2.2.Тұқымдық биелерді азықтандыру мөлшерлері мен мерзімдік азық үлестері
Өздерінің тірілей салмақтары мен физиологиялық жағдайларына байланысты, биелердің қоректік заттарды қанша қажет ететінін есептеп шығару үшін, мына төмендегі мәліметтер негізге алынды.
5-кесте
Тұқымдық биелерінің қоректік заттарды қажет ету мөлшерлері
Көрсеткіштер
|
Тұқымдық биелер
|
|
|
Қысыр
лары
|
Буаз
биелер
9-айлығы
нан
бастап
|
Суте
нуші
биелер
|
Құрғақ зат, 100 кг тір.салмағына, кг
|
2,2
|
2,5
|
3,0
|
1 кг құрғақ затта мыналар болуы керек:
|
|
қуаттық азық өлшемі
|
|
0,69
|
|
|
0,73
|
0,84
|
алмасатын қуат,МДж
|
|
6,88
|
|
|
7,32
|
8,37
|
шикі протеин, г
|
|
100
|
|
|
100
|
125
|
қорытылатын протеин, г
|
|
70
|
|
|
70
|
87
|
лизин,
|
|
0,4
|
|
|
0,45
|
0,5
|
талшық, г
|
|
200
|
|
|
200
|
180
|
ас тұзы, г
|
|
2,3
|
|
|
2,4
|
2,4
|
кальций, г
|
|
4
|
|
|
4,5
|
5
|
фосфор, г
|
|
3
|
|
|
3,5
|
3,5
|
магний, г
|
|
1,3
|
|
|
1,3
|
1,3
|
темір, г
|
|
80
|
|
|
80
|
80
|
мыс, мг
|
|
8
|
|
|
8,5
|
9
|
мырыш, мг
|
|
25
|
|
|
30
|
30
|
кобальт, мг
|
|
0,3
30
|
|
|
0,4
|
0,4
|
марганец, мг
|
|
0,3
|
|
|
30
|
40
|
йод, мг
|
|
0,09
|
|
|
0,4
|
0,4
|
селен, мг
|
|
19,5
|
|
|
0,1
|
0,15
|
каротин, мг
|
|
19,5
|
|
|
22,5
|
22,5
|
А витамині (ретинол), мың ХӨБ
|
|
7,8
|
|
|
9
|
9
|
Д витамин (кальциферол), мың ХӨБ
|
|
0,27
|
|
|
0,6
|
0,75
|
Е витамині (токоферол), мг
|
|
30
|
|
|
37,5
|
37,5
|
В1 витамині (тиамин), мг
|
|
3,7
|
|
|
4,5
|
4,5
|
В2 витамині (рибофлавин), мг
|
|
3,7
|
|
|
5,2
|
5,2
|
В3 витамин (пантотен
қышқылы), мг
|
4,5
|
|
|
|
7,5
|
7,5
|
В4 витамині (холин), мг
|
150
|
|
|
|
150
|
240
|
РР витамині (ниацин),
|
9,7
|
|
|
|
9,7
|
12
|
В6 витамині (пиридоксин), мг
|
2,1
|
|
|
|
2,3
|
3,6
|
|
|
В12 витамин (цианокобаламин), мг
|
7,5
|
|
|
9
|
9
|
Вс витамині(фолий қышқылы),мг
|
1,5
|
|
|
2,1
|
2,1
|
Онда 100 кг тірілей салмағына шаққанда қанша құрғақ зат пайдалатыны көрсетілген. Басқа мөлшерлеу көрсеткіштері мерзімдік азық үлесінің 1 кг (рационның) құрғақ затына есептеп берілген.
Азықтандыру мөлшерлері жазғы кезенде жайылымда немесе шамамен 12 сағат бойына көлеңкелі жерде, бастырмада тұратын, ал қолда бағылатын кезенде күнделікті 2-ден 14 сағатқа дейін далада бой жазатын тұқымдық буаз биелерге есептелген. Буаз биелерді жеңіл жұмыстарға пайдаланғанда, азық мөлшерлерін 30%-ке арттырады. Тұқымдық биелерді азықтандыру мөлшерлері келесі кестеде көрсетілген.
