Практикум Тапсырма атауы: Операциялық жүйені іске қосу және инициализациялау

№1 зертханалық практикум

(Дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс)

W
indows XP программалық қабығы тiкелей енусiз компьютердiң жабдығына қолданбалы режимді басқару жүйесiнiң кодына және драйверлер қолданбалы қосымшалар (ядроның режимі) процессордың барлық аппаратты компьютердiң бiр бөлiгiне толық рұқсатын қамтамасыз ететiн ерекше құқықты режимдерiнде орындалатын процессордың артықшылығы тәртiптерiнде орындалатын (4.1-шi сурет) модулдiк құрылымы болады. Ядролар режимінде келесi компоненттер жұмыс iстейдi.

2.Операциялық жүйе ядросы. Ядро операциялық жүйесiнiң жиi шақырылатын төмен деңгейлi функцияларында жиі болады: процесстер арасындағы ресурстарды бөлу және жоспарлау, олардың ауыстырып қосылуы және синхронизациялануы. Ядроның мiндеттерiне қате ахуалдардың үзумен басқару және өңдеуi сонымен бiрге басқару жүйесiнiң жұмыс жасауы да кiредi. Windows XPнiң ядросының коды, ағындарға бөлiнбегенiнде емес, тек қана жедел жадта болғанында және дискке жүк түсiрiле алмағанында. Windows XP ядросының коды Ntoskrnl.exe жүйелiк файлда орналасқан.

3.Құрылымдардың драйверлерi. Драйверлер нақты құрылымдар үшiн қолданбалы бағдарламалардың деректердi өңдеудiң сұрау салу түскен шақыру хабарлайтын iшкi программаларда болады. Драйверлердiң түбегейлi саны Windows XP құрамына кiредi (олар Isystem32l drivers жүйелiк тiзбенiң төменгi тiзбектерiнде орналасады және *ның файлының түрлерiн алады.мысалы, sys диск сияқты iшкi жүйенiң драйверi disk.sysтiң файлында болады ), қалыпсыз шеттегi құрылымдардың драйверлерi үшiн жабдықтау комплекттерiнде болады.

4. Атқарушы iшкi жүйе (NT Executive ). NT Executive-шi модул микроядродан және виртуалды жадқа рұқсаты бар бағдарламаларын басқарудың диспетчеризацияның iшкi жүйелерi, терезелерге және график түрiнде iшкi жүйеге кіреді. Виртуалды жад адрестiк кеңiстiк процесстер және компьютердiң жедел жадының тиiстi физикалық беттерi виртуалды мекенжайлар қолданбалы бағдарламаларға iлiгедi. График түрiндегі iшкi жүйе терезелiк интерфейстiң жасауы үшін, терезе орналасқан басқарулардың элементтерiнiң сурет салуы үшiн арналған. Атқарушы iшкi жүйеге Ntkrnlpa.exe, Kernel32.dll, Advapi32.dll, User32.dll, Gdi32.dllдiң жүйелiк файлдары жатады.

Windows XP басқару жүйесi Intel x86-шы жанұясымен үйлесiмдi процессорлары мүмкiндiктерін пайдаланады. Олардың аппаратты архитектурасында 0-шi - ең жоғары ерекше құқықты, процессордың командаларының шектелген жиыны бар 4-шi - қолданбалы тәртiбiне дейiнгі бағдарламаладың кодының орындауының артықшылықтарының төрт деңгейi ескерiледi. Windows XP операциялық жүйе ядросының тәртiбiнiң бағдарламалары өңге қолданбалы бағдарламалар және ерекше құқықты режим қорғал қалған нөлдiк жұмыс iстейдi ерекше құқықты режимдер кем ядроның тәртiбiнiң бағдарламалары бақылап бола жұмыс iстейдi.

