1. Ген туралы түсінік. Гендердің жіктелуі, анықтама. Ген
)Ақуыз биосинтезі. Транскрипция
жүктеу/скачать 0.63 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Транскрипция
- РНҚ-полимераза.
- 3.Терминация
| 10)Ақуыз биосинтезі. Транскрипция , кезеңдері
Нәруыздар биосинтезі – бұл тірі ағзада жүретін нәруыздардың синтезі мен жетілуінің көп кезеңнен тұратын үдерісі. Нәруыздың құрылымы туралы ақпарат ДНҚ нуклеотидтерінің (гендер) бірізділігінде жазылған. Сонымен, нәруыз биосинтезі генетикалық ақпаратты жүзеге асыру үдерісі. Нәруыз биосинтезі негізгі үш кезеңнен тұрады: транскрипция– матрицалық РНҚ тізбегінің синтезі, трансляция–амин қышқылдарынан полипептидтік тізбектің синтезделуі, ол рибосомаларда жүреді, фолдинг–полипептидтік тізбектің посттрансляциялық модификациясы. Ақуыз молекуласының оралып, үш өлшемді табиға торын түзү процессі. Нәруыз биосинтезі үдерісі айтарлықтай энергия жұмсалуын қажет етеді. Транскрипция ДНҚ транскрипциясы бөлінетін және бөлінбейтін ядролы жасушаларда жүреді,ол митотикалық циклдің кез келген уақытында жүреді, тек репликация кезеңінен (эукариоттарда) және бөлінудің өзін қоспағанда. Транскрипция механизмі Инициация – транскрипцияның маңызды кезеңі: промотормен бірге РНҚ- полимеразаны байланыстыру және бірінші нуклеотид аралық байланыс түзілуі жүреді. Транскрипцияны жүзеге асыратын фермент - РНҚ-полимераза. Эукариоттарда ферменттердің үш түрі болады: РНҚ-полимеразаI — пре-рРНҚсинтезі үшін; РНҚ-полимеразаII — пре-аРНҚсинтезі үшін; РНҚ-полимеразаIII — пре-тРНҚсинтезі үшін. Фермент, ДНҚ тізбегінің бойымен қозғалып, рибонуклеотидтердің кезекті жаңа түзілген тізбегіне матрицалық ДНҚ тізбегіндегі нуклеотидтердің комплементарлы байланысуын катализдейді. Бактерияларда РНҚ-полимераза промотор құрамындағы нуклеотидтік жұптардың белгілі бір бірізділігін тікелей таниды - мысалы, Прибнов боксы. Эукариоттарда промоторға ТАТА- бокс деп аталатын аймақ кіреді. Эукариоттарда транскрипция инициациясы кезінде әрқашан алдын-ала промотормен тұтас нәруыздар жиынтығының – транскрипцияның жалпы факторларының кешен түзе отырып байланысуы қажет болады. Бұдан басқа, ген транскрипциясының инициациясы осы геннің энхансерлерімен өзара әсерлесетін басқа транскрипциялық факторларға тәуелді болады. (Энхансерлер-Гендерден біршама алшақ орналасқан Днқ-ның реттеуші учаскелері. Қызметі: реттеу) Промотормен байланысқаннан кейін РНҚ-полимераза ДНҚ-ның жергілікті денатурациясын тудырады, яғни ДНҚ тізбектерінің бөлінуі бүкіл мысал бойынша ДНҚ РНҚ-полимераза кешеніне енген кезде-ақ оралады, ал ДНҚ осы кешеннен шыққан бойда қайтадан оралады. ДНҚ-ның бір тізбегі матрицалық тізбегі ретінде жұмыс істейді, ал нуклеотидтер құрылыс материалы ретінде матрицалық тізбегінің дәйектілігі негізінде РНҚ-ға біріктіріледі. 2.Элонгация– аРНҚ тізбегінің өсуі, яғни ДНҚ-ның транскрипцияланатын жіпшесіндегі комплементарлық нуклеотидтер қалай тұрса, сондай ретпен нуклеотидтердің бір-біріне біртіндеп қосылуы. РНҚ-полимераза және РНҚ синтезінің қозғалыс жылдамдығы шамамен секундына 30 нуклеотидті құрайды. 3.Терминация – транскрипцияның аяқталуы. Сигналдың берілу жолы гендердің шетіндегі гуанин және цитозин нуклеотидтеріне бай (ГЦ-аймақтары) арнайы аймақтардың болуы. Г-Ц байланысы мықты, берік болғасын ДНҚ-ның осындай учаскесінің локальды денатурациялануы қиындай түседі. Бұл РНҚ-полимераза қозғалысын баяулатып, транскрипцияның тоқтатылуына әкеледі. жүктеу/скачать 0.63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|