1. Физиологиялық қызметтерді зерттеу әдістері
Жеке бұлшықеттік жиырылу қисығы тіркеу әдісі
жүктеу/скачать 87.6 Kb.
|
| 4.Жеке бұлшықеттік жиырылу қисығы тіркеу әдісі.
Жеке бұлшықеттік жиырылу –бұлшықеттің жеке табалдырықтық немесе табалдырықтан жоғарғы әсерге жауап беру реакциясы. Бұл әдіс орындалу үшін жүйкесіз гастроцнемия препараты дайындалады. Осы препаратты тізе буынының қапшығы және ахиллов сіңірі арқылы миографқа бекітеді. Ысталған әйнегі бар жақтау оңға жылжытылып, ілмекпен бекітіледі. Жақтаудың осы күйіндегі миографтың қаламы ысталған табаққа, оның сол жақ шетінен 0,5 см және төменгі жағынан 1 см қашықтықта тиюі керек. Ағымдағы ток көзінің кілті және жалған құрылғының контактісі тұйықталған. Жалған аппараттың қолмен байланысын ашқанда, олар бұлшықеттің жеткілікті түрде жиырылуын тексереді. Егер жиырылу әлсіз болса, катушкалар бір-біріне жақындатылады. Қозғалмалы пластинаның контактіні ашатын және бұлшықет тітіркенетін сәтін орнату үшін оны ұстап тұрған ілмек алынып тасталады; жақтауды қолмен ұстап тұрып, босату түйреуішін баяу жанасуға жақындату керек және осы күйде кілтті ашқанда: бұлшықет жиырылады. Ысталған әйнекте тік сызық жасалады, ол контакт ашылған кезде бұлшықеттің тітіркену сәтін көрсетеді. Миографтың қаламын абайлап артқа тарту(миографты қозғамай) және жақтауды орнына қойып, ілмекті түсіру, кілтті жауып, содан кейін ғана қаламды түсіру қажет. Ол бастапқы қалпына түсуі керек, яғни пластинаның сол жағынан 0,5 см және төменгі шетінен 1 см қашықтықта болу керек. Ілмек жоғары көтеріліп, жақтау қозғалысқа келтіріліп, бұлшықет жиырылып, ысталған әйнектегі моиграфтық қалам бір бұлшықеттің жиырылуының кеңейтілген қисығын жазады. Миограф артқа ығыстырылып, уақыты жазылады. Ол үшін тақтайшасы бар жақтау қайтадан оңға жылжытылып, ілмек түсіріледі. Пластинаның сол жақ шетіне түсірілген жазбадан 0,5 см төмен электр камерасының төменгі аяғына бекітілген қалам орнатылған. Кілтті жапқан кезде ағаш тербеле бастайды, ал қалам тік сызық сызады. Рамканы қозғалысқа келтіре отырып, ілгекті көтереді. Бір жиырылудың қисығы астына баптаушы синусоиданы жазады, оның әр тетігі секундтың 1/100 бөлігіне тең.Ол жасырын кезеңде қанша тіс, қысқару кезеңінде қанша тіс, ал босаңсу кезеңінде қанша тіс бар екенін анықтайды. 5.Электромиограмманы тіркеу және талдау. Электромиография – бұлшықеттердің электрлік белсенділігін зерттейтін ғылым. Бұлшықет талшықтарының жағдайы, олардың иннервациясы, қозғалтқыш бірліктерінің саны мен ұйымдастырылуы туралы ақпарат алуға, сонымен қатар емдеудің тиімділігін, патологиялық процестің динамикасын және аурудың болжамын бағалауға мүмкіндік береді. Электромиография екіге бөлінеді: - бұлшықетке енгізілген электромиография электродтар көмегімен электромиография; және стимуляциялық электромиография деп бөлінеді. Электромиографияда ынталандыру әдістері жиі қолданылады. Бұл жағдайда мотор нүктелеріндегі терідегі электродтар бұлшықеттерді ынталандырады және