Операциялар және қосымшаның қол жетпес қолданбалы режимдерінде Win32 API деп аталатын операциялық жүйе ядросының жүйелiк шақыруларына айналады. API құрамына операциялық жүйе ядросы iшкi программасына негiзделген жүйелiк шақырулар көмегiмен 250 функциядан астам кiредi. NT Executive-шi модулымен де, жүйелiк қызметтермен NT те Win32 API барлық шақырулар қызмет көрсетедi - Windows XPнiң орындайтын жүйесi. NT Executive-шi модул ядроның тәртiптерiнде орындалатын бiрнеше программалық ағындар болады. Бұл модулдың түгелдей дерлiк iшкi жүйелерiнiң коды hal.dllдың файлында болатын HALның жабдығынан (коды win32k.sysтiң файлында орналастырған Win32дiң iшкi жүйесiнен басқа) ntoskrnl.exe файлы және абстрактциялау деңгейінде болады. NT Executive модулі операциялық жүйесiнiң барлық маңызды бөлiктерiнде шоғырланған.

Демек, микроядро қосымшалар және көпесептiктiң iске асыруына процессорлық уақыттың үлестiрiлуi үшiн жадтың ерекшелеуiне жауап бередi. Микроядро құрамына 35 приоритет деңгейлерiнiң бiр ағынының әрқайсыларын тағайындайтын (threads scheduler ) ағын жоспарлауышысы кiредi. 0-шi деңгей жүйе үшiн кейiнге сақталған. 1мен 15 аралығындағы деңгейлер орындалатын программаларға белгiленедi, 16 мен 31 арығындағы деңгейлер тек қана админстратормен белгiлене алады. Жоспарлаушы бекiтiлген өлшемнiң кванттарына барлық процессорлық уақытты бөледi. Әрбiр программалық ағыны сонымен бiрге уақыттың тек қана берілген ағымында орындалады және ол кванттың аяқталуына байланысты егер берілген уақыттағы процессор жоспарлаушыны босатпаса бұл ағынды бөгейдi және процесстiң программалық ортасын оның басымдылықпен сол ие болатын басқа ағынның орындалу күйiне келтiре өзгертедi. Сонымен бiрге микроядро программалық және аппаратты үзу өңдеуге қатысты барлық жұмысты жүзеге асырады.

5.Бағдарламаларды басқару диспетчеризациясы. Модул жүйелiк бағдарламалардың келесi жиынынан тұрады:

- енгiзу-шығару диспетчері – жүйеге драйверлердің толықтырылуын Windows XP операциялық жүйесiнде интегралдайды.

- объекттердiң диспетчерi - компьютердiң барлық бөлетiн қорларының басқаруы үшiн қызмет көрсетедi. Мысалы, объекттердiң диспетчерiн қор қандай болмасын қосымша үндеулерi кезінде объекттi бұл қорға салыстырады және бұл объекттiң дескрипторын қосымшаға бередi. Дескрипторды пайдалана отырып, қосымшаны объектпен әр түрлi операциялар оның қатынасында жасай әрекеттеседi. Қауiпсiздiк жүйесiнiң мониторы ар жағында сонымен бiрге объектпен тек қана шешiлген әсерлер орындалатындай етiп қадағалайды.

- процесстер диспетчерi - Windows NT Executiveнiң басқа компоненттерi көмегiмен интерфейс, сонымен бiрге қолданбалы режимнің қосымша процесстермен және ағындармен манипуляция жасай алуын ұсынады. Процесстер диспетчерi жұмыс уақытында (PID - Process Identifier) процесстiң идентификаторы және (TID - Thret Identifier) ағынның идентификаторын әрбiр процеске және ағынға сәйкесiнше салыстырады.

- виртуалды жад диспетчерi - жадтың iшкi жүйесі ұйымының басқаруы үшiн қызмет көрсетедi, процесстер үшiн кесте мекенжайларын құруға мүмкiндiк бередi және адрестi кеңiстiк қосымшаларын қолданудың түзулілігін қадағалайды. Бұдан басқа, атқарылатын файлдар және динамикалық кiтапханалардың файлдарының жедел жадқа жүктеу мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi. Виртуалды жадтың диспетчерi қолданбалы қосымшалар үшiн нақты жадты ұсынады - әрбiр процесске 4 гбайт кiшi 2 гбайттан процесстермен қолданылатын виртуалды адрестi кеңiстiк (бәрiмiзге ортақ процесстер) жоғары 2 гбайт жүйенiң мұқтаждықтарында берiледi алады. Әрбiр процесс өз шеттетiлген адрес кеңiстiкте жұмыс iстейдi және басқа процесстер туралы бiлмейдi. Процесстер мәлiметтермен виртуалды адрес кеңiстiк бiрнеше процесстерге проекциялайланған бөлетiн жад арқылы ауысып кетедi.

