1 Өткізудің теориялық және практикалық негіздемелері, олардың қолданыстағы негізгі қағидаттары

Жеке өз басым тәуелсіз Қазақстан Республикасының азаматы ретінде тек саяси тәуелсіздікпен ғана емес, экономикалық тәуелсіздікпен өмір сүргім келеді. Өз елімнің кәсіпоріндарының тауарларын тұтынып, олардың дамуына өз серпілісімді енгізгім келеді. Сондықтанда менің курстық жұмысымның қорытындысы экономикалық мәселелермен қатар, өзіндік студенттің ел экономикасы туралы сындарлы да салмақты сөздері мен ойларынан құралып отыр. Болашақта аталмыш мәселелердің өз шешімін табатынына сенім білдіремін.

«Қазақстан - 2030» тек қазақтың жақсы өмір жайлы ертегісі болып ғана қоймай, ҚАЗАҚ халқының жарқын, сенімді мемлекет ретінде шынайы шындықпен қатар, иманды азаматтар билігіндегі әлем ортасындағы бүкіл ғаламшар мойындағын ҰЛЫ ДЕРЖАВА көрінісінде болса екен. Лайым жақсы тілектер Алла шапағатына ие болса берсін!


Қолданылған әдебиеттер тізімі:

• 
  «Маркетинг негіздері» Ф.Котлер, 1990, 1997ж., Мәскеу;
  
• 
  «Маркетинг» оқу құралы, С.Р.Есімжанова, 2003ж., Алматы
  

• 
  Қазақстан Республикасының Үкіметінің және статистика агенттігінің ресми сайттары;
  
• 
  Бүкіл әлемдік «Форбс» журналы, 10.10.2008ж., «Әлемдік өткізуді талдау мен бақылау»;
  
• 
  «УАТ» ЖШС-нің жеке сайты мен «Маркетинг» бөлімінің мәліметтері;
  
• 
  «Басқару» факультетінің деканы, э.ғ.к., доцент Е.М.Нұрпейіс мырзамен жеке сұхбат;
  
• 
  Республикалық «Егемен Қазақстан» газетіндегі Қазақстан Республикасының экономика және бюджетті жоспарлау министрі, Б.Сұлтановпен сұхбат мәліметтері;
  
• 
  Еуропалық «EuroNews» телеканалының «Бизнесті жоспарлау» бағдарламасының ақпараттары;
  

Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігінің бағалауы бойынша 2008 жылдың қаңтар-қарашасында жалпы ішкі өнім (ЖІӨ) өндірісі 2007 жылдың қаңтар-қарашасымен салыстырғанда 4,0 %-ға өсті.

Ағымдағы жылдың 9 айында қаржыландарудың барлық көздерінен тұрғын үй құрылысына 344,1 млрд. теңге инвестиция бағытталды, немесе өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 93,3 %-ды құрады. Қаржыландарудың барлық көздерінен қолданысқа берілгені жалпы тұрғын үй көлемі 4,5 млн. шаршы метр, бұл 2007 жылдың тоғыз ай көрсеткіштерінің 95,9%-ын құрайды.

2008 жылғы қыркүйекте республика экономикасында 8,0 млн. адам жұмыспен қамтылды, бұл 2007 жылғы қыркүйектен 163,0 мың адамға көп (2,8%-ға).

2008 жылғы қаңтар-тамызда жан басына шаққандағы халықтың орташа ақшалай табысы 236 200 теңгені құрады және 2007 жылғы қаңтар-тамызбен салыстырғанда 23,1%-ға, нақты ақшалай табыс –3,1%-ға өсті.

2008 жылғы қаңтар-тамызда жұмысшыларға аударылған орташа айлық номиналды жалақы 59 069 теңгені құрады және және 2007 жылғы қаңтар-тамызбен салыстырғанда 17,8%-ды құрады. Нақты жалақы кезең үшін 1,3%-ға төмендеді.

