1 – бөлім. Жалпы ережелер

жоғарыда жұмыс істеудің, көтеріп-тасымалдау жабдықтарын басқарудың, ілмектеу жұмыстарын жүргізудің ережесі;

сигнализация; жабдықтар мен сыналатын нысандар бойынша регламенттік жұмыстарды жүргізу тәртібі;

аэродинамика, механика, автоматика, аспаптық жабдықтар, жылу техникасы, электротехника, металл тану, техникалық сызу негіздері.

547. Жұмыс үлгілері:

1) мөлшерлеу және командалық құрылғыларды автоматты, арнайы диффузорларды, эжекторларды, дроссельдеу құрылғыларын, аэродинамикалық құбырларды арнайы қыздырушыларды, стенділерді тіркеу аппаратурасы – құрастыру, баптау, баламалау;

2) күрделі құрылымды арнайы агрегаттар - монтаждау, орталықтау, жұмыста тексеріп байқау жетілдіру.

Параграф 6. Аэрогидродинамикалық сынаушы слесарь, 7-разряд

авиациялық нысандарды аэродинамикалық құбырларда, стенділер мен электрогидравликалық жабдықтары бар арнайы құрылғыларда М, Ро, Рст сандарын реттеу жүйесімен, реттелетін сопломен, шеткі қабатын сору жүйесімен, термостаттау жүйесімен күрделі сынау;

көрсетілген жүйелерді, сондай-ақ ұшу аппараттарының үлгілері элементтерінің жергілікті тензометриясының механикалық тораптарын (элерондарды, рульді, қанатшалардың алдын, қанат консольдерін, басқару органдарын қашықтықтан ауыстыру механизмдерін), механикалық және электрондық сан басушы құрылғыларды, аэродинамикалық таразыларды, электрокоммутаторларды, жылдам істейтін фотоаппаратураны, лазерлік интерферометрлерді, жылу жүргізу аспаптарын құрастыру, монтаждау, бөлшектеу және баптау;

авиациялық үлгілер мен қолдаушы құрылғылардың тензометрияланған, басқарылатын және автоматтандырылған құрылымдық элементтерін жедел градуирлеу үшін құрылғыны құрастыру және баптау;

авиациялық аспаптарды градуирлеу;

үлгілер геометриясын үш координатты өлшеу машинасында өлшеу, өлшеу паспортын жасау.

549. Білуге тиіс:

күрделі технологиялық, өлшеу стандарт жабдықтарының қағидаттық схемасы;

аэродинамикалық сынақ жүргізу технологиясы;

аэродинамика, механика, автоматика, гидравлика, жылу техникасы, оптика, электротехника, материалдар кедергісінің, телемеханика, электроника негіздері;

ЕСКД бойынша конструкторлық құжаттама.

550. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

551. Жұмыс үлгілері:

1) аэродинамикалық құбырлар – агрегаттар мен тораптарды қайта монтаждау, баптау;

2) ИРО механизмдері – баптау;

3) пневмокоммутаторлар – баптау және реттеу;

4) жылу өткізу аспаптары – баптау;

5) термостаттау жүйесі – баптау;

6) тензотаразыға арналған градуирлеу стенділері – баптау;

7) үлгі ішілік тензотаразылар – монтаждау, баптау, баламалау.

Параграф 7. Аэрогидродинамикалық сынаушы слесарь, 8-разряд
552. Жұмыс сипаттамасы:

сынау жабдықтарына қызмет көрсету, бірегей эксперименталды зерттеулерді дайындау және аэродинамикалық құбырларда және басқа да арнайы құрылғыларда жүргізу;

сорушы ағынды құрылғылар, толықтыру, вакуумдау жүйесін, механикалық элементтердің реттелетін перфорациялық жүйесін, Pо, Рст;, М ағыны элементтерін электронды аналогтық реттеуіштерді, реттелетін соплоның командалық құрылғыларын және диффузорларды баптау, реттеу, өлшемдерін анықтау және пайдалану;

қызмет көрсетілетін жүйелердің функционалдық байланыстылығын талдау;

жұмыс формулаларын жасау, сынау компоненттерінің өзара ықпалдарын және олардың кемшіліктерін анықтау;

авиациялық үлгілерді монтаждау, тензометриялық таразыны қолдаушы құрылғыларда және оптикалық техникада роботоманипуляторлардың көмегімен монтаждау;

стенд ішінде қауіпсіздікті блоктау және сигнализация жүйесін баптау;

аспаптық жүйелердің метрологиялық сипаттамасын айқындау;

тапсырылатын аппаратураның элементтерін талдау;

қуаты күшті компрессорларды нивелирлеу.