- кэштiң диспетчерi - кэш жасалған оқу және жазу үшiн қолданылады және тағы басқа құрылымдардың қатты дисктерiнiң жұмысын үдетуге айтарлықтай мүмкiндiк бередi. Өте қажеттi файлдар сонымен бiрге компьютердiң жедел жадындағы кэшiнiң диспетчерi және т.б. Windows XPге кэш барлық логикалық дисктер үшiн бiртұтас болып табылады, қолданылатын файл жүйесiнен тәуелдiлiк тыс. Бұдан басқа, ол динамикалық болып табылады, бұл демек, диспетчер оның өлшемдерiмен әрбiр нақты моментке көлемiне байланысты басқарылады.

- графика және терезелер диспетчерi - жүйелiк қатынастар және мәлiметтiң бейнесiмен пердеде жiберуге қатысты барлық функцияны орындайды.

Windows XPнiң жұмыс жасау процессі үш фазада шартты бөлшектенедi: бастапқы жүктеменiң процессi, штаттық жұмыс тәртiбi және жұмыс аяғы. Windows XP жүктеулер үшiн файлдардың келесi ең төменгi жиынын қолданылады:

- жүктеушi дисктiң түбiрлiк тiзбегі орналасқан файлдар: Ntldr, Boot.ini, (жүктеулер тек қана қолдануда қажеттi) Bootsect.dos, Ntdetect.com

- /system32дiң жүйелiк төменгi тiзбегі орналасқан файлдар: Ntoskrnl.exe, Hal.dll, SYSTEMның тiзiлiмiнiң бөлiмдерi

- /system32/driversтiң жүйелiк төменгi тiзбегі орналасқан файлдар: қажеттi құрылымдардың драйверлерi.

Компьютер жүктеу процессі (POST - Power-On Self Test) жабдықтың бастапқы тестеуiн процедурадан бастайды. Код POST орындайтын әрбiр компьютердiң (BIOS ) енгiзу-шығарудың негiзгi жүйесiнде орналасқан, басқару оған қоректену көзiн қосқанда берiледi. Егер тестеулер процессте қандай болмасын қате мәлiм болса, онда BIOS әртүрлi өндiрушiлердiң BIOSi үшiн айырмашылығы болатын (POSTcodes ) қателiктiң кодтары және дыбыстық кодтар шығарады. Егер POSTтың процедурасын ойдағыдай бiтсе, онда BIOS (MBR - Master Boot Record) бас жүктеушi жазуды басқару және процесс тек қана компьютердiң аппаратурасынан тәуелдi болғанында компьютердiң жүктеуiн бiрiншi аппаратты кезең бiтуін алып бередi.

Бұдан әрi жүктеушi жазу Ntldr-шы атқарылатын жүктеушi сектор орналасқан тиеушiге басқаруын логикалыққа қатты дисктiң бөлiктерi туралы мәлiметтермен нәтиже жасай алады. Тиеушi қорғалған режимге өтедi және жады бар манипуляцияның табысты жұмыс жасауы үшiн қажеттi өндiрiп алады, бұдан басқа, Ntldr файл жүйесi және жүйенiң кейбiр басқа негiзгi қорларымен жұмыс iстеуге мүмкiндiк беретiн модулдарды алады. Барлық басқа әсерлер BIOSтер үзуi шақыруы арқылы орындалады.