Ақша-несие және банк статистикасы.

Тұтастай алғанда елдің халықаралық резервтері Ұлттық қордың ақшаларын қосқанда (26,6 млрд. долл.), 2008 жылғы 9 айда 28,2%-ға ұлғайды 49,5 млрд. долларды құрады.

Қазақстан Республикасы Ұлттық банкінің деректері бойынша, экономика салаларына екінші деңгейлі банктердің несиелік салымдары 2008 жылдың 1 қыркүйегіне 7267,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2007 жылдың 1 қыркүйегіне қарағанда 1,9% артық.

Банк жүйесіндегі депозиттер көлемі 2008 жылдың 1 қыркүйегіне 5090,9 млрд. теңгені құрады, бұл 2007 жылдың 1 қыркүйегіне қарағанда 35,2%-ға артық. Халықтың депозиттері 1532,8 млрд. теңгені құрады.

2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте теңгені АҚШ долларына ауыстыру бағамы 120,34 теңгені құрады (2007 жылғы қаңтар-қыркүйекте – 123,15).
Өңірлердің дамуы
Өнеркәсіп. 2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте 2007 жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда өнеркәсіп өндірісі көлемінің өсуі республиканың 10 өңірінде байқалды. Анағұрлым көп өсімге Жамбыл (16,8%), Атырау (16,6%) және Павлодар (9,4%) облыстары қол жеткізді. Бұл ретте 5 өңір өнеркәсіп өндірісінің республикалық деңгейінен асып түсті. Өнеркәсіп өнімі өндірісінің төмендеуі Ақмола (8,5%), Қызылорда (1,4%), Қарағанды (0,9%) және Батыс Қазақстан (0,5%) облыстарында, сондай-ақ Астана мен Алматы қалаларында тиісінше, 17,0% және 8,9%-ға байқалды.

Ауыл шаруашылығы. 2008 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша өткен жылғы сәйкес күнімен салыстырғанда, тұтастай алғанда облыстар шаруашылықтарының барлық санаттарында ірі қара мал (2,9%), қой мен ешкі (4,8%), жылқы (5,4%) және түйелер (4,0%-ға) саны өсті.

2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте 2007 жылғы сәйкес кезеңімен салыстырғанда ет өндіру көлемінің өсуі Астана мен Алматы қалаларынан басқа барлық облыстарда байқалды. Ет өндіру көлемінің ең жоғарғы өсіміне Солтүстік Қазақстан (7,4%), Ақтөбе (6,3%), Шығыс Қазақстан (5,7%) және Оңтүстік Қазақстан (4,8%) облыстары қол жеткізді. Оның өндірісінің төмендеуі Астана мен Алматы қалаларында тиісінше, 36,8% және 31,3% байқалды.

2007 жылғы қаңтар-қыркүйекпен салыстырғанда сүт өндірісінің ұлғаюы Павлодар облысынан, Астана мен Алматы қалаларынан басқа республиканың барлық облыстарында байқалды. Сүт өндіру көлемінің ең жоғарғы өсімі Маңғыстау (7,4%), Оңтүстік Қазақстан (7,3%) және Қарағанды (6,1%) облыстарында тіркелді. Оның өндірісінің төмендеуі Павлодар облысында 0,8%, Астана мен Алматы қалаларында, тиісінше 6,7% және 24,2% байқалды.

2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте 2007 жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда жұмыртқа өндірісінің ұлғаюы Қазақстанның 12 өңірінде байқалды. Өсімнің жоғарғы қарқыны Алматы (35,0%), Қарағанды (16,3%) және Маңғыстау (14,3%) облыстарында болды. Барынша көп төмендеуі Қызылорда (53,0%) облысында байқалуда.

Инвестицияның өсуі Павлодар мен Оңтүстік Қазақстан облыстарынан, Астана мен Алматы қалаларынан басқа республиканың барлық өңірлерінде байқалды. Барынша өсім Жамбыл (2,1 есе), Қызылорда (1,8 есе), Батыс Қазақстан (30,3%) және Ақмола (29,2%) облыстарында тіркелді. Жоғарғы өсім қарқыны Шығыс Қазақстан, Ақтөбе және Қарағанды облыстарында байқалды. Инвестициялар көлемінің төмендеуі Павлодар (1,9%) мен Оңтүстік Қазақстан (0,2%) облыстарында, сондай-ақ Астана мен Алматы қалаларында, тиісінше, 8,7% және 8,3%-ға тіркелді.

Барынша белсенді тұрғын үй құрылысы Шығыс Қазақстан (47,2%), және Солтүстік Қазақстан (34,6%), Ақмола (21,6%) және Алматы (18,5%) облыстарында және Астана қаласында (9,2%) жүргізіліп жатыр.

Тұрғын үйлерді пайдалануға беру көлемінің төмендеуі Оңтүстік Қазақстан (43,5%), Батыс Қазақстан (12,2%), Павлодар (10,3%) және Қызылорда (6,8%), облыстарында және Алматы қаласында (19,7%-ға) байқалды.

Бөлшек сауда тауар айналымы. 2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте бөлшек сауда тауар айналымының көлемі 1765,8 млрд. теңгені құрап, өткен жылғы тиісті кезеңмен салыстырғанда (салыстырмалы бағада) 3,3%-ға ұлғайды.

2008 жылғы қаңтар-қыркүйекте өңірлер бөлінісіндегі бөлшек сауда тауар айналымы көлемінің өсуі 2007 жылғы сәйкес кезеңмен салыстырғанда (салыстырмалы бағада) республиканың 10 өңірінде байқалды. Сонымен, өсу Астана қаласында (15,9%), Қызылорда (30,5%), Жамбыл (28,4%), Атырау және Қостанай (әрқайсысында 10,7%-дан) облыстарында өсу байқалды. Бөлшек сауда тауар айналымы көлемінің төмендеуі Солтүстік Қазақстан (15,6%), Маңғыстау (9,9%), Ақтөбе (8,2%) және Батыс Қазақстан (1,6%-ға) облыстарында, сондай-ақ Алматы қаласында (3,7%) белгіленді.

салынып жатқан тұрғын үй үлескерлерінің құқықтарын қорғау және ипотекалық нарық тұрақтылығының төмендеуіне жол бермеу;

шағын және орта кәсіпорындардың жобаларын олар үшін қолайлы жағдайларда қаржыландыруды жалғастыру;

елдің азық-түлік нарығында тұрақтылықты қамтамасыз ету.

Өткен жылдан бері ел Үкіметі басталған үлескерлік құрылысты бітіруді қаржыландыруды жалғастыруда.

Елдің ипотекалық нарығында тұрақтылықты қамтамасыз ету, үлескерлердің құқықтарын қорғау және құрылыс объектілерін аяқтау мақсатында «Қазына»ОДҚ» АҚ 48,8 млрд. теңге мөлшерінде қаражат бөлді.

Қорландыру құралы ретінде «Қазына» ОДҚ» АҚ-ның екінші деңгейдегі банктердегі мақсатты жедел банк салымы (депозиті) қолданылады.

Бұл механизм қазіргі уақытта Астана және Алматы қалаларында қолданылуда.

Астана қаласы бойынша құрылысты бітірумен байланысты мәселелерді шешу үшін Мемлекеттік комиссия өткен жылдың қарашасында жалпы көлемі 20 123 үлескерлерімен 112 бірінші кезектегі құрылыс объектілерінің тізімін бекітті.

Үкімет бюджет саласы қызметкерлерінің тұрғын үйін сатып алуға 2008 жылдың резервінен 41 млрд. теңге көлемінде қаражат бөлді.

Екіші деңгейлі 7 банкте «Қазына»ОДҚ» АҚ 48,8 млрд. теңге көлемінде шағын және орта бизнес жобаларын тұрақты несиелеуді қамтамасыз ету үшін қаражат бөлді.

Үкімет ішкі азық-түлік нарығының және баға тұрақтылығын қамтамасыз ету жөнінде жедел және жүйелі шаралар қабылдады.

Ағымдағы жылдың қаңтар-қыркүйегінде инфляция деңгейін төмендету үшін инфляцияның қысқа мерзімді және жүйелік себептерін жою бойынша шаралар кешені әзірленді және жүзеге асырылды. Бұл шаралар ағымдағы жылдың 3 тоқсанында азық-түлік нарығында бағаны тұрақтандыруды қамтамасыз етті.

Қазақстан Республикасында инфляциялық үдірістерді реттеу жөніндегі 2008-2009 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарымен сәйкес ішкі нарықты ең маңызды азық-түлік тауарларымен толтыру және ауылшаруашылық тауарларын өндірушілерге көмекті күшейту бойынша іс-шаралар жүргізілді.

Ішкі нарықты толтыруда кедендік ставкаларды реттеудегі экспорттық-импорттық операциялар арқылы қамтамасыз етілді.

2009 жылдың 1 қаңтарына дейін әкелінетін күрішке, шужық өнімдеріне, сүтке, ірімшік және сүзбеге, балыққа, маргаринге, жеміс-жидекке кедендік баж салығы ставкалары томендетілді.

Отандық өндірушілерді өсімдік майын өндіруге шикізатпен қамтамасыз ету мақсатында рапстың май дәндері 15% мөлшерінде, бірақ 9 айға немесе 15 қаңтарына дейін бір тоннаға, алайда кемінде 40 евродан экспорттық баж салығы бекітілді.

Жеңілдетілген тәртіпте тауарларды кіргізуде жеке тұлғалардың төлейтін жиынтық кедендік баж салығы қойылымы 17%-дан 13%-ға төмендетілді, 2009 жылдың 1 қаңтарына дейін өсімдік, соя және рапс майларына импорттық нөльдік кедендік баж салығы қойылымы әрекет ету мерзімі ұзартылды.

Күнбағыс және рапс дәндерін, күнбағыс майын, күрішті, сүтті, қаймақты, соя және рапс майларын экспорттауға уақытша тыйым салынған.

Мұнай өнімдерімен ішкі нарықты қамтамасыз ету мақсатында кедендік баж салығының қойылымы тоннасына 203,8 АҚШ доллары мөлшерінде шикі мұнайды экспорттауға бекітілді.

Елдің азық-түлік нарығының тұрақтылығын қажетті көлемде сақтау үшін маңызды азық-түлік тауарларының резерві қалыптасты: күнбағыс майы, қант, күріш, құрғақ сүт.

Үкіметтің шешімімен ішкі нарықты жеміс-жидек өнімдерімен тұрақты қамтамасыз етуде 2008-2009 жылдарға арналған Жоспар шаралары және АКК-ның тұрақты дамуы 2009-2011 жылдарға арналған кешенді шаралары бекітілді.

Өз өндірісін құру және ауылшаруашылық тауар өндірушілерін қолдау үшін 2008 жылы мемлекеттік бюджеттен 134 млрд. теңге, оның ішінде субсидиялар 40 млрд. теңге және несиелер 53 млрд. теңге бөлінді.

Өз өндірістерін құру үшін ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне Үкіметтен қолдау көрсетілуде. Солтүстік Қазақстанда сүт кластерін құру бойынша жобалар қолданысқа енгізілді. Астана және Алматы қалалары айналасында азық-түлік белдеуін құру бойынша шаралар кешені әзірленді, бұл тамақ өнеркәсібінде және агроөнеркәсібі саласында жаңа өндірістерді құруды жоспарлайды.