553. Білуге тиіс:

аэродинамикалық құрылғылардың, технологиялық және электрондық жабдықтардың құрылысы;

аэродинамика, автоматика, механика, сынақ зерттеулерін жүргізу технологиясы, гидравлика, жылу техникасы, оптика, материалдар кедергісі, электротехника, телемеханика, электроника негіздері;

қызмет көрсетілетін жабдықтың конструкторлық құжаттамасы.

554. Орта кәсіптік білім талап етіледі.

555. Жұмыс үлгілері:

1) қозғалтқыштардың имитаторлары – монтаждау, баптау;

2) лазерлік интерферометрлер - монтаждау, баптау;

3) үш координатты өлшеу машиналары - баптау;

4) вакуумдау жүйесі - баптау және реттеу;

5) реттелетін сопло – баптау;

6) метрологиялық аттестаттау стенділері - реттеу;

7) криогенді құрылғылар - монтаждау, баптау;

8) командалық құрылғылар - баптау, басқару.

1. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь

Параграф 1. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 2-разряд

қарапайым бөлшектерді қолмен және қызмет көрсетілетін жабдықта біліктілігі анағұрлым жоғары ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарьдің басшылығымен қағып жасау және жетілдіру;

штамптау, қалыптау және тартудан кейін ұшу аппараттарының ұсақ қарапайым бөлшектерін түзету және жетілдіру; қарапайым бөлшектерді белгіленген жерінен кесу және қию;

аралау жұмыстарын орындау.

557. Білуге тиіс:

авиациялық бөлшектерді өңдеу кезіндегі ықтимал ақаулықтар;

материалдардың ақаулықтарын сыртқы түрі бойынша анықтау (жарылуын, майысуын, сырылуын және тағы басқа);

коррозияның пайда болу себептері және онымен күресу тәсілдері;

жасалатын бөлшектердің техникалық шарттары;

қарапайым бөлшектік сызбалар мен эскиздерді оқу ережесі;

дискілік және маятниктік, діріл, роликтік аралар мен тұтқалы қол қайшыларды, ию қол машиналарын, зигмашиналарды, бұранда қол нығыздауыштарды пайдалану ережесі;

технологиялық процесті бақылау әдістері;

қолданылатын бақылау-өлшеу құралдарының құрылысы мен мақсаты.

558. Жұмыс үлгілері:

1) қарапайым бөлшектерді: қорапшаларды, мембраналарды, бұрыштамаларды, 500 мм дейінгі қарапайым профильдерді дайындау - белгілеу, шаблон бойынша кесу, аралау, қылауларын лау, түзету және жетілдіру;

2) материал қалыңдығы 0,8 мм және одан жоғары болған жағдайда кницалар, шпангоуттердің компенсаторлары, бұрыштамалар, жапсырмалар - жасау, жиектерін ішкі контурының түзеткіштері мен шаблоны бойынша ию станоктарында немесе қолмен ию;

3) тұрақтандырғыштардың бастары, ілмектер – жасау;

4) қалыңдығы 0,5 мм және одан жоғары профильдер, қабырғалар және тағы басқа - контуры мен кесектері бойынша аралау.

Параграф 2. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 3-разряд
559. Жұмыс сипаттамасы:

алюминий, магний балқымаларынан жасалған, мыс пен латунь қаңылтырларынан жасалған ұшу аппараттарының күрделі емес бөлшектерін қағып жасау, түзету және жетілдіру;

дайындамалардың үлгісін жасау, осы материалдардан жазық бөлшектерді қолмен және әмбебап құрылғыны: діріл және ролик қайшыны пайдалана отырып, жасау;

қондыру және ажырату станоктарында күрделі емес жұмыстарды орындау;

профильдер мен қаңылтыр материалдардан жасалған басқа да бөлшектердің плазалық шаблондық құралы бойынша ию және жетілдіру;

құрастырушы және бағыттаушы саңылауларды тік бұрғылау, радиалды бұрғылау станоктарында, пневмобұрғымен немесе электр бұрғымен белгісі мен кондукторы бойынша бұрғылау.