Егер boot.iniнiң файлында бірнеще операциялық жүйе тiркелсе, онда операциялық жүйесiнiң таңдауы туралы Ntldr шақыруды қорытынды таңдаудың мүмкiндiгiн қолданушыға жолымен тиеушiнiң алғашқы инициализациясынан кейiн iлiгедi. Егер Windows XP операциялық жүйесiнi таңдалған болса, тиеушi Ntdetect-шы файлды iске қосады. Бұл компонент CMOSтан оқиды - жүйелiк датаны және уақытты жадты кейiн осы уақытта компьютер қосылған аппаратты құралдардың iздестiру және айырып тануы не өндiрiп алады. Ntdetect мәлiметтi оларға керi Ntldr жиюлы басқаруды жұмысты бiтiрiп қайтарады. Бұдан әрi Hal.dllдың жабдығынан Ntoskrnl.exe-шы операциялық жүйе ядросы және абстрактциялау деңгейi жүктелiп аты-жөнiн көрсетедi. Ядро инициализациялардың жанында келесi тiзбектегi әсерлерiнiң қатары көрсетіледі:

• 
  жад диспетчерiнiң инициализациясы;
  
• 
  объекттердiң диспетчерiнiң инициализациясы;
  
• 
  қауiпсiздiктiң жүйесiнiң қоюы;
  
• 
  файл жүйесiнiң драйверiнiң күйге келтiруi;
  
• 
  жүктеу және енгiзу-шығаруды диспетчердiң инициализациясы;
  
• 
  қолданушымен өзара әрекеттесулердi жүзеге асыратын жүйелiк сервистердiң жүктелуi.
  

- (сеанстар диспетчері) Smss.exe - модул басқа сервистер және Windowsтiң қызметтерiмен басқаруды iске қосады: (Csrss ) Win32 және жүктеу кезеңде атқарылатын кейбiр жүйелiк утилиталар; Csrss.exe және WinLogon.exeнiң процесстерiнiң график түрiнде қолданбалы интерфейс және iске қосуын жүзеге асырады

- Csrss.exe - модул компьютермен және қолданушының аралығында өзара әрекеттесу ұйымы үшiн арналған;

- Lsass.exe - WinLogon.exe жүйенiң қауiпсiздiгіне сәйкес келетiн iске қосылатын қызмет; қолданушыға жүйеде тiркелiп қоюға мүмкiндiк бередi.

Аутентификацияның процедурасын қолданушының операциялық жүйесiнiң жүктеулерiнен кейiн өте алуы керек - (Логин ) меншiктi тiркеу аты және пароль енгiзу. Жүйеге қосуды процедураға кiру құқығы және жүйесi бар жұмыстың қолданушысына анықтауға мүмкiндiк берiп, ие болады. Бұл процедураны WinLogonнiң қызметiн орындайды. Жүйеде сонымен бiрге келесi оқиғалар да болады:

- WinLogon процесс Логин және парольнiң қолданушысы енгiзуге жұмыс столының фоны және шақыруды пердеде бейнелейдi; енгiзiлген мәлiметтер қауiпсiздiгінің iшкi жүйелерiне берiледi;

- қауiпсiздiктiң iшкi жүйесi (Security Accounts Manager ) осы SAMлар базасына қарайды және жүйесi бар жұмыстың өкiлеттiктерiмен қолданушыға тексерiп, ие болады.

Егер қолданушы жүйенiң авторластырылған қолданушысы болып табылса, онда қауiпсiздiктiң iшкi жүйесiн басқарумен бiрге WinLogonнiң процессiне керi алып берген рұқсаты оны идентификатор үшiн қалыптастырады. Win32дiң iшкi жүйеге қарап сөйлеуi WinLogon арқылы процесс қолданушы үшiн жаңа процесстi құрады және рұқсаттың идентификаторын оған бекiтедi. Ендiгәрi құрылған қолданушымен әрбiр процессi рұқсаттың идентификаторы тәуелділігін атап өтедi, сондықтан жүйенiң қорларына қолданушының рұқсаты да тексеріледi. Жүйеге қосулардың арқасында сөзсiз процедураға тетiктердiң iске асыруы оңайланады: қолдану қорларға жүйе және квотаның тексерілуi. Рұқсаттың қолданбалы идентификаторы қолданушының идентификаторы болады.

1. 
   Пайдаланушы режимінде үрдістің жұмысы?
   
2. 
   Ядро режимінде үрдістің жұмысы?
   