6-кесте
Бір қысыр биені тәуліктік азықтандыру мөлшері
Көрсеткіштер
|
Міністік және желісті тұқым
|
Ауыр жүк тартатын тұқым
|
Тірілей салмағы,кг
|
400
|
500
|
600
|
500
|
600
|
700
|
Құрғақ зат, кг
|
8,8
|
11,0
|
13,2
|
11,0
|
13,2
|
15,4
|
қуаттық азық өлшемі
|
6,0
|
7,6
|
9,1
|
7,6
|
9,1
|
10,6
|
алмасатын қуат,МДж
|
59,8
|
75,7
|
90,9
|
75,7
|
90,9
|
105,6
|
шикі протеин, г
|
0,88
|
1,1
|
1,32
|
1,1
|
1,32
|
1,54
|
қорытылатын протеин, г
|
0,62
|
0,77
|
0,92
|
0,77
|
0,92
|
1,08
|
лизин,г
|
35
|
44
|
53
|
44
|
53
|
62
|
Шикі талшық, г
|
1,76
|
2,2
|
2,64
|
2,2
|
2,64
|
3,08
|
ас тұзы, г
|
20
|
25,3
|
29
|
25,3
|
29
|
35
|
кальций, г
|
35
|
44
|
53
|
44
|
53
|
62
|
фосфор, г
|
26
|
33
|
40
|
33
|
40
|
46
|
магний, г
|
11,4
|
14,3
|
17,4
|
14,3
|
17,4
|
20
|
темір, г
|
704
|
880
|
1056
|
880
|
1056
|
1232
|
мыс, мг
|
70
|
88
|
106
|
88
|
106
|
123
|
мырыш, мг
|
220
|
275
|
330
|
275
|
330
|
385
|
кобальт, мг
|
2,6
|
3,3
|
4
|
3,3
|
4
|
4,6
|
марганец, мг
|
264
|
330
|
396
|
330
|
396
|
462
|
йод, мг
|
2,6
|
3,3
|
4
|
3,3
|
4
|
4,6
|
селен, мг
|
1,2
|
1,4
|
1,6
|
1,4
|
1,6
|
1,8
|
каротин, мг
|
171
|
215
|
258
|
215
|
258
|
300
|
А витамині (ретинол), мың ХӨБ
|
83
|
86
|
102
|
86
|
102
|
120
|
Д 3 (холекальциферол), мың ХӨБ
|
7,6
|
9,6
|
11,4
|
9,6
|
11,4
|
13
|
Е витамині (токоферол), мг
|
264
|
330
|
396
|
330
|
396
|
362
|
В1 витамині (тиамин), мг
|
33
|
41
|
45
|
41
|
45
|
48
|
В2 витамині (рибофлавин), мг
|
33
|
41
|
45
|
41
|
45
|
48
|
В3 витамин (пантотен қышқылы), мг
|
40
|
50
|
60
|
50
|
60
|
69
|
В4 витамині (холин), мг
|
1320
|
1650
|
1980
|
1650
|
1980
|
2355
|
РР витамині (ниацин), мг
|
86
|
106
|
129
|
106
|
129
|
150
|
В6 витамині (пиридоксин), мг
|
19,5
|
24
|
28
|
24
|
28
|
34,5
|
В12 витамин (цианокобаламин), мг
|
66
|
82,5
|
99
|
82,5
|
99
|
116
|
Вс витамині(фолий қышқылы),мг
|
13,5
|
16,5
|
19,5
|
16,5
|
19,5
|
22,5
|
Қазақстанда ұлттық ат спорты ойындары кең етек жайған. Атсейістер мен көрермендерді үнемі қызықтыратын ойындар: қыз қуу, сайыс, көкпар, сондай-ақ түрлі қашықтықтарға бәйге жарыс, жорға жарыс. Мұндай ойындарға көптеген атқұмарлар қатыса алады, сондықтан да бұлар ат спортының бұқаралық түрі болып есептеледі. Түрлі ұлттық ат спорты ойындарына жергілікті жылқы тұқымдары мен міністік тұқым будандары табысты пайдаланылуда.
Бәйге атының мерзімдік азық үлесі (рационы) 6-8 кг сұлыдан, 6-7 кг пішеннен,0,5-1 кг кебектен, 0,5-1 кг пішен ұнынан құралуы тиіс. Онымен қоса, ат міндетті түрде 50-60 грамнан қальций мен фосфор пайдалануы керек. Азықтарда бұл минералды заттар аз болады, сондықтан мерзімдік азық үлесінің құрамына бор мен сүйек ұнын қосады. 100 г сүйек ұнында 31 грамдай кальций және 14 грамдай фосфор, ал 100 г борда 37 г кальций бар.
Тәуліктік азық үлесінде 10-12 азық өлшемі болуы тиіс. Онымен қоса, 1 азық өлшемінде 80-100 г қорытылатын протеин, кем дегенде 4-5 г кальций, 4-5 г фосфор, 410-415 мг каротин болуы керек. Бәйге аттары тәулігіне 30-40 г түз қажет етеді. Жылқы азықтандырғанда белгілі бір тәртіп пен ереже сақталуы қажет. Азықты белгіленген уақытта және аттың бабын жақсы жағынан қамтамасыз ететіндей мөлшерде беру керек.
Бәйгеге қосатын күні таңертең атты әдеттегідей азықтандырады, бірақ пішенді аз береді. Жарыс басталардан 1-2 сағат бұрын 300-500 г қант немесе глюкоза берген жақсы.
7-кесте
Достарыңызбен бөлісу: |