1. Математиканы оқытудың дидактикалық ұстанымдары Математиканы оқытудың әдістері
Математиканы оқытудың жалпы әдістеріне шолу
жүктеу/скачать 110 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- – түсіндіру
| Математиканы оқытудың жалпы әдістеріне шолу. Оқытудың жалпы әдістерінің әр түрлі жағдайында мұғалім мен оқушылар қызметінің ерекшеліктерін қарастырайық.
1. Түсіндірме - иллюстрациялық әдістің мәні дайын материалдарды әр түрлі құралдардың көмегімен беруде. Мұнда мұғалім белсенді роль атқарады да, оқушының ролі бәсең – оның міндеті зейін қойып тыңдау және жазу. Дайын информацияны берудің неғұрлым тараған тәсілдері – мұғалімнің ауызша сөзі (әңгімелеу, әңгімелесу, түсіндіру, лекция), баспасөз (оқулық, косымша оқу құралдары және т.б.) және көрнекі құралдар (диа-кинофильмдер, дайын графиктер және т.б.). Материалдарды ауызша баяндау тәсілдерінің бірі- әңгімелесу. Ол барлық кластарда қолданылады. Әсіресе, әңгімелесу жаңа материалдарды баяндауға, оларды баяндандыруға, тереңдетуге және жүйелеуге, оқушылардың білімін, және үй тапсырмаларын тексеруге қолайлы. Әңгімелесу барысында, мұғалім алдын –ала дайындалған сұрақтар жүйесі бойынша жаңа материалды баяндауға қажетті мәселелерді қайталап, кездесетін ұғымдардың қасиеттері мен белгілеріне оқушылардың назарын ұдайы аударып отырады, осылар арқылы оларды белгілі бір заңдылықтарды анықтауға және сол заңдылықтарды тұжырымдауға әкеледі. Сондықтан мұғалім әрдайын әңгімелесудің жоспарын жасап алғаны жөн. Математиканы оқыту процесінде әңгімелеу арқылы негізінен тарихи мәліметтерді, ғылыми жаңалықтарды, кейде материалдың кіріспесі мен қорытындысын баяндауға болады. Мәселен, әңгіме түрінде санның пайда болуы, сан ұғымының алғашқы дамуы, өлшемдер жайында геометрияның шығуы, математиканың басқа ғылымдармен байланысын, оның қолданымын, отандық немесе шетелдік математиктер жайында айтуға болады. Бірақ теореманы дәлелдеуге немесе қорытындыны баяндауға әңгімені пайдаланбайды. Сондықтан әңгімені пайдалану мүмкіндігі шектеулі болғандықтан, мұғалімге ерекше жауапкершілік жүктейді. Мұғалім материалды шешен тілмен, көркем , қызық әңгімелеуі тиіс. Математика сабақтарында әңгімелеудің бір түрі – түсіндіру жиі пайдаланылады. Оны әсіресе, бір ұғымды немесе сөйлемді дәлелдегенде, түсіндіргенде, негіздегенде қолданалады. Материалдарды түсіндіргенде пікір, ой қорыту сияқты логикалық амалдар қолданылады. Бұл әдіс теоремаларды дәлелдеуге, есеп шығаруда, ұғымдардың қасиеттері мен белгілерін баяндауға өте тиімді. Оқыту барысында түсіндіруді әңгімелеумен үйлестіре пайдаланған дұрыс. Мұнда мұғалім оқушылардың белсенділігі мен ынтасын қостау мақсатымен, олардан өз пікірлерін айтуды, байқаған құбылыстарын түсіндіруді, өз ойларының дұрыстығын дәлелдеуді талап еткен пайдалы. Математиканы оқыту барысында лекция қолданылуы мүмкін. Негізінде лекция әдісін теореманы дәлелдеу кезінде жиі пайдаланылады. Алайда теоремены дәлелдегенде немесе дәлелдеуді үйреткенде оқушылардың белсенді қатысуы, оқушы мен мұғалім арасында ұдайы байланыс болуы талап етіледі. Лекция кезінде бұл талаптар іске асырылмайды. Осыған орай, мектепте лекция сирек, тар шеңберде, атап айтқанда дәлелдеген теореманы қайталағанда, курстың