1 «Қиын» балалар әлеуметтік және педагогикалық-психологиялық іс-әрекеттің объектісі ретінде
«Қиын» балалармен әлеуметтік педагогикалық- психологиялық қайта тәрбиелеу жұмысының әдіс-тәсілдері
жүктеу/скачать 0.96 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- қайта тәрбиелеу әдістерінің бірі-этикалық әңгімелесу
| 2.3 «Қиын» балалармен әлеуметтік педагогикалық- психологиялық қайта тәрбиелеу жұмысының әдіс-тәсілдері
Қиын бала оған жасалынған қандай бір педагогикалық ықпалдар болмасын, оған іштей қалай қарайды? Осы мәселе педагогтың есінен шықпауы тиіс. Егерде олардың ішкі жан дүниесі «табиғатын» біле-білсек, соғұрлым қиын баланың мінез-құлқындағы адамгершілікті шағын ғана сыр-сипатын бөлектеп алып, соған негіздей жеке тәрбие жұмыстарын ғылыми тұрғыдан құра біліп, жағымсыз қылықтарын жоюға мүмкіндік туғызу қажет. Осыған орай қайта тәрбиелеу процесіне қойылатын шарттар: әрбір қиын баланы жан-жақты зерттеп,мінез-құлықтарының бағыт-бағдарын айқындау, оның ішіндегі адамгершілік ниеттегі қасиетін іріктеп алу; әрбір баланың адамгершілік сынды тәжірибелерін құра біліп, соның негізінде тәртіпті, айналасындағы өмірге дұрыс көзқарасты, ұжымдық қарым-қатынас дағдыларын қалыптастыруды ұйымдастыру; әрбір жеке адамның ерекшеліктері мен мүмкіндіктеріне және шығармашылық талап-тілектеріне орай қабілеті мен икемділіктерін дамыту, қоғам жұмыстарына қатыстыру. Әрбір қиын балаға жинақталған мінездемелерді белгілі бір жүйеге келтіріп, оларды қайта тәрбиелеуде және жеке тәрбие жұмыстарын ғылыми тұрғыдан ұйымдастырған жөн. Осы саладағы қайта тәрбиелеу әдістерінің бірі-этикалық әңгімелесу, ол баланы реттеп тануда, тәрбиелеуде және жеке тәрбие жұмыстарында өз ерекшеліктерімен танылуда. Әңгімелесу – оқу тәрбие процесінде ең қажетті құрал. Оқушының жеке уайым-қайғысы, кейбір моральдық нормаларға жатпайтын іс-әрекеттері, отбасы жағдайындағы ыңғайсыз келіспеушілік қылықтар жайлы этикалық мәселелерді оқушылар коллективі арасында жария етуге болмайды және қиын баланың кейбір қылықтарының себебін, ауыр сезімдер, қайғы-қасіреттерін сынып ұжымы түсінбеуі мүмкін. Осындай жағдайда тәжірибелі педагог баланың басынан өткен оқиғаны және әртүрлі жағдайларды дұрыс түсінуге, болмаса ұжымның обьективті түрде ұғынуға әңгімелесу, сырласу арқылы көздерін жеткізеді. Қиын балалармен тәрбие жұмыстарын жүргізуге көңіл аударарлық әдіс-олардың бейім – қабілеттерін ескеріп, қоғамдық мәні бар тапсырмалар беру және педагогикалық талаптар қою. Көптеген қиын оқушылардың мінез-құлық стереотиптерін өзгертіп, адамгершілік қасиеттерге бағдар беруде. Олардың психикалық күйлерін, яғни қуанышты эмоциясын пайдалана білсек, мектептегі қызықты, тартымды қоғамдық жұмыстарға белсенді қарастыруға болар еді. Қайта тәрбиелеу процесінде өз орнын тауып келе жатқан әдіс – педагогикалық иландыру. Педагогикалық иландырудың бір ерекшелігі – қиын баланың психикасына қатты әсер ететіндігін (қатты дауыс шығару, бұйыру, өктемдік білдіру, байкот жариялау т.б. байқаймыз). Әрине бұл әдіс басқа да тәрбие әдістерімен тығыз байланысты жүргізілуі тиіс. Педагогикалық иландыру фактор ретінде оқу-тәрбие процесінде жекелеген тәрбие процесінде жекелеген оқушыларға педагогикалық ықпалдар жасалынғанда еріксіз, стихиялық түрде болғанымен де белгілі мақсатқа негізделінеді.1 Еріксіз, стихиялы түрде иландыру тәсілін қолданғанда, оны алдын ала жоспарламай, еріксіз сипатта жүргізіледі. Бұл тәсіл қиын оқушының дөрекі қылықтарынан кейін артын суытпай, педагогтың ақыл – кеңесін, талап – тілегін, таңдаусыз қабылдауын суггестия деп атаймыз. Педагогикалық процесте еріксіз, стихиялы тәсілді қолданудың методикалық ерекшелігі бар. Мысалы, егер де оқушының интеллектік жағы басым болса, оның ықпалын төмендеткен орынды. Ал, керісінше иландырудың әсерін күрделендіріп, қиын баланың санасына жеткізу немесе ол аффективтік күйде дидактогения еріксіз, стихиялы иландыруды қолданудың нәтижесі жоғары болмақ. Өйткені қиын оқушы ашуланшақ, өзінің эмоциясын басқара алмайды. Сондықтан тәртіпсіз қылықтарын жалғастыра беруі мүмкін. Сонда педагог ашудың қарқының төмендетуге, онымен тіл тауып, тежеп, өзін-өзі ұстауға себепші болып, дауыс ырғағымен, мимикасымен қолдау білдіреді. Мақсатты түрде қиын балаларды қайта тәрбиелеудің ең басты әдісі- «көше» жолдастарымен жағымсыз байланыстарын үзу. Бұл әдістің мәні-қиын балалардың «көше» жолдастарымен қарым-қатынастарына тыйым салып, байланыстарын үзу. Айтылып оырған тәсілді іс жүзінде асырудың мектеп практикасында бірнеше жолдары бар. Соның бірі-территориялық тұрақты мекенін ауыстыру, мектеп алмастыру, қиын жеткіншекті бір жылға, бірнеше жылға басқа облыс, аудандарда тұратын туған-туыстарына жіберу. Кейбір ата-аналар мектепті ауыстырғанмен қиын балалар бірін-бірі тауып алып, байланыстарын жалғастыра береді. Көптеген отбасылардың басқа қалаларда, аудандарда туыстары болмауы мүмкін. Бұл жағдайда іске асыратын екінші тәсіл-жағымсыз достық байланыстағы қиын балаларға екі жақтан да кездесулеріне тыйым салу. жүктеу/скачать 0.96 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|