikma va ko'nikmalarning an'anaviy rivojlanishini, balki mustaqil fikrlashni, izlanishni va o'z harakatlari uchun mas’uliyatni rivojlantirishni, hamkorlik ko‘nikmalarini rivojlantirishni, ijodiy faoliyat uchun motivatsiyani shakllantirishni, mehnatsevarlikni rivojlantirishni o'z ichiga oladi. Shu munosabat bilan o'quvchilarning ilmiy va ijodiy salohiyatini chuqurlashtirish va shaxs manfaatlarini kengaytirishga hissa qo‘shadigan bilish faoliyatining ahamiyati ortib bormoqda. L.V.Zankov, V.I.Lozovaya va boshqa ko'plab olimlar va o'qituvchilar bilish faoliyatning xususiyatlari va uni boshlang‘ich sinf o'quvchilarda faollashtirish usullarini o‘rganishga o‘z izlanishlarida katta e’tibor qaratishgan. Bilishga qiziqishlarning mavjudligi, ayniqsa maktabda o‘qishning dastlabki bosqichida, o'quvchining kelajakda turli xarakterdagi muammolarni hal qilish yo'llarini topish qobiliyatiga, vaziyatga qarab konstruktiv harakat qilish qobiliyatiga sezilarli ta'sir qiladi. Kognitiv qiziqishlar erta yoshdan shakllantirilsa, bu jarayonning samaradorligi ortadi. O'quv va kognitiv faoliyatga qiziqishni tashkil etish o'rganishning kuchli dvigatelidir[2]. O'quv jarayoniga kognitiv qiziqishning mavjudligi talaba faoliyatida mustaqil ravishda amalga oshiriladigan qarama-qarshi jarayonni ta'minlaydi, ta'lim, rivojlanish va o'qitish ta'siri kuchayadi. Ba'zi olimlarning bilishga qiziqishi faollik va selektivlik, ya’ni o‘ziga hoslik kabi xususiyatlar bilan tavsiflanadi, atrofdagi dunyo obyektlari va hodisalarini, xususan, o'rganilayotgan mavzuni bilish istagi ijobiy hissiy fonda yuzaga keladi. Kognitiv qiziqish maxsus shakllantirilishi va rivojlanishi kerak, chunki u orttirilgan va ehtiyojlardan kelib chiqmaydi. Shuning uchun kognitiv qiziqishni shakllantirish va rivojlantirish vazifasi boshlang'ich sinf o'qituvchilari uchun asosiy vazifalardan biridir, chunki bu boshlang'ich maktab o'quvchining keyingi ta'lim faoliyati uchun asosdir. Bilishga qiziqish tizimli ravishda mustahkamlanishi, shakllanishi va o'rganishga ijobiy munosabatning o'zagiga aylanishi kerak, ya'ni u izlanish xarakteriga ega bo'lishi kerak. Kognitiv qiziqish ta'siri ostida boshlang‘ich sinf o'quvchilarning savollari paydo bo‘ladi, ularga o'zlari faol ravishda javob izlaydilar[4]. Bunda o`quvchining izlanish faoliyati ishtiyoq bilan olib boriladi, o`quvchida ruhiy yuksalish, omad quvonchini his qiladi. Bundan tashqari, kognitiv qiziqish ruhiy jarayonlarning rivojlanishiga yordam beradi: fikrlash, tasavvur, xotira va diqqat e’tibori ma'lum bir tarzda faollashadi va rag'batlantiradi. Bilishga qiziqishni rivojlantirmasdan, o'quvchilarning bilim faolligini, shuningdek, ularning muvaffaqiyatli o'quv faoliyatini faollashtirish deyarli mumkin emas. Zamonaviy o‘qituvchi o‘z vaqtida har bir o‘quvchida ta’lim-tarbiya ishining har qanday jabhasiga nisbatan zarracha qiziqish uchqunlarini sezishi, bu qiziqish uchqunini o‘z vaqtida yoqishi va uni fan va bilimga chinakam qiziqish uyg‘otishi zarur. Zero, bilishga qiziqish o'rganishning eng muhim motivlaridan biri, o'rganishning eng kuchli vositasidir. Boshlang‘ich sinf o'quvchilarning bilishga qiziqishlarini shakllantirishning samarali vositasi ijodiy vazifalar, didaktik o'yinlar, muammoli vazifalar, noan'anaviy