3. Жаска сай физиология мен мектеп гигиенасының дамуы.
Анатомия мен физиология ғылымдары ерте замапнан бастап дамығанымеи балалардың дене құрылысы мен мүшелерінің қызмет ерекшеліктерін зерттеу кейінірек басталған. Себебі, балалардың организмін зерттеу жалпы адам мен жануарлар организмін зерттеуден басталады. Ондай зерттеулер тек қана ХУIII-XIX ғасырларда ғана белгілі бір жүйеге келтірілді.
Жасқа байланысты анатомия мен физиология және балалар гигиенасы жалпы алғанда медиңиналық кажетгіліктсрге байлапысты дамығап. Сопдыктап да негізгі зерттеулер балалар ауруы мен олардың алдын алу мәселелерімең тығыз байланысты. Бүл тұрғыдан алғанда Н. Ф. Филатов, П. Ф. Лесгафг сскілді дәрігерлердің ең-бектері аса маңызды орын алады. П. Ф. Лссгафт балалардың дене қүрылысының дене шынықтыру тәрбиесіне байланыстылығын анықтап, баланың психологиясын, ақыл-ойын, ішкі сезімдерін дамытумен байланысты-рады.
(XIX ғасырда еңбск еткен ғалымдар балалар анатомиясы мен физиологиясының педагоіика мен төрбие жұмыстарын дамытудағы маңызын алғаш рет дәріптей бастады. К. Д. Ушинский балалардың дене құрылысы мен мүшелер қызметін білмей тәлім-тәрбие жұмыстарын, балалі рға білім беруді бағытталған дұрыс жолға қою мүмкін еместігін айтқан.
Атақгы ғалым физиолог И. П. Павлов "Балаларды тәрбиелеу мен оларды дамыту физиологияға негізделуі керек,” — дейді/Оның бұл ойын П. Ф. Лесгафт тіпті де тереңдете түскен: "...педагогика биология ғылымының бір бөлімі болуы керек”. Бұл ғалымдардың ойымен П. П. Блонскийдің пікірі үндескендей: ”...атақты тәрбиелсу жүйесінің реформаторы аталған педагогтардың өзі педагогиканы тек қана психологиямен ұштастырып, баланың денесі мен антропологиялық көз қарастарды ұмытады,” “деген.
Алғаш рет 1939 жылы А. Н. Северцев тұжырымдағаи, кейіннен П. К. Анохин дамытқан (1949) систсмогенез туралы ілімнің мүшелер мен мүшелер жүйелерінің гетерохронды (гетерос - вр түрлі, хронос - уақыт) түрде болу негізінің жасқа байланысты физиологияның дамуына ықпалы күшті болды.
П. К. Анохиннін бұл пікірі бойынша, бала организмінің алғаш рет түрлі кезендерде дамуы оның құрылымдарының бір біріне уақытша байланысты өзгеруі арқылы жетілетіндігін баиқа ады. Функциялық жуйелердің әр уақытта пайда болуы мен ортүрлі дамуы ең алдымен дененің бейімделу қасиеттерін негіздейді. Бүлай бейімделу нәтижелері биологиялық жүйелердің қызметінің беріктігін, мықтылығын керсетеді. Ал мұның езі онтогенездің түрлі кезендерінде көптеген жағдайлардың әсер етуінен пайда болады. П. К. Анохиннің әріптесі А. А. Маркосян 1969 жылы биологиялық жүйелердің бірліктігі тірі организмдердің қасиеттеріне негізделген жекеленіп дамудын жалпы заңдылығы екенін тапқан. Биологиялық жүйелердщ бірінің қызметін екіншісі жартылай болса да орындай алуы, қайталауы, мүмкіңдігінің қажеттіліктен артық болуы, оның жеке бөлімдерінің түрақты калпына тез келуін қамтамасыз етеді.
Биологиялық жүйелердің берікгілігі онтогенездік даму барысында бірнеше кезеңдерден өтіп, бейімделу реакцияларын дамыта түседі. Осіп, дамып келе жатқан организмнің сыртқы ортамен байланысы күрделенген сайын бейімделуі де жоғары сатыға дами түседі.
Достарыңызбен бөлісу: |