бір тарауын немесе бір бөлімін қорытындылағанда, бұрын мәлім материалға (мәселен, 9 класта нақты сандар теориясын еңгізгенде, сезіз жылдық көлеміндегі сан туралы мағлұматтарға) шолу жасағанда пайдаланылады. Түсіндірме-иллюстрациялық әдісте математикалық әдебиетпен жұмыс істеуді пайдаланудың маңызы зор. Математикалық әдебиеттің тілі, баяндаудың абстрактілігі, символиканың жиі кездесуі дәлелдеудің дедуктивтік әдісінің колданылуы, оны оқып үйренуге едәуір қиындық туғызады. Сондықтан мұғалімнің әр оқушыны математикалық тексті өздігінен оқуға машықтандыруы тиіс. Мектеп практикасында математикалық әдебиетпен жұмыс істеудің мына түрлері ұсынылады: мұғалім түсіндірген материалды оқулықтан түсініктеме бере отырып оқу, жеке теоремаларды өздігінен оқу, конспект жасау, баяндама, реферат даярлау, математикадан ғылыми бұқаралық және қызықты әдебиетті өздігінен немесе коллектив болып оқу. Математиканы оқыту ісінде көрнекілік зор информациялық роль атқарады. Алайда көрнекілікті шамадан тыс пайдалану оқушылардың абстрактілі ойлауын тежейді. 2. Оқыту процесінде қайта жаңғырту әдісін пайдалану мұғалім көрсеткен қағидаларды қайталауды және еске түсіруді көздейді. Математика сабақтарында бұл әдіс елеулі орын алады,себебі белгілі бір алгоритмді игермей пәнді меңгеру мүмкін емес. Ал алгоритмдерді қолдануға машықтауға тек түсіндірме-иллюстрациялық және өзара қайта жаңғырту әдістерін үйлестіргенде ғана қол жетеді. Қайта жаңғырту әдісін қолданудың мақсаты – есеп шығаруға, есептеулер мен түрлендірулерді, салуларды орындауға қажетті іскерліктер мен машықтарды шындау. Қайта жаңғырту әдісін сабақ үстінде пайдаланганда оқытудың қай саласында есте сақтау қандай деңгейде болатыны қандай дәрежеде машықтану көрнектігі алдын ала анықтауы тиіс. Мұнда ескеретін жай, барлық фактілерді дәлме-дәл қайта жаңғырту міндетті емес. 3. Математиканы оқытудың маңызды әдістерінің бірі - проблемалап баяндау.Оның мәні – мұғалім проблеманы өзі қойып өзі шешеді. Түсіндірме-иллюстрациялық әдіске қарағанда бұл әдістің ерекшілігі – шешуі коллективті түрде іздестіріледі, талқылаулардың әр алуан нұсқалары қарастырылады. Яғни мұндағы басты проблема – теореманы дәлелдегенде оны қалай дәлелдеу емес, дәлелдеуді қалай іздестіру, іздестіруге оқушыларды тарту мәселесі. Бұл әдістің негізгі жетістігі – дербестікке, творчестволық еңбекке, фактілерді бағалауға тәрбиелейді, проблемалап баяндау әдісін қолданғанда мұғалім – информацияның негізгі көзі болып табылады. Сондықтан бұл әдіс оқушылардың белсенділігін ұдауы қамтамасыз ете алмауы мүмкін. 4. Оқыту процесінде оқушылардың белсенді танымдық қызметін пәрменді ұйымдастыруға эвристикалық әдіс көмектеседі.Бұл әдісті қолданғанда оқушылар өздерінің алдына койылған проблемаларды шешіп, шағын жаңалықтар ашады.Эвристикалық әдісті оқу процесінде қолданудың мысалдары орыс тіліндегі оқу құралдарында жеткілікті келтірілген. Солардан кейбір мысалдар келтірейік. Теорема.Параллелограмның диогональдары қиылысады және қиылысу нүктесінде как бөлінеді. АВСД параллелограмын сызып, диогональдарын жүргіземіз. Оладың қиылысу нүктесін О деп белгілейміз. Теорема шартын жазамыз. жүктеу/скачать 110 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|