3. 
   ОЖ іске қосылуы қалай орындалады?
   
4. 
   Конфигурациялау файлдары?
   
5. 
   Windows XP құрылғы деңгейлерін көрсетіңіз және олардың мағынасын сипаттаңыз.
   
6. 
   Windows XP операциялық жүйесінің ядро инициализациясы кезінде орындалатын іс-әрекеттерді атап кетіңіз.
   
7. 
   Windows XP жүйелік сервис құрамына кіретін модульдерді атап кетіңіз.
   
8. 
   “Интернационализация” функциясының тағайындалуын түсіндіріңіз.
   
9. 
   Қандай түр дұрыс құрылған парольді болуы керек.
   
10. 
    Таңдалған өнім версиясының жүктелуі қалай өтеді?
    
11. 
    Лицензияның бұзылу факт фиксациясы үшін қандай механизм қолданылады?
    
12. 
    HALL және қызметке енгізілген деңгейлерінің тағайындалуын анықтаңыз.
    
13. 
    Орындаушы модуль және оның модулінің тағайындалуын анықтаңыз.
    
14. 
    “Желілік қызмет деңгейі” модуль тағайындалуын анықтаңыз.
    
15. 
    “Орындалушы обьект” терминін анықтаңыз.
    
16. 
    26. Орындаушы жүйенің жалпы обьект типін атап кетіңіз және олардың тағайындалуын сипаттаңыз.
    
17. 
    31. “Обьект атауының кеңістігі” терминін анықтаңыз және тағайындалу типін сипаттаңыз.
    
18. 
    32. Обьект атауының кеңістігінің кәдімгі каталогтарын атап кетіңіз.
    
19. 
    “Сокеттер” терминін анықтаңыз.
    

Орталық процессор командасы бір немесе бірнеше операндты операция кодынан тұрады (операция орындалатын обьектілер). Операнд санына тәуелді, командалар келесілерге бөлінеді:

-адрессіз командалар – операндтары жоқ немесе нақты емес көрсетілген операндалары бар командалар;

-бірадресті командалар – бір обьектпен немесе нақты біреуімен және біреуімен немесе бірнеше нақтыланбаған көрсеткіштермен операция жүргізетін командалар;

-екі және үш адресті командалар (үлкен санды операндтары бар, командалары бар сәулеттерде кездеседі).

1. Операнды жоқ адрессіз командалар мысалы:

NOP – No Operation, операцияның болмауы;

HALT – процессор аялдамасы;

Return – ішкі программадан қайту (стектен қайту адресін алып, команда счетчигіне орналастырады);
2. Нақты көрсетілмеген операндты адрессіз команда мысалы:

WDR – Watch Dog Reset, микроконтроллер бақылау таймерін тастау;

ADD – стектан екі мәнді алу, оларды орналастырып нәтижесін стекқа орнату;

SCS – келесі команданы өткізу, егер ауысу биті жағдай сөзінде орналасса;

INC x – INCrement операндқа 1-ді қосамыз және осы адрес бойынша нәтижесін сақтаймыз;

TST x TeST – жағдай сөзінде белгі жалаушаларын орнатып және операнд мәнімен сәйкестенген нөлдік теңесуі.
4.Анықталмаған операндты бір адресті команда мысалы:

ADD x[, Acc] –операндты аккумулятормен бірге салып, нәтижесін аккумуляторда сақтаймыз;

Push x –операнд мәнін стекке жіберу;

Call x –ішкі программа шақыруы, келесі команда адресін стекте сақтайды және басқаруды көрсетілген адреске жібереді;

BNEQ x – егер жағдай сөзіне нөлдік теңсіздік жалауы орнатылса, онда көрсетілген адрес бойынша басқару жіберіледі.
5. Екі және үш адресті команда мысалы:

Move x,y – x обьектісінің мәнін y обьектісіне тағайындау;

ADD x,y – x және y-ті бөліп, нәтижесін y-ке орналастыру;

ADD x,y,z – x және y-ті бөліп және нәтижесін z-ке орналастыру;

DIV xyzw – x-ті y-ке бөлуді орындайды, бүтінін z-ке, ал қалғанын w-ға орналастырады;

INDEX b,l,h,s,i,a – b адресі бойынша орналасқан, l индексінің төменгі және жоғарғы шекарасымен және сәйкес b-ң және s элементінің өлшемімен массивтің элемент адресін есептейді.