талданып сыртқы әсерлерге жауап береді. Жүргізілген эксперименттердің мақсаттарына байланысты әр түрлі электродтар қолданылады. Терінің өткізгіштігін арттыру үшін олардың бетіне арнайы гель (немесе электрод пастасы) қолданылады. Эксперименттік зерттеулер жүргізу әдетте келесі кезеңдерді қамтиды: 1. ЭМГ тіркеу; 2. ЭМГ бойынша пайда болу және өткізу процестерін бағалау және бұлшықеттегі қозуды зерттеу; 3. Алынған деректерді қалыпты өлшемдермен салыстыру бұлшықет жұмысы; 4. Ықтимал бұзылулардың диагностикасы ЭМГ талдауы EMG сигналы кең спектрлі . Олардың көмегімен, атап айтқанда , электромиограммада жоғары жиілікті компоненттердің көп мөлшері бар екендігі анықталды. Сондықтан тіркеу кезінде ЭМГ сигналдары үшін кең жиілік диапазонын таңдайды: жоғарғы өткізу қабілеті – 10-20 кГц, ал төменгі жағы-2-10 Гц. Атап айтқанда, адамның саусағының иілгіш бұлшықеті 113 Гц жиіліктегі ырғақпен сипатталады. Бір қозғалтқыш үшін тітіркенуге синхрондалған жауаптың максималды ырғағы бақаның жүйке талшықтары – 300 Гц, оңтайлы-75-150 Гц; бұлшықет талшықтары үшін максималды-150 Гц, оңтайлы – 20-50 Гц. Жылы қанды мотор нервтеріндегі импульстардың максималды ырғағы 1 кГц-тен асады. Қорытынды Электромиограмма жеке бұлшықеттің жай-күйі туралы ғана емес, сонымен қатар орталық жүйке жүйесі туралы да ақпаратты қамтиды бұлшық еттерді басқаратын жүйе – жұлын және ми. Бұл мидың бұлшықеттерге сигнал жіберу арқылы мотор функцияларын басқарады. ЭМГ физиологияда адам мен жануарлардың мотор функциясын зерттеу, шаршауды зерттеу үшін қолданылады. Электродинамикалық қозғалыстарды зерттеу үшін әдетте зерттелетін бұлшықетке күшейтетін тері электродтарын қолданады. Оның өмегімен көп арналы электромиограф бір уақытта бірнеше бұлшықеттің электромиограммаларын жаза алады.Тегіс бұлшықет ішкі мүшелерінің мотор функциясын зерттеудің электрофизиологиялық әдістері медициналық тәжірибеге көбірек енгізілуде. Бұл әдістің медицина үшін маңызы зор. 6.Динамометрия Адамдардағы күш пен күш моментін өлшеу динамометрлердің көмегімен жүзеге асырылады.Медициналық динамометрлерге қол, динамометр және Стан динамометрі деп аталатын карпаль кіреді. Сонымен, карпальды динамометрден бастайық. Бұл құрылғы адамның екі қолының саусақтарын бүгетін бұлшықеттердің қысу күшін анықтауға, сондай-ақ сау адамдардың да, жарақаттан қалпына келгендердің де қолдарының жағдайы мен қызметін диагностикалауға арналған. Қол динамометрін физиотерапиямен айналысатын дәрігерлер қолданады, сонымен қатар динамометр құқық қорғау органдарында, Қарулы Күштерде және ТЖМ-де қолданылады. Күшті өлшеуге арналған құрылғылар кәсіби спортшыларды дайындау үшін қажет. Қолмен басқарылатын динамометр. Динамометрді қолдана отырып изометриялық күшті өлшеу үшін көп уақыт қажет емес, сонымен қатар өлшеу процесі тақырыпты шаршатпайды. Нақты абсолютті нәтижеге қол жеткізу үшін пациент дененің белгілі бір позициясы мен жеке буындардың бұрышын ұстануы керек. Зерттелетін адам қолын карпальды