Құ республ жə а ұрылы ликасы əңгір ха аграрлы ыс өн
жүктеу/скачать 1.57 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5.4. Тəуекелдерді сақтандыруды ұйымдастыру негіздері Сақтандыруды ұйымдастыру бойынша жалпы ережелер.
| Бақылау сұрақтары
1. Жұмыстың уақытында орындалмауының таралу тығыздығының функциясын анықтаңыз. 2. Жұмысты уақытында орындамауды сипаттайтын үшбұрышты бөлу формуласын шығаруға қандай ережелер негіз болды? 3.Жұмыстың уақытында орындалмауын сипаттайтын экспоненциалды үлестірудің "физикалық" мəні неде? 4. Қорларды резервтеу əдісі неде? 5.4. Тəуекелдерді сақтандыруды ұйымдастыру негіздері Сақтандыруды ұйымдастыру бойынша жалпы ережелер. Мүліктік мүдделерді ақша қорлары есебінен қалыптастырылатын сақтандыру жарналарын қорғауды сақтандыру тəсілі деп аталады. Сақтандыру үдерісіне екі субъект қатысады: сақтанушы жəне сақтандырушы. Сақтанушы (полис ұстаушы) тиісті шарт негізінде сақтандыру жарналарын төлейтін жəне сақтандырушымен сақтандыру қатынастарына кіретін шаруашылық жүргізуші субъект немесе азамат болып табылады. Сақтандыру қызметін жүзеге асыру үшін құрылған, сақтандыру жүргізетін жəне сақтандыру қорын құру мен жұмсауды жүргізетін шаруашылық жүргізуші субъект сақтандырушы болып табылады. Сақтандыру қоры сақтанушылардың сақтандыру жарналары есебінен қалыптастырылатын ақша немесе материалдық қаражат резервін білдіреді. Сақтанушы мен сақтандырушының функцияларын бір тұлға арқылы біріктірген кезде сақтандыру процесі өзін-өзі сақтандыру деп аталады. Өзін-өзі сақтандыру-бұл міндетті немесе ерікті түрде шаруашылық жүргізуші субъектінің өзі сақтандыру резервтік қорын құру. Өзін-өзі сақтандыруды кеңейту ретінде шаруашылық жүргізуші субъектілердің ақша қаражатын біріктіру жүзеге асыратын өзара сақтандыру түсіндірілуі мүмкін. Сақтандыру пулы деп сақтандырушылардың ақшалай қаражатын біріктіру аталады. Сақтануда, сақтандыруда материалдық мүдделілік шарасы бар, ал сақтандырушы үшін 173 сақтандыру бизнесі лицензияланатын қызмет түрлеріне жатады, оны жүргізу "Мемлекеттік сақтандыруды бақылау" ұйымының бақылауындағы құзыр болып табылады. Сақтандыру ерікті (мүліктік, жазатайым оқиғадан, үшінші тұлғалар алдындағы жауапкершіліктен жəне т.б.) жəне заң бойынша (əлеуметтік, медициналық, зейнетақылық жəне т. б.) болуы мүмкін. Ықтимал залалды өтеуде сақтанушының толық, ішінара жəне болжамды мүддесі болуы мүмкін. Сақтандырушының қызығушылығы - пайда көзі болып табылады; егер бұл қызығушылық тəуекелге ұшыраса, онда сақтандырушы қайта сақтандыруға, яғни басқа сақтандырушыдан өз мүдделерін сақтандыруға құқылы. Сақтанушының негізгі міндеттеріне сақтандыру жарналарын төлеу кіреді, ал сақтандырушының міндетіне сақтандыру жағдайы туындаған кезде сақтанушыға залалды өтеу кіреді. Тараптардың мүдделері мен міндеттері сақтандыру шартының мəні болып табылады. Шартты жасасу негізіне тараптардың туындауы шарттың мəні болып табылатын тəуекел ахуалын зерделеуі жатады. Бұл бақылау жəне есепке алу үдерісі тəуекелді тіркеу деп аталады. Шарт жасасу кезінде тарап объективті (табиғат дүлей күштерінің пайда болуы) жəне субъективті (жол қозғалысы ережелерін, қауіпсіздік техникасын жəне т.б. бұзу) тəуекелдік жағдайларды назарға алады. Сақтандыру жүргізілетін оқиғаның (сақтандыру жағдайының) басталу ықтималдығы тəуекелдің құнын бағалау деп аталады. Сақтандырушы сақтандыру жарнасын айқындау кезінде тəуекел жағдайларының базалық жиынтығы үшін есептелген сақтандыру жарнасына жеңілдіктер мен үстемеақылар жүйесі арқылы тəуекелдің нақты жағдайын талдау нəтижелерін ескереді. Сақтандыру жағдайының салдары сақтандыру объектісінің толық жойылуынан немесе ішінара зақымдануынан көрінеді. Сақтандыру жағдайларына залал келтірген, бірақ өндірістік үдерістің қалыпты жүрісіне қайшы келмейтін оқиғалар (табиғи жағдай, коррозия жəне т.б.) жатпайды. Сақтандыру шартын жасау кезінде сақтандыру объектісінің сақтандыру құны деп аталатын объектінің нақты құны бағаланады. Сақтандыру шартында айқындалған немесе сақтандыру жарналары мен сақтандыру төлемдерінің мөлшері белгіленетін заңмен белгіленген ақша қаржысы сақтандыру қаржысы деп аталады. Мүлікті сақтандыру кезінде сақтандыру қаржысы сақтандыру объектінің құнынан аспауы тиісті. жүктеу/скачать 1.57 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|