1. Физиология пәнінің мазмұны мен маңызы
жүктеу/скачать 0.99 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 40.Белоктардың алмасуы, оның биологиялық құндылығы.
| Гомеостаз – тірі организмнің ішкі ортаның салыстырмалы динамикалық тұрақтылығын сақтау қасиеті. Гомеостаз химиялық құрамның салыстырмалы тұрақтылығымен, осмостық қысыммен, негізгі физиологиялық функциялардың тұрақтылығымен көрінеді. Гомеостаз спецификалық және генотипке байланысты. Ағзаның жеке қасиеттерінің тұтастығын сақтау ең жалпы биологиялық заңдылықтардың бірі болып табылады.
Гомеостаз (гр. homeo – ұқсас, stasis – күй) – ішкі орта құрамының және организмнің кейбір қызметтерінің (қан айналымы, зат алмасу, терморегуляция, т.б.) тұрақтылығын білдіреді. Сонымен, «гомеостаз» термині қоршаған ортаның химиялық тұрақтылығы немесе организмнің физиологиялық қасиеттері ғана емес, «норма» шегінде организмнің ерекше тұрақтылығы. Қоршаған ортаның ауытқуларының «нормадан» асып кетуі патологияға әкеледі. Гомеостаз - бұл организмнің қалыпты қоршаған орта жағдайларына бейімделу қасиеттерінің эволюциялық мұрасы, бірақ бұл жағдайлар қысқа мерзімді немесе ұзақ мерзімді ортаның қалыпты жағдайларының қалыпты шегінен асып кетуі мүмкін. Содан кейін бейімделу құбылыстары организмнің ішкі ортасының әдеттегі қасиеттерін қалпына келтіріп қана қоймайды, сонымен қатар мүшелер мен жүйелердің қызметін қысқаша өзгертеді (импульс, тыныс алу тездейді, температура көтеріледі және т.б.). Нәтижесінде организм сыртқы және ішкі ортаға бейімделеді. 40.Белоктардың алмасуы, оның биологиялық құндылығы. Нәруыздардың алмасуы.Нәруыздар- организм ұлпасы жасушаларының түзілуіне қатысатын негізгі құрылыс материалы. Бұлшық ет ұлпасының нәруыздары қозғалыш қызмет (бұлшық ет жиырылуы) атқарады. Наруыздар адам денесінің 25% массасын құрайды. Олар аминқышқылдарынан тұрады. Табиғатта аминқышқылдарының, шамамен, 300-ден астам түрі белгілі. Оның ішінде, шамамен, 20 аминқышқылы нәруыз молекуласының түзілуіне қатысады. Нәруыздар асқорту жолына түсекнде химиялық өзгеріске ұшырайды. Асқазанда күрделі нәруыздар қарапайым нәруыздарға дейін, ал ашішек бөлімінде аминқышқылдарына дейін ыдырайды. Аминқышқылдары ашішек бүрлері арқылы қанға сіңіріліп, жасушаларға жеткізіледі. Жасушаларда аминқышқылдарынан организмге, белгілі бір ұлпаға тән нәруыздар синтезделеді. Организм жасушаларында кейбір аминқышқылдары басқа аминқышқылдарынан түзілуі мүмкін. Бірақ алмастырылмайтын аминқышқылдары деп аталатын түрлері де болады. Олар адам организмінде синтезделмейді, сондықтан тамақпен бірге түсуі керек. Құрамында алмастырылмайтын аминқышқылдары бар нәруыздар толыққұнды деп аталады, олар жеңіл сіңіріледі және өсімдіктекті тағамға қарағанда жануартекті тағамда көбірек болады. Ет, балық,жұмыртқа, бұршақ дақылдарында нәруыздер көп, ал өсімдіктекті өнімдерде аз. Нәруыздар ыдыраған кезде энергия (17,6 кДж) бөлінеді, түзілген аммиак, несепнәр, зәр қышқылы, көмірқышқыл газы мен су организмнен зәр мен тер, тыныс алғанадғы дем арқылы сыртқа шығарылады. Адамдар нәруыздар қорға жинамайды.артық нәруыздар майлар мен көмірсуларға айналады. Бірақ майлар мен көмірсулардан нәруыздар түзілмейді, себебі олардың құрамында оттек, сутек және көміртектен басқа нәруыз синтезіне қажет азот болмайды. жүктеу/скачать 0.99 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|