Əмбебаптығы–генетикалық кодтың жоғарыда айтылғанбарлық қасиеттері вирустар мен прокариоттардан эукариоттарға дейінгі барлық тірі ағзаларға тән.
14. Ақуыз
Əмбебаптығы–генетикалық кодтың жоғарыда айтылғанбарлық қасиеттері вирустар мен прокариоттардан эукариоттарға дейінгі барлық тірі ағзаларға тән.
14. Ақуызфолдингі.Шаперондар. Ақуыздар – тірі жасушаның негізгі құрамдық бірлігі. Клетканың құрғақ массасының 50-80% ақуыз болып келеді. Ақуыздардың химиялық құрамы әр түрлі.Ақуыз – полимер, оның молекуласы көптеген аминқышқылдарының молекулаларынан, яғни мономерлерден тұрады. Ақуыздардың құрамына 20 аминқышқылы кіреді. Олардың әрқайсысында бір-бірінен ерекшелендіретін карбоксил тобы ( COOH), амин тобы ( NH2) және радикал болады. Ақуыз молекуласында аминқышқылдары өзара берік пептидті байланыспен (- CO – NH -) байланысқан.
Фолдинг-ақуыз молекуласының оралып, үш өлшемді табиғи құрылымның түзілуі.
Шаперондар – жаңадан түзілген нәруыздардың дұрыс фолдингін қамтамасыз етеді, нәруыздардың жасушаішілк тасымалдануына қатысады. Шаперондар
көптеген ағзаларда болады: бактериядан адамға дейін; Шаперондар дегеніміз – қосымша белоктар немесе температуралық шок ақуыздары. Ол жасушада барлық уақытта синтезделеді, бірақ стрессс уақытында көбірек және қарқынды жүреді. Шаперондарда – рефолдингті бақылау жүреді. Рефолдинг – қайтадан құрылу деген мағынаны білдіреді.
Фолдинг-шаперондары ақуыздардың дұрыс конформация қабылдауына көмектеседі. Олардың көбісі кішігірім қанттық немесе петидтік негіздерден тұрады. Фолдиг шаперондары молекулаларының атқаратын қызметтеріне түсіндірме жасау үшін, зауыттағы жинау конвейерінің жұмыс істеу ретін мысалға келтірейік.
Шаперондар– жаңадан түзілген нәруыздардың дұрыс фолдингін қамтамасыз етеді, рефолдингті бақылап отырады, нәруыздардың жасушаішілік тасымалдануына қатысады.
-барлық эукариоттарда кездеседі.
-ғалымдар оларды жеміс шыбынының дене температурасы шамалы ғана градусқа көтерілгенде кездейсоқ анықтап тапқан. Олар жасушада барлық уақытта синтезделеді, бірақ стресс жағдайларында дене температурасы көтерілген кезде, оның синтезделуі қарқынды жүреді.
15)Ақуыздар.Ақуыздардыңжіктелуі, қызметі, қасиеттері. Нəруыздар (протеиндер, поли-пептидтер) –амин қышқылдарынан тұратын жоғарымолекулалық органикалық қосылыстар. Нәруыз синтезі кезінде көп жағдайда 20 стандарттықамин қышқылдары қолданылады.
