1. Қола дәуірінде далалық малшылар мәдениетін құрушылар
жүктеу/скачать 0.51 Mb.
|
| Байпақов К., Нұржанов А. Ұлы Жібек жолы және ортағасырлық
Қазақстан. – А., 1992, 82–83-б №2 мәтін Aрхеологиялық зерттеулерге қарағанда, VI–IX ғасырларда Қазақстанның оңтүстік және Жетісудың оңтүстік-батыс аймақтарында қалалық мәдениет дамыған. Қытай жылнамаларында Испиджаб қаласының аты кезігеді. Бұл қала Махмұд Қашғаридің жазуына қарағанда Сайрам деп аталған. Қала казіргі кезде де Сайрам деп аталады. Қала маңындағы қыстақтарда диқандар тіршілік еткен...Қалалар және олардың аймағындағы қыстақтар далада аудандардағы жартылай көшпелі мал өсірушілермен тікелей байланыста болған. Осы кезде (VI–IX ғ.ғ.) жоғарыда аталған аймақтар әлеуметтік-экономикалық өзгерістерге бет бұрады. Екіншіден, қала тұрғындарымен дала тұрғындарының арасында экономикалық байланыс дамиды. C. Жолдасбайұлы. Ежелгі және ортағасырдағы қазақ елінің тарихы. – Алматы, «Кітап» баспасы, 2010. 178–184-беттер №2 мәтін бойынша ортағасырлық Сайрам қаласы орналасқан аймағын анықтаңыз A)Батыс Қазақстан B)Солтүстік Қазақстан C)Шығыс Қазақстан D)Оңтүстік Қазақстан 12. Mәнмәтін бойынша ортағасырларда Сауран қаласының гүлдену себебі A)Астаналық рөлді атқаруы B)Византиямен сауданың дамуы C)Жібек өндірісінің дамуы D)Қазақ хандығының астанасы болды 13. №1 мәтін бойынша Сауран қаласының орналасқан аумағын анықтаңыз A)Оңтүстік Қазақстан B)Батыс Қазақстан C)Шығыс Қазақстан D)Солтүстік Қазақстан 14. Mәнмәтін бойынша хронологиялық ретін анықтаңыз 1. Сауранды Рузбихан толық сипаттаған 2. Жошы ұрпағы билігі кезінде Сауран Ақ Орданың астанасы болған 3. Қала туралы бірінші деректер белгілі болды A)3, 1, 2 B)3, 2, 1 C)2, 1, 3 D)1, 3, 2 15. Mәнмәтін бойынша дұрыс дәйектерді анықтаңыз I. Орта ғасырлық қала маңындағы қыстақтарда диқандар тіршілік етпеген II. XII ғасырда өмір сүрген белгілі араб тарихшысы Макдиси Сауран қаласын сипаттаған III. Махмұд Қашғари Сайрам қаласы туралы жазған A)I B)I, II C)I, III D)III 16. Қазақ–Қытай қатынастары 1756 жылдың жаз айында екі топқа бөлінген қытай әскерлері қазақ даласына басып кірді. Алғашқы шайқас 1756 жылдың мамырында Шаған Оба аумағында болды. Шайқаста қазақтар жеңіліп, батысқа қарай шегінді. Қарқаралы тауларындағы Жарлы өзенінің жағасына күш топтастырған қазақ әскері тағы да жеңіліске ұшырайды. Нұра өзенінің жағасында Қожаберген батыр мен Әмірсананың біріккен қолы да қытайларды тоқтата алмады. Осындай жағдайда Баянауыл тауларына әскер жинаған Абылай Бөгенбайды қолбасшы етіп, қытайға қарсы шайқасқа аттанды. Баянауылдың батысындағы Шідерті өзенінің бас жағында Цин әскерлері зор шығынға ұшырайды. Осы оқиғадан кейін бұл жер Шүршітқырылған деп аталып кетті. Oсы жылдың қазан айында Нияз таулары маңында Бөгенбай батырдың жасағы қытайлықтармен тағы да шайқасты. Қытайлықтардың «қазақтарды жылдам талқандаймыз» деген жоспары іске аспай, қазақ жерінен кейін шегініп кетті. 1757 жылдың жазында қытай әскері Тарбағатай таулары арқылы тағы да қазақ жеріне басып кірді. Олар біртіндеп Семей бекінісі орналасқан Ертіс бойына дейін жетті. Абылай, Әбілпайыз сұлтандар қытайлықтармен келіссөз жүргізіп, Цин империясымен бейбіт байланыс жасауға мүдделі екендіктерін білдірді. Қытайдың әскери басшылығы мұны мақұлдап, Пекинге қазақ елшілерін жіберуді ұсынды. 1757 жылдың қыркүйегінде Қытайға қазақ елшілері аттанды. Қазақтар Тарбағатайды қазақ қонысы ретінде мойындауын талап етті. Келісім дипломатиялық дәстүрді сақтай отырып жасалғандықтан, екі елдің арасындағы келісім ретінде тарихта қалды. Aбылай патша өкіметімен де, Қытаймен де бейбіт қатынастарды сақтауға күш салды. Ол өзінің бодандықты мойындайтынын мәлімдегенімен, іс жүзінде екі империяға да бағына қоймаған. Бұл–қазақ елін күшті жаулардан сақтау үшін Абылайдың қолданған саясаты еді. Қытайлықтардың «қазақтарды жылдам талқандаймыз» деген жоспарының іске асуына тосқауыл қойған жасақ басшысы A)Тәуке B)Қабанбай C)Әбілпайыз D)Бөгенбай 17. Aягөз маңы, Ертіс бойы, Жарлы өзені, Шідерті өзені, Шаған Оба аумағында өткен шайқастарда Қытайдың көздегені A)Қазақ жерінде хан билігін жою B)Әскери дайындығын көрсету C)Қазақтың құнарлы жерлерлерін иелену D)Шыңжаң аймағын құру 18. Mәнмәтіндегі оқиғаның болған ғасырын анықтаңыз A)XVI ғасыр екінші жартысы B)XVIII ғасырдың екінші жартысы C)XVII ғасырдың бірінші жартысы D)XVII ғасырдың екінші жартысы 19. Mәнмәтін бойынша дұрыс дәйекті анықтаңыз жүктеу/скачать 0.51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|