Xx ғасырдың бас кезіндегі Қазакстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы

Түркістан генерал-губернаторы А.Н. Куропаткин жазды

жүктеу/скачать 86.05 Kb.

бет	2/3
Дата	03.02.2024
өлшемі	86.05 Kb.
	#490704

1 2 3

XX ғасырдың бас кезіндегі Қазакстанның әлеуметтік-экономикалық дамуы

1,8 есе

Түркістан генерал-губернаторы А.Н. Куропаткин жазды
1893 жылдан 1905 жылға дейін қазақ халқынан 4 миллион десятина жер тартып алынды,
1906 жылдан 1912 жылға дейін 17 миллион десятинадан астам жерінен айырылды.
1917 жылға дейін қазақтардан барлығы 45 миллион десятинага жуық жер тартып алынған. Мұның 40,5 миллион десятинасы Ақмола, Орал, Торғай облыстарының, 4 миллион десятинасы Жетісудың, 500 мың десятинасы Сырдария облысының үлесінен еді.

Қоныс аудару Қазақстанның ұлттық құрамын түбірімен өзгертіп жіберді.

1897 жылғы санақ бойынша Дала өлкесіндегі орыстардың саны 20% болса, ал 1917 жыл бұл 42%- ке жетті.
Осы кезеңде қазақтың ауылдық жерлердегі санының өсуі 17,6% болды, ал орыс шаруалары мен казак тұрғындары саны 4,5 есеге артты.

Егер Қазақстанның далалық облыстарына он жыл ішінде (1895-1905) 294 296 адам келіп қоныстанса, 1906- 1910 жылдары бұл көрсеткіш 770 000 адамға жетті, бұл орайда 1905 жылдан 1916 жылға дейін дала өлкесінің шаруа түрғындары 1,8 есе өсіп, Қазақстан халқының 34% (1 млн. 221 мың адам) құрады.

Егер Қазақстанның далалық облыстарына он жыл ішінде (1895-1905) 294 296 адам келіп қоныстанса, 1906- 1910 жылдары бұл көрсеткіш 770 000 адамға жетті, бұл орайда 1905 жылдан 1916 жылға дейін дала өлкесінің шаруа түрғындары 1,8 есе өсіп, Қазақстан халқының 34% (1 млн. 221 мың адам) құрады.
1892 жылы Қазақстанның қазіргі шекара аумағында 92% байырғы түрғындар тұрса, мұндай арасалмақ Столыпин реформасына дейін сақталды.
Бірақ 1920 жылға қарай, яғни Қырғыз (Қазақ-Г.АГ.,) Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы құрыларда қазақтар республика тұргындарының 60% құрады, ал 1962 жылы олардың саны 29%- ке төмендеді.

Қазақ қоғамындағы дағдарыс Қазақстанға шетел және ресей капиталының енуімен тереңдей түсті. Сондықтан ол Орталық Ресейдің сауда-өнеркәсіп және монополистік буржуазиясы капиталының шикізат көзіне айналды.

Қазақстаннан шикізат пен малды әкету деңгейі XIX ғасырдың аяғында XX ғасырдың басында күрт өсіп кетті.

1894 жылы тек Ақмола жәрмеңкесінің өзінен Орталық Ресейге 9 мың жылқы, 13 мың сиыр, 142 мың қой, 50 мың пұт қой мен ешкі жүні, мыңдаған пұт жылқының құйрық-жалы, 573 мың қой терісі, 94 мың тері сатып алынып, әкетілді.
1900 жылы Торғай облысынан Орталық Ресейге 9 миллион сомға мал және көптеген мал шаруашылығы өнімдері 9 миллион сомға сатылса, ал 1910 жылы бұл 14 миллионды құрады;
Орал облысынан 1901 жылы 7,5 миллион, 1906 жылы 9,3 миллион сомның мал шаруашылығы өнімдері әкетілді.

жүктеу/скачать 86.05 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3