1 билет Математика тарихы мен методологиясы пәні мақсаты және міндеті
ХХІ ғасырдағы әлемге аты белгілі қазақстандық ғалым-математиктер
жүктеу/скачать 183.79 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 30 билет Неміс математигі , астроном, физик Карл Фридрих Гаусс және математика.
| 2. ХХІ ғасырдағы әлемге аты белгілі қазақстандық ғалым-математиктер.
Уалбай ӨМІРБАЕВ. 30 жылдай мықтылардың өзі жауабын таба алмаған есептің шешімін тапқан математикті танисыз ба? Бұл сұраққа барлық оқырман бірдей «иә» деп жауап бере алмасы анық. Нагата есебі – афиндық алгебралық геометрия саласындағы күрделі проблемалардың бірі, 3 өлшемнен тұратын есеп. У.Өмірбаев өзінің табандылығы мен тапқырлығы арқылы еркін алгебрадағы Кон және Каргаполов секілді белгілі ғалымдар қойған математикалық мәселелерді шешіп жүрді. Кейін мұнымен де тоқтамай 30 жылдан бері шешілмей келген жапон математигі Нагата проблемасының түйінін тарқатты. Бұл да оған оңайға соққан жоқ. Жапондық Нагата өзінің күрделі проблемалық есебін 1972 жылы құрастырған екен. Осы есепті шешуге әлемнің қаншама ғалымы тырысып көрді. Кейіпкеріміз 10 жылдай еңбектеніп, математикалық жұмбақтың жауабын тапқандай болды. Тек жауабы қарама-қайшылықтарға толы болғандықтан, жұмысын қайта қарады. Әлі де піспеген жұмыс екенін анықтаған ол тағы екі жыл еңбектеніп көрді. Ақыры Нагата есебінің толық шешімін тапты. Математика әлеміндегі осындай күрделі есептерді шешкен еңбектері үшін қазақстандық ғалым 2007 жылы Американың математикалық қоғамының жоғары дәрежелі «Мур» сыйлығын иеленді. 2009 жылы кейіпкеріміздің еңбектері Мемлекеттік сыйлыққа ұсынылды. Сонда оның ғылыми еңбек жолы мен шығармашылығына қатысты пікір білдірген 19 адамның 17-сі шетелдік ғалымдардан болды. Өйткені У.Өмірбаев өзінің жауаптарын жылдар бойы шетелдік ғылыми конференциялардың мінберлерінде сағаттап аяққа тік тұрып дәлелдеді. Оның осы саладағы зерттеу еңбегіне арналған әлемдік деңгейдегі ғалымдардың пікірі 50 бетке дейін жетіп, математика ғылымындағы беделді халықаралық басылымдардың бірі саналатын Американың математикалық қоғамының арнайы журналына жарияланды. . 3. Виет теоремасын қолданып теңдеудің түбірін табыңыз: 30 билет Неміс математигі , астроном, физик Карл Фридрих Гаусс және математика. Карл Фридрих Гаусс (нем. Johann Carl Friedrich Gauß; 30 сәуір 1777, Брауншвейг — 23 ақпан 1855, Гёттинген) — ұлы неміс математигі, астрономы және физигі, Санкт-Петербург ғылым академиясының құрметті мүшесі (1824). 18 ғасырдың соңында Германиада бір сабақта мұғалім оқушыларына "1 - ден 100 ге дейінгі натурал сандардың қосындысын табуды" тапсырыпты. Оқушылардың біреуі: ізделген қосынды 5050-ге тең деп жауап беріпті. бұл оқушы кейіннен аты әлемге әйгілі болған Математиктер королі Карл Фридрих Гаусс екен. Еңбектері Геттинген университетінде оқыған (1795 — 98). 1807 жылдан Геттинген универститетінің профессоры және Геттинген астрономиялық обсерваториясының директоры болды. Оның еңбектері алгебраның, сандар теориясының, дифференциалдық геометрияның, тартылыс теориясының, электр және магнит құбылыстарының классикалық теориясының, геодезияның, теориялық астрономияның дамуына орасан зор ықпал етті. Кез келген алгебралық теңдеудің кем дегенде бір түбірі болатындығы жөніндегі алгебраның негізгі теоремасын дәлелдеген (1799). Гаусс сондай-ақ, астрономия, ықтималдық теориясы, шексіз қатарлар теориясы, потенциалдар теориясы, т.б. салалар бойынша да іргелі еңбектер жазған, жоғары геоздезияның математикасы негізін қалаған. Ол өлшеу кезінде жіберілетін қателіктерді есептей отырып, ең кіші квадраттар тәсілін және 3 рет бақылау нәтижесінде планеталардың эллипстік орбитасын есептеу тәсілін ұсынған. 1830 — 40 ж. неміс физигі В. Вебермен біріге отырып теориялық физикадан елеулі табысқа жетті. Сөйтіп электр магниттік бірліктердің абсолют жүйесін (қ. Бірліктердің СГС жүйесі) құрды. 1833 ж. Германиядағы тұңғыш электр магниттік телеграфты құрастырды. Ол Н.И. Лобачевскийдің еңбектерінде дамытылған Евклидтік емес геометриялардың идеяларына ерекше мән берді. {\displaystyle ~(1+100)+(2+99)+\ldots +(49+52)+(50+51)=(100+1)*50=5050}{\displaystyle ~(1+100)+(2+99)+\ldots +(49+52)+(50+51)=(100+1)*50=5050} Салу есептері Салу есептерді ежелгі математиктер еңбектері арасынан елеулі орын алған. Өйткені, бұл кезеңде барлық математикалық деректер сызба көмегімен геометриялық тілде негізделген. Сызғыш пен циркульді пайдаланып көпбұрыштарды, оның ішінде дұрыс көпбұрыштарды салу мәселесі немістің ұлы математигі Карл Гауссқа дейін өз шешімін таппай келді. Бұл мәселені тек 1801 жылы ғана К. Гаусс алгебралық жолмен толық шешті. Оның дәлелдемесі бойынша дұрыс n-бұрышты циркульді және сызғышты пайдаланып салу үшін n=2m. P1·…·P k, m€Z, m≥0, P1, …, P k2²+1, ал 7 мұндай түрде жазылмайды, яғни жетібұрышты циркулді және сызғышты пайдаланып салуға болмайды.[1] . жүктеу/скачать 183.79 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|