1 «Қиын» балалар әлеуметтік және педагогикалық-психологиялық іс-әрекеттің объектісі ретінде
жүктеу/скачать 0.96 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қиын жеткіншектердің қоғамға жат қатынастарын адамгершілікті жаңа қатынастармен алмастыру /трансформация/ әдісінің мәні
- Бұл әдісті – жаңа мағыналы мінез- құлықтарды ынталандыру деп атаймыз.
| Моральдық тұрғыдан айыптау әдісі. Осы тәсілдің тыйым салу тәсіліне қарағандағы артықшылығы баланың ар-ұятына бағытталып, көлемді нәтижелер бере алатыны. Мысалы қиын баланың әрбір теріс қылығын, істерін, тәртіпсіздігін былайша айтқанда, темекі, наша тарту, арақ ішу, оқуға бармау, қаңғыбастықпен айналысу, ұрыс-керіс, дау-жанжал шығару істерін ата-ана, аға-іні, қарындастары, туған-туыстары тарапынан педагогикалық этикаға сай отбасында айыпталады.
Қиын жеткіншектердің қоғамға жат қатынастарын адамгершілікті жаңа қатынастармен алмастыру /трансформация/ әдісінің мәні-олардың жүріс-тұрыстары мен мінез-құлықтарына қоғамдық мәнді бағыт-бағдарларды, талаптарды қалыптастыруда алғашқы күндерден бастап күнделікті іс-әрекеттерінде адамгершілікті әдет-дағдылар мен іскерліктерге тәрбиелеу жұмыстарын жүргізу. Осыған орай екі жақтың, яғни қиын бала мен жолдастарының бастарын қосып, арақатынастарындағы іс-әрекеттерін қоғамға пайдалы жұмыстармен алмастырып, олардың бейім қабілеттерімен байланыстыра жүргізу. Ал егер оқушының икемділіктері байқалынбаса, педагог, ата-ана, милиция қызметкері оның болашақ талап-мұқтаждықтарын болжап, жаңа қоғамдық мәні бар қызметтерін ұйымдастырса, бұрынғы қоғамға жат байланыстарын өзгертуге жағдай туғызады. Оқу-тәрбие процесінде қиын оқушыларға педагогикалық ықпалдар дара ерекшеліктерін ескере отырып, құқықтарын, мақсат-міндеттерін, қатар құрбыларының арасында болатын табиғи қарым-қатынастарына тежеу немесе өзгерістер енгізіліп отырады. Бұл әдісті – жаңа мағыналы мінез- құлықтарды ынталандыру деп атаймыз. Оны оқушылардың жетістіктерін дәріптеуге тәрбиесіндегі кемістіктерін сынауда қолданудың өз ерекшеліктері бар. Мектептерде нерв жүйесі нашарлаған «қиын» балалар мен тәрбие жұмысын жүргізу көптеген қиындықтар туғызады. Өйткені әрбір баланың өзіндік ерекшеліктерімен қатар сырқаттарына байланысты туындайтын өзгешеліктері бар. Нерврастения, неврозға шалдыққан қиын баланың басы ауырып, түнде ұйқысы қашады. Сол себептен, өткен оқиғаны есте қалдыру процесі нашарлап, жүріс – тұрысында шаршап-шалдығудың белгілері байқалады. Осындай балалармен тәрбие жүргізгенде ар-намысына тимейтін тәсілдер арқылы ақылдасу ретінде педагогикалық ықпалдар жасалынады. Кей сәтте ашуланып, долданып, жан-жағындағыларды балағаттай бастағанда, оған көңіл аудармай өзін жеке қалдыру керек. Тек сонда ғана нерв жүйесінің қозғыштық күші басылады. Тек оқушы бір қалыпқа түскеннен кейін ғана орынды емдеу жүйесін жүргізіп, оның жасаған қылықтарына талдау беріп, қателігін түсіндірген абзал. Міне, сонда ғана қателігін мойындап, келесіде өзін-өзі қадағалауға уәде береді. Қиын балаларды қайта тәрбиелеу процесіндегі әдіс - тәсілдерді методикалық жағынан қолданудағы тәжірибелерді жалпы қорытудан туындайтын қайта тәрбиелеу жүйесінің кезеңдері: А) дайындық кезеңі – «қиын» баланың тәртібінің төмендеуіне себепші болған жағдайларды анықтау; Б) екінші кезең – «қиын» балалар мен «көше» жора-жолдастары арасындағы байланыстардың дәрежесін, тереңдігін айқындау. В) үшінші кезең - өзгеріс кезеңі. Көптеген қиын балалардың ішкі жандүниесінде өзгерістер туа бастайды. Көптеген жеткіншектердің мінезіндегі тесіс қылықтары, әдет-дағдылары мен қалыптаса бастаған және адамгершілікті сапалардың арасында «күрес» басталады. Ұжымдық қарым- қатынастарда әрбір қиын баланың бағыт- бағдарлары мен мұқтаждықтарын, ішкі дәлеліне ( мотив) айналдуруға педагог ат салуы қажет. Г) соңғы кезең – бекіту кезеңі. Әрбір қиын баланы мінез-құлқындағы адамгершілік мәнді өзгерістер болған сайын өзін-өзі тәрбиелеуге талаптанып мінез-құлықтарындағы онды қасиеттерін дамыта береді. Қиын балалардың өзін-өзі тәрбиелеу әрекеттерін ынта-ықыластарымен ұштастыру, сынып жетекшісі олардың өзін-өздері тәрбиелеудің педагогикалық ұтымды методикалық жолдарымен қаруландырып отыру. Қиын оқушылардың есебін алу оларды қайта тәрбиелеуде ұйымдастыру және қол процесте түсінік хатты пайдалану жөніндегі алуан түрлі директордың жұмысының жүйесін белгілей отырып, алға қойылған мақсатты орындау үшін жалпы білім беретін мектептегі ішкі резервтерді жан-жақты қарастырып оларды орынды қолдану жағы көзделді. жүктеу/скачать 0.96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|