560. Білуге тиіс:

ұшу аппараттары бөлшектерінің мақсаты және оларды жасау технологиясы;

өңделетін материалдардың негізгі физикалық қасиеттері, оларды таңбалау;

қолданылатын жабдықтарды, құрылғыларды, өлшеу құралдарын пайдалану ережесі;

қолданылатын жабдықтарда жұмыс істеу әдістері;

қолданылатын материалдардың пластикалық ерекшеліктері;

белгілеу жұмыстарын орындау және күрделі емес ұңғылау жұмыстарының ережесі;

бөлшектік сызбаларды оқу ережесі;

шақтамалар, қондырмалар, бетті өңдеу параметрлері туралы негізгі мәліметтер;

материалдардың сипатты ақаулықтары; слесарлық істер.

561. Жұмыс үлгілері:

1) диафрагмалар, блоктардың аралықтары – түзеткіштер бойынша және гидравликалық нығыздауыштарда қалыптарды жасау; жиектерін ию; түзеткіштер, кеспелтектер, шаблондар бойынша түзету және жетілдіру;

2) күрделі емес қаптамасы – қағып жасау, жетілдіру, бүршіктерін тазалау;

3) қораптар, жапсырмалар – қалыптау немесе штамптаудан кейін ию, жетілдіру;

4) қисығының радиусы аз жартылай келтеқұбырлар – қағып жасау және жетілдіру;

5) алюминий профильдер – бір жазықтықтағы плазалар, шаблоны бойынша ию және жетілдіру.

Параграф 3. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 4-разряд
562. Жұмыс сипаттамасы:

қаңылтырлар мен нығыздалған профильдерден жасалған (титан, магний және алюминий балқымаларына, тоттанбайтын болаттан және басқа да материалдардан жасалған) ұшу аппараттарының күрделі бөлшектерін, газ шілтерін және басқа да қыздырушы аспаптарды пайдалана отырып қағып жасау, түзету, жетілдіру және ию;

радиустардың саны көп және қағып жасау тереңдігінің ұзындыққа қатынасы 1:4 артық болған кезде бетінің шығыңқы және ішке қарай майысқан жерлері қиысқан ұшу аппараттарының бөлшектерін жасау және жетілдіру кезінде қағып жасау, тарту, ию, айналдыру, тегістеу операцияларын орындау;

ұшу аппараттарының күрделі бөлшектерін орнататын жеріне қарай және құрастыратын құрылғылары бойынша жетілдіру.

563. Білуге тиіс:

ұшу аппараттарының күрделі бөлшектерін қағып жасау, жетілдіру, ажырату және қондыру технологиялық процессі;

қолданылатын құралдардың, құрылғылар мен жабдықтардың құрылысы мен пайдалану ережесі;

күрделі сызбаларды оқу ережесі;

геометриялық фигуралардың ұңғыларын есептей отырып, эскиздері мен схемаларын жасау ережесі;

шақтамалар мен қондырмалар;

слесарлық іс;

өлшеу құралының мақсаты мен оны пайдалану ережесі;

тойтарудан кейін ұшу аппараттарының агрегаттарын түзету тәсілдері;

сертификатталған өнім туралы негізгі мәліметтер.

564. Жұмыс үлгілері:

1) гидравликалық және жанармай жүйелерінің күрделі пішінді бактары, аспалы бактар, жылдамдатқыштар - құрылғыларда және кеспелтектер бойынша құрастыру, дәнекерлеуден кейін түзету, ақаулықтарын жою және сынауға тапсыру;

2) күрделі ауа таратқыштар – қағып жасау, түзету және жетілдіру;

3) коллекторлар мен шығарғыш құбырлар – жекелеген секцияларды қағып жасау және қиыстыру;

4) қималанған конустар, саңылаудағы ауаны үрлегіштер, диаметрі 100 мм және одан астам үштіктер – кеспелтектер бойынша қағып жасау және жетілдіру;

5) қуатты шпангоуттердің жиектері – жетілдіре отырып қағып жасау, шаблоны бойынша түзету;

6) нервюра белдіктері, шпангоуттер, ұзындығы 300 мм астам стрингерлер – ию, жетілдіру;

7) профильдер – термоөңдеуге дейін және одан кейін түзету және жетілдіру.

