1. Жаңа дәуір қарсаңындағы Азия және Африка халықтарының қоғамдық құрылысы мен саяси картасы. Феодалдық қатынастар дағдарысы
Кемалистік революция. Кемал реформаларының мәні
жүктеу/скачать 1.24 Mb.
|
| 47. Кемалистік революция. Кемал реформаларының мәні.
Кемалшылдар революциясы– Түркияда 1918 – 23 ж. аралығында болған ұлт-азаттық қозғалыс. 1-дүниежүзілік соғыста Осман сұлтандығы күйрей жеңіліп, түрік мемлекетінің жойылып кету қаупі туды. 1918 жылдың аяғы мен 1919 жылдың бас кезінде Ұлыбритания, Франция, Италия мемлекеттері елдің көптеген жерін басып алуына байланысты, ол жерлерде ұлт-азаттық қозғалыстар стихиялы түрде пайда бола бастады. 1919 ж. мамырда Грекия Измир қаласын басып алысымен, халық жаппай көтерілді (қ. Грек-түрік соғысы). Көтеріліс орт. Анадолы болды, қозғалыс өз көсемі Мұстафа Кемал пашаның (қ. Ататүрік) атымен Кемалшылдар революциясы деп аталды. 1920 ж. 23 сәуірде Анкарада өткен Ұлы халық жиналысы Кемалшылдардың өкілдік к-тін Түркияның бірден-бір заңды үкіметі деп жариялап, тұрақты әскери күш жасақтауға кірісті. Жаңа әскер кемалшылардың басшылығымен 1922 ж. күзде Түркияны шет ел басқыншыларынан толық азат етті. Лозанна конференциясында (1922 – 23) Батыстың жетекші елдері Түркияның мемл. тәуелсіздігін толық мойындады. Кемалшылдар революциясы нәтижесінде елде сұлтандық жойылды (1922), халифат таратылды (1924), республика жарияланды (1923). жаңа, конверсиялауға арналған бірқатар саяси, құқықтық, діни, мәдени, әлеуметтік және экономикалық саясат өзгерістері болды Түркия Республикасы ішіне зайырлы, заманауи ұлттық мемлекетбасшылығымен жүзеге асырылды Мұстафа Кемал Ататүрік сәйкес Кемалистік идеология. Реформалардың басты бөлігі түрік қоғамына тура келеді деген сенім болды «Батыстандыру" (модернизация қабылдау арқылы қол жеткізілді Батыс мәдениеті сияқты салаларда саясат (саяси реформалар), экономика (экономикалық реформалар), өмір салты (әлеуметтік реформалар), заң (құқықтық реформалар), алфавит (білім беру саласындағы реформалар) және т.с.с.) алға жылжу үшін саяси жағынан да, мәдени жағынан да. Реформалар көптеген дәстүрлерге нүкте қойған бірқатар түбегейлі институционалдық өзгерістерді қамтыды және өткен ғасырларда қалыптасқан күрделі жүйені ашудың мұқият жоспарланған бағдарламасына сәйкес жүрді. Реформалар конституцияны жаңартудан басталды, оның ішінде жаңасын қабылдады 1924 жылғы Конституция ауыстыру 1921 жылғы конституция, және еуропалық заңдардың бейімделуі және құқықтану жаңа республиканың қажеттіліктеріне. Мұнан кейін мұқият болды секуляризация білім беру жүйесіне ерекше назар аудара отырып, басқаруды жетілдіру. Тарихи тұрғыдан Ататүріктің реформалары келесідей Танзимат («қайта құру») кезеңі Осман империясы, 1839 жылы басталды және аяқталды Бірінші конституциялық дәуір 1876 жылы, кезінде империяны зайырландыру, демократияландыру және модернизациялау бойынша әртүрлі күш-жігер Екінші конституциялық дәуір 1908 жылдан 1913 жылға дейін. жүктеу/скачать 1.24 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|