қайда: операнд i – элемент индексі; операнд a – орын, мұнда шығарылған адресті орнатуымызға болады;

Адрестер санын кейде команда жүйесінің жалпы мінездемесі үшін де қолданылады. Екі адресті команда жүйесі деп максимум екі операнды бар команданы, үш адресті – максимум үш операнды бар команданы айтамыз. Кейде максималды операнд саны орнына, қосу және шығару жиі қолданылатын команданың операнд саны бойынша команда жүйесінің адрестелуін анықтайды. Сол себепті, VAX, төрт және алты адресті команда мысалынан алынған жүйе командасын, көбіне үш адресті сәулетке жатқызады.

Бірадресті команда жүйесі нақты берілмеген операнд ретінде ерекшеленген регистр (аккумулятор) немесе стекты қолданады. Мұндай сәулетті аккумуляторлы және стекты деп атаймыз. Microchip фирмасының PIC семействасының микроконтроллерінің бір адресті аккумуляторлы сәулеті бар. Қазіргі заманғы көптеген процессорларда екі немесе үш адресті жүйе командасы бар.

ADD стекты командасының мысалында, байқағанымыздай, стекты сәулеттің көптеген командасы көрсетілген операндсыз да бола алады, бірақ айнымалылардың мәндерін стекке итеру командалары және оларды итеріп шығу командалары керек, сондықтан барлық стектің сәулеті бір адресті, адрессіз емес.

1. 
   Microsoft Windows 2000 server professional: русские версии/ Под общ. ред. А.Г.Андреева. - СПб.: БХВ-Петербург, 2003 . - 1056 с.
   
2. 
   Гуда А.Н., Бутакова М.А., Нечитайло Н.М. и др. Информатика. Общий курс: Учеб. для вузов /. - М.: Дашков и К, 2006. - 400 с.
   
3. 
   Информатика. Базовый курс : Учеб. пособие для вузов /Под ред. С.В. Симонович - 2-е изд. - СПб.: Питер, 2006. - 658 с.
   
4. 
   Колосков П. В. Microsoft Windows XP. Популярный самоучитель / - 2-е изд., перераб. и доп.. - М.: Наука и техника, 2005. - 368 с.
   
5. 
   Назаров С.В., Гудыно Л.П., Кириченко А.А. Операционные системы: Практикум. Учебное пособие. - М.: КУДИЦ-ПРЕСС, 2008. - 464 с.
   
6. 
   Омельченко Л.Н., Федоров А.Ф. Самоучитель Windows 2000 Professional / - СПб.: БХВ-Санкт-Петербург, 2000. - 528 с.
   
7. 
   Пол МакФедриз. Windows. Энциклопедия пользователя. - Киев: НИПФ “ДиаСофт Лтд.”, 2004. - 680 с.
   
8. 
   Потапкин А.В. Операционная система Windows: руководство к действию. - М.: ЭКОМ, 2003. - 432 с.
   
9. 
   Р Кобарт, Б. Уотерс. Windows NT Server: учебный курс.- СПб.: Питер, 2003. - 448 с.
   
10. 
    Симонович С.В. Информатика. Базовый курс: Учеб. пособие для вузов / 2-е изд.. - СПб., 2006. - 640 с.
    
11. 
    Таненбаум Э. Современные операционные системы. 2-е изд. - СПб.: Питер, 2006. - 1040 с.
    

№2 зертханалық практикум

Тапсырма атауы: Енгізу-шығаруды ұйымдастыру тәсілдері. Файлға еркін қатынас құру. Енгізу-шығарудың стандартты кітапханасы.
(Дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс)
№2 зертханалық практикумға арналған тапсырма.