динамометрмен созып, оны денеге перпендикуляр бағытта жүргізеді. Жүргізілген өлшеулердің абсолютті нәтижелері негізінде қорытынды жасау алдыңғы нәтижелер арнайы күнделікке енгізілген кезде ғана динамикада болуы мүмкін . Олай болмаған жағдайда, динамометрді қолдану арқылы жүргізілген өлшеу нәтижелеріне субъектінің Жасы, жынысы, сондай-ақ биіктігі мен салмағы сияқты факторлар әсер ететіндіктен, объективті көрсеткіштерді қолдану керек. Күштің ең объективті көрсеткіші бұлшықет күшінің салыстырмалы шамасы деп аталады. Бұл аталған факторлардан басқа, жаттығулар кезінде абсолютті күш көрсеткіштерінің өсуі адамның бұлшықет массасының өсуімен және соның салдарынан оның салмағымен тығыз байланысты. Қолдың салыстырмалы күшінің мөлшерін анықтау үшін қолмен динамометрмен өлшеу арқылы алынған килограммдағы абсолютті көрсеткіштерді 100-ге көбейтіп, спортшының дене салмағына бөлу керек. Спортпен шұғылданбайтын ер адамдар үшін бұл көрсеткіш 60-70, ал әйелдер үшін 45-50 болуы керек. Егер индекс 170-тен аз болса, онда күштің салыстырмалы шамасының индексі төмен болады. 170-тен 200-ге дейін-орташа деңгейден төмен. 200-230-орташа. 230-260-орташа деңгейден жоғары. Егер 260 – тан көп болса, онда ол жоғары болып саналады. Қорытынды: Қолдың да, адамның да салыстырмалы күш көрсеткіштерінің жоғарылауы, әдетте, бұлшықет күшінің жоғарылауын, демек, бұлшықет массасының пайыздық мөлшерде жоғарылауын білдіреді.Мұндай өлшеулердің көрсеткіштері неврологияда бұлшықет әлсіздігімен бірге жүретін ауруларды зерттеуде қолданылады, мысалы, миастения грависі, аяқ-қол әлсіздігі бар склероз, сондай-ақ инсульттің әртүрлі кезеңдерінде. Сонымен қатар, динамография сияқты зерттеу түрін бөліп көрсету керек, онда бұлшықет жиырылуының күші мен жылдамдығы диаграммада жазылады. Атауынан көрініп тұрғандай, бұл әдістің мәні-оқулар динамикада (уақыт бойынша) графикалық түрде жазылады. Көбінесе динамография кез-келген жаттығумен немесе жағдаймен байланысты, оның тиімділігін өлшеу керек.Балаларда динамометрияның орташа көрсеткіштері де бар, олар әдетте норма болып саналады. Орташа мәндер тақырыптың жынысына, бойына, жас санатына байланысты өзгереді. Оң қолдың күші мен адам күшін өлшеу, әдетте, сегізден 18 жасқа дейінгі балалар үшін екі кезеңде, демалу үшін қысқа үзіліспен жүзеге асырылады. Сонымен, ұлдарға арналған оң қолдың күші көрсеткіштерінің нормалары: 13 – тен 18,5 кг-ға дейін-8-11 жас аралығында. 21,6-37,6 кг-12-15 жас. 45,9-51 кг-16-19 жас. Қыздар үшін норма шегінде өзгереді: 9,8 – 17,1 кг-8-11 жас аралығында. 19,9-28,3 кг-12-15 жас. 31,3-33,8 кг-16-19 жас. Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні – динамометрия бұл физиологияда, спорттық медицинада, спорт гигиенасында қолданылатын антропометрияның маңызды элементі. Күштің абсолютті және салыстырмалы шамасының көрсеткіштеріне байланысты адамның физикалық даму дәрежесі бағаланады. жүктеу/скачать 87.6 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|