darslar: ertak darsi, KVN darsi, sayohat darsi, ekskursiya darsi, loyiha darslari va integratsiyalashgan darslar. shuningdek, o'qituvchi darsda tomonidan ishlatiladigan har qanday o'yin-kulgi[5]. Dars yoki topshiriqga, hisoblash jarayoniga va umuman o'rganishga bo'lgan yukni tekshirish, muammolarni aniqlash, darsni o'qitish mumkin. Psixologlar ta’kidlashlaricha, boshlang'ich sinf yoshida o'yin bolaning rivojlanishida muhim o'rin tutadi. Darslarda o'yin texnologiyalaridan foydalanganda va bolalarni o'yin holatiga jalb qilganda, o'quv faoliyatiga qiziqish keskin oshadi, o'rganilayotgan material ular uchun qulayroq bo'ladi va ularning samaradorligi sezilarli darajada oshadi. Shuning uchun, agar biz o‘quvchilar o‘rtasida kognitiv qiziqishni rivojlantirish haqida gapiradigan bo'lsak, unda o'yin texnologiyalari va ko'ngilochar vazifalar har qanday darsning ajralmas qismi bo'lishi kerak deb hisoblaymiz. Dars uchun o'yinlarni tanlashda bolalar uchun murakkablik va shu bilan birga foydalanish imkoniyatini hisobga olish kerak[1]. Bunday darslarni tashkil qilishda bolalarning tajribasi va bilimlariga tayanish, ular qila oladigan aniq vazifalarni belgilash, qoidalarni aniq tushuntirish kerak. O‘yin va ko‘ngilochar vazifalar o‘quvchilar uchun imkonli bo'lishi kerak[3]: oddiy vazifadan boshlang, asta-sekin vazifani murakkablashtiradi, lekin ular oson bo'lmasligi kerak, aks holda ular o'zlarining jozibadorligini yo'qotadilar, chunki bolalar zerikib qoladilar. Shunday qilib, masalan, tabiy fanlar darslarida, "O'z mamlakatingiz bo'ylab sayohat" mavzusini belgilashda krossvord o‘ynatish - mumkin, ushbu o‘yinda bolalar krossvordni mustaqil ravishda hal qilishlari kerak, va buning uchun har bir bolaning stolida krossvord va topishmoqlar bo'lishi kerak. Yoki o‘qituvchi "Fotosuratdan shaharni nomini toping ..." taqdimoti shaklida o'yin-tanlov o'tkazish mumkin. Yoki ona yurtimiz yoki shahrimizning diqqatga sazovor joylariga virtual sayohat qilishimiz mumkin. Boshlang‘ich sinf o'quvchilarning bilishga qiziqishini rivojlantirish va shu asosda bilim sifatini oshirishni ta'minlashning yana bir samarali vositasi bu darsda muammoli vaziyatlardan yoki vazifalardan tizimli foydalanishdir. Hulosa qilib aytganda, darsda o'yindan foydalanish o'quvchilarni o'qitish jarayonini yanada qiziqarli, ko'rgazmali, qulay va ifodali qilish imkonini beradi. Darsda o'yin va ko‘ngil ochar interaktiv metodlardan foydalanish bo'yicha yuqoridagi didaktik talablar va funktsiyalarga rioya qilish butun o'quv jarayoni samaradorligini oshirishni ta'minlaydi. Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati: 1. Аменицкий H.H., Сахаров И.П. Забавная арифметика. – М.: Наука, 2001. – 74 с. 2. Андреев В.И. Педагогика: Учебный курс для творческого саморазвития. 2-е изд. – Казань: Центр инновационных технологий, 2000. – 608 с. 3. Баранова Э.А. Диагностика познавательного интереса у младших школьников и дошкольников. – М: Речь, 2004. – 219 с. 4. Дейкина А.Ю. Познавательный интерес: сущность и проблемы изучения – М.: Просвещение, 2012. – 258с. 5. Изюмова С.А. Развитие познавательных способностей и усвоение школьных знаний. – М.: Просвещение, 2001. – 128 с. жүктеу/скачать 22.58 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|