Енгізу-шығаруды құрылғыларының алгоритмдерінің жұмысын, функцияларын және құрылымдарын оқып үйрену. Драйверлердің конфигурациялау файлдарын, енгізу-шығару стандартты кітапханаларын және енгізу-шығаруды қайта бағыттау командаларын оқу. Командалық интерпретатормен жұмыс жасау.

3. Зертханалық практикумды орындау үшін әдістемелік нұсқау
Жаттығу. Компьютерлік желіні Setup бағдарламалық құралы арқылы баптау.

Setup бағдарламасы есептеу жүесінің базалық енгізу – шығару құрамына кіреді және алғашқы аппараттық конфигурациясын баптау үшін арналған. Баптаулардың басты мақсаты – жүйенің құрамын BIOS құралдарының көмегімен автоматты түрде анықталуын қамтамасыз ету. Қосымша тапсырма – бүкіл жүйенің баптауын оптимальдау және әсерін (эффективнось) жоғарлату.

Көп жағдайда Setup бағдарламасы блок питанияны қосқан кезде лезде Delete батырмасын басу арқылы шақырылады. Басқа жағдайда басқа батырмалар комбинациясы қолданылуы мүмкін – қажетті ақпарат компьютерді іске қосқан кезде монитор экранына шығады. CMOS микросхемеларын баптауларды біліксіз өзгерту компьютерлік жүйенің істен шығуына әкеп соғуы мүмкін.

Жаттығуды орындау реті:

1. 
   Компьютерлік жүйені іске қосыңыз.
   
2. 
   Экранда ақпарат пайда болған кезде Delete батырмасын басыңыз - Setup бағдарламасы іске қосылып, меню ашылады.
   
3. 
   Курсорды баскару батырмалары арқылы менюден STANDAHRD CMOS SETUP (CMOS микросхемаларын стандартты баптау) пунктін таңдаңыз.
   
4. 
   Ашылған терезеден жүелік сағатты және жүйелік күнтізбенің орнатылуын тексерініз. Бапталу параметрін таңдау курсовды басқару батырмалары арқылы, ал параметрлерді өзгерту PAGE UP/PAGE DOWN батырмалары арқылы орындалады.
   
5. 
   Алдыңғы менюге ESС батырмасы арқылы қайта оралыңыз.
   
6. 
   BIOS FEATURES SETUP (BIOS параметрлерін баптау) пунктін таңдаңыз. ENTER батырмасын басыңыз.
   
7. 
   Ашылған терезеден компьютердің қосылуы қай дисктен басталатынын тексеріңіз. Іске қосу реті BOOT SEQUENCE пунктінда беріледі. PAGE UP және PAGE DOWN батырмалары арқылы компьютерге іске қосудың мүмкін варинттарын қарастырыңыз. С: (ол штатты жұмыс кезінде қолданылады) қатты дисктен іске қосу вариантыа ерекше көңіл бөліңіз, және А: (ол, егер қандай да бір себептер бойынша жүктеу қатты дисктен орындалмаса компьютердің жұмыс қабілеттілігін қайта қалпына келтіру кезінде қолданады) иілгіш дисктен іске қосу вариантына да көңіл аударыңыз.
   
8. 
   Typemating Rate Setting пунктіна көңіл бөліңіз – егер ол қосылған (Enabled) болса, онда BIOS – ты бапту арқылы пернетақта үшін символдарды автоматты қайталау функцияларын баптауды басқаруға болады. Мұндай жағдайда қайталауға дейінгі милисекундта өлшенетін уақыт интервалын Typemeting Delay (қайталау алдында ұстап қалу) параметрін орнату арқылы анықталады, ал секундта өлшенетін қайталау жиілігі Typemeting Rate (қайтаау жиілігі) параметрін орнату арқылы анықталады.
   
9. 
   ESC батырмасын басу арқылы алдыңғы менбге қайтп ораламыз.
   

SETUP программасымен жұмысты өзгертілген нәтижелерді сақтамай аяқтаймыз. Ол үшін ESC батырмасын басыңыз да сұраныс алған кезде өзгертулерді сақтамай шығуды Y (Yes/Ия) батырмасын басып растаймыз.
Зертханалық жұмысқа ұсынылған әдебиеттер тізімі

1. 
   Дейл Харви. Операционные системы. Распределенные системы, сети, безопасность. М.: БИНОМ-ПРЕСС, 2007. - 704 с.
   