Параграф 4. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 5-разряд
565. Жұмыс сипаттамасы:

сериялық ұшу аппараттарының әртүрлі материалдардан жасалған күрделі бөлшектерін, әртүрлі ауыспалы радиустары бар екіжақты енгізілген және шығыңқы бөлшектерді қағып жасау, қаптау, ию, илемдеу және беті 0,3 мм дейінгі дәлдікпен жанастырып, жетілдіру;

монолит панельдерден жасалған агрегаттардың қаптамасын жетілдіру;

ұшу аппараттарының өте төзімді және тоттанбайтын болаттан, титан мен алюминий балқымасынан жасалған, екі қисығы бар күрделі бөлшектерін «БЕШЕ» типті тескіш балғада және қондыру станогында ажырату және қондыру;

ұшу аппараттарының бөлшектерін авиациялық бұйымға орнататын орны бойынша қиыстыру, кәрез, пенопласт және басқа да толықтырғыштары бар агрегаттарды қиыстыру.

566. Білуге тиіс:

сериялық ұшу аппараттарының күрделі бөлшектерін қағып жасау, қаптау, ию, илемдеу және жетілдіру технологиялық процестерінің ерекшелігі;

қисық сызықты фигуралардың күрделі ұңғыларын есептеу және пішу әдістері олардың құрылу тәсілдері;

құрылымдық ерекшеліктер және реттеу тәсілдері – қолданылатын жабдықты, құралдар мен құрылғыларды баптау;

жасалатын бөлшектердің мақсаты мен жұмыс шарты;

ақаулықтардың пайда болу себептері, олардың алдын алу және жою тәсілдері;

ұшу аппараттары агрегаттарының бетінің контуры бойынша тазалығына қойылатын техникалық талаптар;

сертификатталған бұйымдарға қойылатын талаптар;

техникалық сызу негіздері.

567. Жұмыс үлгілері:

1) үлкен қысыммен жұмыс істейтін ыдыстар – қағып жасау, түзету және жетілдіру;

2) күрделі зализалар, шасси орамасының бүйір қаптамасы – қағып жасау және түпкілікті жетілдіру;

3) ауа үрлегіштердің, турбогенераторлардың ауа тоғаны, май радиаторларын қаптамасы – қағып жасау және жетілдіру;

4) монолит панельден жасалатын центропланының фюзеляжын қаптау – радиусы бойынша илемдеу, үлгі шаблондар, кеспелтектер бойынша түпкілікті жетілдіру;

5) люктерді, есіктерді жиектеу, жолаушылар салоны мен тұрмыстық техника тораптары арматураларының күрделі бөлшектері – қағып жасау, ию, түзету және жетілдіру;

6) монолит панельдер – бытыра ағынымен өңдеу әдісі арқылы радиусы бойынша ию;

7) ұзындығы 5000 мм астам нығыздалған профильдерден жасалған екі қисықты стрингерлер - әмбебап стенд бойынша жетілдіре отырып түпкілікті түзету.

Параграф 5. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 6-разряд
568. Жұмыс сипаттамасы:

ұшу аппараттарының эксперименталды, сынақ, қымбат және күрделі тораптары мен бөлшектерін суық және қыздырылған күйінде қағып жасау, ию, жетілдіру станоктары мен құрылғыларының барлық түрлерінде қағып жасау, ию, жетілдіру және тегістеу;

әртүрлі материалдардан, оның ішінде титан, ыстыққа төзімді, алюминий және магний балқымаларынан жасалған қалыңдығы ауыспалы ұшу аппараттарының бөлшектері мен тораптарын қағып жасау және остерінің сәйкес келуін сақтай отырып, бірнеше жазықтықта бүге отырып, түзету.

569. Білуге тиіс:

өңделетін тораптар мен бөлшектердің құрылымдық ерекшеліктері, олардың қағидаттық схемасы мен қағып жасау, бүгу, тегістеу технологиялық процестерінің ерекшелігі;

күрделі, эксперименталды, сынақ тораптарын герметикалық жіктері мен ұшу аппараттарының сыртқы бетінің орамасы бойынша жасаудың техникалық талаптары мен қажетті нұсқаулықтары;

техникалық сызу, материалтану негіздері;

машиналар мен механизмдер теориясы.

570. Жұмыс үлгілері:

1) тоттанбайтын және биіктікке төзімді болаттан жасалған, күрделі пішінді, көп құрамды коллекторлар – кеспелтектер бойынша қағып жасау, құрылғыларда құрастыру, дәнекерлеуден кейін құралдар бойынша түзету, сынаудан кейін ақаулықтарын жою, орны немесе стапель бойынша қиыстырып келтіру;

2) ірі көлемді орамалар – қағып жасау, түзету, жетілдіру;

3) күрделі қималы спираль жеңдер - шаблондар мен макет бойынша қоспаланған болаттан жасау;

4) ыстық өткізетін құбырлар, жану камералары – жекелеген бөлшектерді қағып және түзетіп жетілдіру; орнына қиыстырып келтіре отырып, бұйымдарды толық құрастыру.

Параграф 6. Ұшу аппараттарының бөлшектерін жасап-жетілдіруші слесарь, 7-разряд

ұшу аппаратының нивелирлеу мәліметтеріне әсер ететін жіктескен тораптар мен агрегаттарды қиыстыру, жетілдіру және герметикалау процессіне және тораптар мен агрегаттардың сыртқы қабаты контурының шектеріне қойылатын жоғары техникалық талаптарды орындай отырып ауыстыру;

ұшу аппаратының бөлшектері мен агрегаттарын жаңа құрылымдық материалдардан жасау;

ұшу аппараттарының күрделі құрылымдарының бетіндегі қаптама қаңылтырды ауыстыру кезінде оны жетілдіру;

жөндеу кезінде ұшу аппараттары каркасының бөлшектерін жасау үшін жұмыс эскиздерін жасау.

572. Білуге тиіс:

ұшу аппараттарының агрегаттарын, тораптары мен бөлшектерін жасаудың техникалық шарттары;

ұшу аппараттары бөлшектерінің күрделі бетін белгілеу және есептеу әдістері;

құрылымдық материалдардың пластикалық қасиеттерінің айырықша ерекшеліктері;

ұшу аппараттары бөлшектері ақаулықтарының пайда болу себептерін талдау ережесі және олардың алдын алуға жағдай жасау.

573. Жұмыс үлгілері:

1) ауыр ұшу аппараттарының қанаттарының, қалқандарының лонжерондары, элерондары - жөндеу;

2) ауа арнасының ішін қаптау - жөндеу;

3) ауыр ұшу аппараттарының қуатты тораптары – ауыстыру;

4) газотурбиналық ұшақтардың фюзеляждары – герметикалық тойтару алдында қуатты панельдер мен екі қисығы бар қаптаманы қиыстыру;

5) күрделі құрылымды эталондар – бұйымда қиыстыра отырып жетілдіру.

1. Құбырларды жасау және жөндеу жөніндегі слесарь
Параграф 1. Құбырларды жасау және жөндеу жөніндегі слесарь, 1-разряд

574. Жұмыс сипаттамасы:

құбырларды жасау және сынау бойынша жұмыстарды орындау кезінде қосымша операцияларды қарапайым жұмыс және өлшеу құралдарын пайдалана отырып орындау;

құбырға құм мен канифоль толтыру;

құбырларды қол арамен, циркульді, дискілі және маятникті арамен кесу;

құбырлардың бастарын белгіленген өлшемдер бойынша арматуралау үшін механикалық жаныштау және бұдырлау;

құбырларды пісіргеннен, дәнекерлегеннен кейін және арматураны жаныштағаннан кейін егеумен және зімпарамен тазалау;

барлық жүйелердің және әртүрлі маркалы шлангаларды металл орамасыз белгіленген өлшемдер мен шаблон бойынша дайындау.

575. Білуге тиіс:

коррозияның пайда болу себептері;

діріл толтыратын машинаны, циркульді, дискілі және маятникті араның құрылысы және оларды басқару ережесі;

құбырларды ию үшін қолданылатын жабдықты пайдалану ережесі;

абразив шеңбер мен таспаның сипаттамасы және қолданылу шарттары.

576. Жұмыс үлгілері:

1) құбырлар дайындамасы – таңбалау, күрделі емес құрылымды қаңылтырларды шаблон бойынша пішу;

2) құбырлар - белгілеу, шаблон бойынша кесу, құбырға құм, канифоль толтыру, бетін тазалау, бүршіктерін алып тастау, жіктерді дәнекерлеуден кейін аралау.

Параграф 2. Құбырларды жасау және жөндеу жөніндегі слесарь, 2-разряд
577. Жұмыс сипаттамасы:

болат пен алюминий балқымасынан жасалған диаметрі 10 мм құбырларды қыздыра отырып және қыздырмай, ию радиустарының шектеусіз саны бар, бір жазықтықта орналасқан жапсырма шаблондар бойынша жасау;

диаметрі 6-10 мм құбырларды қыздырмай, орнату орнына қиыстырып келтіре отырып, екі жазықтықта иілуінің төрт радиусына дейін эталон бойынша ию;

әртүрлі материалдардан жасалған диаметрі 35 мм дейінгі құбырларды құбыр ию станогында сызбалар немесе шаблон бойынша ию;

құбырларды арнайы ашу станогында, зигмашинада және қолмен ашу және дайындау;

құбырлардың ашық басын бітеу, пломбылау;

құбырларға су толтыру, қатыру және кейіннен арнайы шкафта еріту (құбырларды игеннен кейін);

құбырларды антикоррозиялық ерітіндімен толтыру;

дәнекерлеу немесе пісіруге арналған жылу оқшаулағыш құбырлар;

барлық жүйелердің және әртүрлі маркалы шлангтарды металл орамасыз белгіленген өлшемдер мен шаблон бойынша дайындау.

578. Білуге тиіс:

құбырларды суық және ыстық күйінде ию тәсілдері;

құбырларды жасауға қойылатын технологиялық талаптар;

құбырларды ашу және құбыр ию станогының құрылысы, станоктарды басқару және пайдалану ережесі;

қолданылатын құрылғылардың құрылысы;

құбырларды жасау кезінде қолданылатын мыс, алюминий, магний және болат балқымалардың негізгі қасиеттері;

ауа-ацетилен шілтердің құрылысы және оны пайдалану ережесі;

қолданылатын материалдардың маркасы;

термоөңдеудің мақсаты; толтыру және ысқылау материалдарының қасиеттері;

толықтырғыш ретінде мұздатылған су қолданылатын құбырларды ию процессінің технологиясы;

шақтамалар мен қондырмалар туралы негізгі деректер;

жаншымасын ашу бұрыштарын өлшеу тәсілдері;

механикалық ақауланудың шақтамасы және құбырларды жөндеу кезінде оларды жою әдістері.

579. Жұмыс үлгілері:

1) AMГМ жасалған, диаметрі 8 мм дейінгі құбырлар – жасау;

2) кабинаны жылыту және генераторды үрлеу құбырлары - жөндеу және сөндіру;

3) әртүрлі жүйелердің құбырлары – дәнекерлеуге дайындау, бір жазықтықта жазу, өшіру.

Параграф 3. Құбырларды жасау және жөндеу жөніндегі слесарь, 3-разряд

әртүрлі материалдардан жасалған диаметрі 10-15 мм құбырларды қыздыра отырып және қыздырмай, қисық, әртүрлі жазықтықта орналасқан жапсырма шаблондар (кемінде төрт бүктесін) бойынша жасау;

әртүрлі материалдардан жасалған диаметрі 10-16 мм құбырларды қыздырмай, орнату орнына қиыстырып келтіре отырып, екі жазықтықта иілуінің төрт радиусына дейін эталон бойынша ию;

әртүрлі жазықтықтағы бүктесіндерінің саны шексіз, диаметрі 16 мм дейінгі құбырларды 250-300 атм гидравликалық қысыммен, сондай-ақ диаметрі 30 мм дейінгі құбырлардың шаблондары мен эталондарын сызбалар мен схемалар бойынша, ұңғыларын есептей отырып, макеті немесе орнату орнына қиыстыра отырып, остерінің сәйкестігін және бөлшектер мен тораптары арасында қажетті саңылауды қамтамасыз ете отырып, техникалық шарттарға сәйкес жасау;

гидростендтің жапырылған жерін снарядтың көмегімен түзету;

құбырларды жасау және жөндеумен байланысты слесарлық жұмыстарды орындау, белгілеу, бұрғылау, кесу, аралау, арматураны қиыстырып келтіру;

құбырларды жинақтау кезінде штуцермен, ниппельмен, гайкамен жинақтау;

барлық диаметрлі және пішінді құбырларды ауа мен май қысымымен сынау;

құбырлардың ақаулықтарын сыртқы түрі (жарылу, жаншылу, қабыршақтану) бойынша анықтау;

арматуралы шлангтарды қолмен құрастыру, бітелу төзімділігі мен герметикалығын сынау, консервациялау, пломбылау, таңбалау;

құбырдың жаншылған жерлерін, бүрмелерін, эллипстілігін түзету.

581. Білуге тиіс:

құбырларды жасау және жөндеудің технологиялық процессі;

құбырлар мен арматураны жасау үшін қолданылатын материалдардың сапасы мен қасиеттері;

құбырлардың ұштарын бітеуге арналған нормалардың кестесі (жаншымасын ашу, зигтеу);

құбырға зиг салу үшін жиектер мен роликтерді таңдау әдістері;

эллипстердің, жарықтары мен басқа да кінәраттардың пайда болу себептері;

металды термиялық өңдеу түрлері және оның мақсаты;

әртүрлі құбырларды ию және жаншымасын ашу станоктарын баптау ережесі;

құбырларды қосу тәсілдері;

компрессорлық құрылғылардың, жоғары және төменгі қысымды бақылау-өлшеу аспаптарының құрылысы;

гидростенділер мен гидроаккумуляторлардың схемасы мен құрылысы;

құбырлар мен арматураның герметикалығын сынау технологиясы;

шектеулер мен қондырмалар жүйесі.

582. Жұмыс үлгілері:

1) құбырлар –ауамен, 5 кг/см² аспайтын қысыммен сынау;

2) жеңіл ұшу аппараттарының ауа, май және су жүйелерінің құбырлары – жасау және жөндеу;

3) гидравликалық және өртке қарсы жүйенің құбырлары – жасау және қиыстырып келтіру;

4) диаметрі мен материалдары әртүрлі дюрит қоспаларға арналған құбырлар – қол және механикалық зигмашинада зигтеу;

5) жанармай және май жүйесіне арналған диаметрі 30 мм дейінгі әртүрлі маркалы материалдардан жасалған құбырлар – эталондау;

6) генератор мен компрессорды үрлеуге арналған құбырлар мен келте құбырлар – жекелеген бөліктерін ауыстыру және майысқан жерлерін түзету арқылы күрделі жөндеу;

7) АРТ-10 ағызу құбырлары (түтікті сүзгіден ажыратқанға дейін) – толық жасау және қиыстыру;

8) суфлерлік құбыр - толық жасау және қиыстыру;

9) жанармай, май және гиравликалық жүйелерге арналған қарапайым құрылымды сүзгілер – жасау және дәнекерлеу.

Параграф 4. Құбырларды жасау және жөндеу жөніндегі слесарь, 4-разряд
583. Жұмыс сипаттамасы:

әртүрлі материалдардан жасалған, қыздыра отырып және қыздырмай, қисық, әртүрлі жазықтықта және әртүрлі бұрыштарда орналасқан диаметрі 15-50 мм құбырларды шаблондар мен кеспелтектер бойынша жасау;

диаметрі 30-50 мм шаблондар мен эталондарды сызбалар мен схемалар бойынша, ұңғыларын есептей отырып, макеті немесе орнату орнына қиыстыра отырып, остерінің сәйкестігін және эталонның бөлшектер мен тораптармен түйісуінің ең шағын саңылауларын қамтамасыз ете отырып, техникалық шарттарға сәйкес жасау;