2. 
   Иванов М.И., Спиридонов Э.С., Волков Б.А., Клыков М.С. Автоматизированные системы управления строительством. - М.: ИПК «Желдориздат», 2000. - 640 с.
   
3. 
   Меняев М. Ф. Информатика и основы программирования: Учеб. пособие для вузов / - М.: Омега-Л, 2007. - 458 с.
   
4. 
   Могилев А. В., Хеннер Е. К., Пак Н. И.. Информатика: Учеб. пособие для вузов / - М.: Академия, 2006. - 336 с.
   
5. 
   Новиков Ю.Н., Черепанов А.С. Персональные компьютеры: аппаратура, системы, Интернет: учебник / - СПб.: Питер, 2001. - 464 с.
   

Бақылау сұрақтары

1. 
   Құрылғы драйверінің түсінігі?
   
2. 
   Tset командасының функциясы?
   
3. 
   Құрылғы айлдары қай каталогта сақталады?
   
4. 
   Драйверлердің конфигурациялау файлдары?
   

Құрылғы файлдары қай команда арқылы құрылады?

№3 зертханалық практикум

Тапсырма атауы: Файлдық жүйенің базалық функциялары. Файлдарға қатынас құру. Файлдар мен каталогтармен жұмыс. Файлдар мен каталогтар қорғау.

(Дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс)

№3 зертханалық жұмысқа арналған тапсырма.

Файлдық жүйенің базалық функцияларын және Linux ОЖ-де файлдармен және каталогтармен жұмыс жасайтын командаларды оқып үйрену. Файл атрибуттары, chmod командасымен жұмыс жасау – файлдарға қатынау құқығын өзгерту. Файлдармен каталогтарды қорғау.

Негізгі әдебиет: 3[29-48], 10[80-96]

Қосымша әдебиет: 15[262-293]

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Файл түсінігі?
   
2. 
   Файлмен жұмыс жасайтын негізгі командалар?
   
3. 
   Файл атрибуттары?
   
4. 
   Анықтама қалай ұйымдастырылады?
   

5. Chmod командасының синтаксисі?

№4 зертханалық практикум

Тапсырма атауы: Үрдістер мен ағындар
(Дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс)

№4 зертханалық жұмысқа арналған тапсырма.

Үрдістер мен ағындарды зерттеу. Linux ОЖ үрдістермен ағындарды құратын командаларды оқу. Үрдісті басқаратын командаларды үйрену.

Негізгі әдебиет: 10[64-77], 2[221-242]

Қосымша әдебиет: 15[262-293]

Бақылау сұрақтары.

1.Үрдіс түсінігі?

2. Үрдіс жоспарлаушысының түсінігі?

3. Құрған үрдістен ағын қалай ажырытылады?

4. Үрдістермен ағындармен жұмыс жасайтын командалар?

1. 
   Үрдіс идентификаторы қалай беріледі (PID)?
   

№5 зертханалық практикум

Тапсырма атауы: Ядро жұмысы. Жүйедегі сұраныстарды орындау үшін базалық функцияларды қарастыру.
(Дербес компьютерде тәжірибелік жұмыс)
№5 зертханалық жұмысқа арналған тапсырма.
Unix ОЖ ядросының ішкі құрылымын зерттеу, және жүйедегі сұраныстарға қызмет көрсететін базалық функцияларды оқу.
Негізгі әдебиет: 9[205-237], 2[191-201]

Қосымша әдебиет: 5[262-293]

Бақылау сұрақтары.

1. 
   Қандай бағыныңұы жүйеден Unix жүйесінің ішкі құрылымы турады?
   
2. 
   Ядроның негізгі тапсырмалары?
   
3. 
   Linux ядросының конфигурациялау?
   
4. 
   Ядроның жүктелетін модульдері?
   

Зертханалық практикумның мақсаты Windows және Linux операциялық жүйелерін оқу және СИ тілінде программалау.

жүктеу/скачать 96.5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу: