Ауыр заттарды қозғалту кезіндегі қауіпсіздік

Жобаланған полиграфиялық кәсіпорында материалдарды жартылайфабрикаттарды және дайын өнімдерді тасымалдауға арналған түрлі цехтардың және цех ішінің тасымалдау құрылғылары бар. Рельссіз транспорттар қол арбалар, электрокаралар, электротасымалдауыштар және т.б еңбек жағдайының қауіпсіздігін қамтамассыз етуі қажет.

Баспаханаларда қолданылатын қол арбалар ауыр заттарды тасу кезінде еңбек ауырлығын айтарлықтай жеңілдетеді. Арбаларға салынатын өнімнің көлемі арба өлшемінен үлкен болмауы керек және жұмысшының көзінің деңгейінен төмен қойылуы керек. қол арбалардың жүру жылдамдығы 0,5 – 0,8 м/сек.

Сирек кездесетін заттардың ыдысын арнайы арбалармен тасымалдайды немесе екі адам екі ұстағышы бар корзинамен алып жүреді. Баспаханаларда сынбайтын, жеңіл,мықты және қышқылға, сілтіге, ерітінділерге және майларға төзімді пластмассалы бөтелкелер мен бидондар қолданылады.

Бұл жобаланған баспаханада электрокаралар кең қолданыс тауып отыр. Олар электроқозғалтқыштар арқылы жүреді. Электрокаралар жұмыс істеуде де, басқаруда да өте қарапайым және өртке қауіпсіз,жағымсыз иіс пен газ бөлмейді, шуламайды. Көтергіш платформасы және жүк стеллажы бар электрокаралар жүк тасымалын жеңілдетеді және жылдамдатады. Электрокаралардың цех ішіндегі негізгі жолмен жүру жылдамдығы 5км/сағ.

5. 
   Көтеріп-тасымалдау құралдарымен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік
   

Осы жобаланып отырған баспаханада домкраттар, лебедкалар, тельферлер, кранбалкалар және жүк көтергіштер кең қолданыс тауып отыр. өндірістегі өнімдерді,материалдарды көтеріп-тасымалдау кезіндегі қауіпсіздікті қаматамассыз ету үшін, көтеріп-тасымалдау құралдары жиі-жиі тексеріліп тұрады. Сонымен қатар жұмысшылар да осы құралдарда жұмыс істеу ережелерімен танысады.

Өндірістік ғимаратты жобалау барысында олардың өрт қауіпсіздігінің қандай категориясына жататындығын ескеру керек. СНжП 21-01-97 сәйкес бөлмедегі заттарды пайдалну сипатына және мөлшеріне қарай, бөлмелер өрт және жарылыс қауіптіліктеріне қарай А,Б,В,Г категорияларына бөлінеді.

Полиграфия өндірісі өрт қауіпсіздігінің сатысына қарай В категориясына жатады. Жобаланып отырған полиграфиялық кәсіпорынның өндірістік процесінде қатты жану заттары,қағаз, қатырма,резиналық маталар,тез жанатын сұйықтықтар-ацетон,бензин,этил спирті,бояулар т.б қолданылады.

Жобаланып орырған полиграфиялық кәсіпорында өрттің алдын алу үшін өртке шыдамдылығы 0,75 сағ болатын перегародкалар және 0,6 сағ болатын есіктер, сонымен қатар өртке қарсы бөгеулер, жарылысқа қауіпсіз жабдықтар және өрт сөндірудің автоматтандырылған жүйесі қарастырылған.

Өрт сөндіру машиналары кіру үшін ғимараттың екі жағынан ашық жолдар қарастырылған. Жол жиегі мен ғимарат ара қашықтығы 25 м- ен артық болмауы керек.

8. 
   Қоршаған ортаны қорғау
   

Жұмыс деңгейін көтеру мақсатында полиграфиялық кәсіпорындардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін болдырмас үшін әрбір кәсіпорында қоршаған ортаны қорғау қызметтері болуы керек.

Полиграфиялық кәсіпорынның құрылыс алаңының аэродинамикалық сипаты есебімен таңдау керек. тұрғындарды өндірістік зиянды заттардан қорғау үшін кәсіпорын мен тұрғын үйлердің аралығында санитарлы қорғау зоналары орнатылады. Көгалдандырылуға тиіс бес зона қарастырылған - 50,100,300,500,1000 м. Кәсіпорынның айналасы әрқашан таза болуға тиіс.

Полиграфиялық кәсіпорынның ағынды сулары ластану құрамына қарай қышқылды, сілтілі, бірнемесе бірнеше металды немесе олардың тұздары бар күрделі заттар, сонымен бірге мұнай қалдықтары немесе басқа да заттармен ластанулар. Сондықтан осыларды қалалық канализацияларға тастауғв тиім салынады.

Ағынды суларды тазалау үшін түрлі әдістер қолданылады.

Ағынды суды реагенді тазалау – химиялық тазарту, оған нейтралдау және тұндыру жатады. Ағынды суларды тазартудың негізгі әдісі ол реагент ретінде сода5-10 су ерітіндісі NaOH қолданып нейтралдайды.PH 8-9 ға дейін көтерсе барлық тұздар жақсы тұнатын гидроокиске айналады. Нейтралдау станциясының негізгі жабдықтары резервуарлар-орталандыру-реакторлар, қышқыл-сілтілік ағынды суларды тұндырғыштар. Ағынды суларды мұнай қалдықтарынан және майлардан тазарту тұзақтарда механикалық тұндыру арқылы іске асады.

Технико-экономикалық көрсеткіштер екі негізгі топқа бөлінеді:

1. 
   абсолютті және негізді;
   
2. 
   туынды және салыстырмалы.
   

Салыстырмалы көрсеткіштері абсолютті негізде шығарылады және жобаланған өндірісті немесе цехты жұмыс істеп тұрған өндірістермен салыстырып көруге мүмкіндік береді.

Жобаланған өндірістің тиімділігін бағалайтын негізгі көрсеткіштер пайда, ренабельділік,капиталқорының өз құнын өтеуі, өз өнімінің өзіндік құны болып табылады. Пайданы басылған өнімге кеткен барлық шығындарды – шикізатқа, материалға, полиграфиялық өндіріс немесе баспаға кеткен шығындардың есебінен көруге болады.

Бірөнімді жазық,ойыңқы немесе шығыңқы әдістермен басуға болады, бірақ оған кететін шығын мөлшері әр түрлі болады. Баспахана өте қымбат әдіспен баса отырып көп пайда таба алады, себебі мұндағы сату бағасымен өзіндік бағасының арасындағы айырмашылық та үлкен.

Жобаланатын өндірістің экономикалық тиімділігін келесі іс-шаралардың арқасында көтеруге болады:

1. 
   басу аппаратының қолданыс коэфицентін көтеру;
   
2. 
   өндірістік процестерді мүмкіндігінше механикаландыру және автоматтандыру;
   
3. 
   өндірістің жұмысшы персоналдарын тиімді және нақты пайдалану;
   
4. 
   өндірісте ғылым мен техниканың жаңа мүмкіндіктерін пайдалану, тиімді және прогрессивті технологияны енгізу, қымбат материалдарды арзан материалдармен алмастыру, мықты материалдарды қолдану арқылы;
   
5. 
   өөнімді шығаратын өндірістің сипатына қарай өндірісті ұйымдастыру, технология мен техниканы жобалау;
   
6. 
   өндіріске еңбекті ғылыми ұйымдастыруды енгізу.
   

Экономикалық бөлімде өндірістің есептеу жүйелері тұтас және жеке-жеке цехтар бойынша көрсетіледі.

Дипломдық жобада экономикалық бөлім технологиялық бөлім технологиялық жобаның бөлімі болып табылады.

Сондықтан экономикалық бөліммен жұмыс істеу кезінде өнімнің өз бағасы мен сату бағасының технологиялық, құрылыстық, техникалық-санитарлы және басқа да инженерлік есептеулері туралы мәліметтер керек.

2. 
   Полиграфиялық өндірістің негізгі қорын анықтау
   

Полиграфия өндірісінің негізгі қоры барлық бағалы мүліктің құнымен анықталады.

Негізгі құралдар мына топтардан тұрады:

а ғимарат және құрылыс;

б өндірістік және қосымша жабдық;

в өндірістік жиһаздар мен жабдықтар;

г жекелеген цехтар бойынша басқа да шығындар.

Ғимарат пен құрылыс құнына санитарлы-техникалық құрылғылардың, су құбырларының,канализацияның жылудың, желдеткіштің және т.б шығындары кіреді.

өндірістік және қосымша жабдықтардың бағасына технологиялық жабдықтардың барлық түрлері,құралдары,монтаждық жұмыстар және т.б. кіреді.

2. 
   Жобаланатын өндірістегі өнімнің өзіндік құнын анықтау
   

Эксплуатациялық шығын көлемін анықтау үшін тауарлық өнімнің өзіндік құнын толығымен көрсететін өндіріске кеткен шығындардың көрсеткіштерін құрастыру керек. [21]

а Жалақының жылдық қорын анықтау.

Өндірісте 33 адам жұмыс істейді – бұлар негізгі өндірістегі жұмыс істейтін негізгі жұмысшылар, инженер – техникалық жұмысшылар, басқа да жұмыстарды істейтін қосымша жұмысшылар және административті жұмысшылар. өндірістің немесе цехтың жылдық жалақы қоры өндірістік және қосымша жұмысшылардың, инженер – техникалық жұмысшылардың, төменгі жұмысшылардың жалақыларынан тұрады.

Әлеуметтік сақтандыруға жалақыдан 20% алынады.

Жалақы шығыны негізгі және қосымша цехтардың келтіру сметасында көрсетілген.

б Материалдардың шығыны.

Полиграфиялық өндірісте журнал өнімін дайындау үшін негізгі және қосымша материалдар қажет. Негізгі материалдарға жататындар: жуу заттары, химикаттар, майлар,жуу және сүртү материалдары,офсетті резина және декель, жабдықты жөндеу материалдары.

Материалдарға кететін шығындар цехтың көрсеткіштерінде көрсетілген.

в Электроэнергияға кететін шығын.

Қолдануға және жарықтандыруға кететін энергия шығыны жобаның технологиялық бөлімінде анықталады.

1 кВт / сағ – 5,6 теңге

г Аммортизациялық шығын.

Бөлмелердің және жабдықтардың амортизациялық шығыны өндірістік ғимараттың, инженерлік құрылыстардың, өндірістегі жабдықтардың бағасымен анықталады.

Жабдықтың аммортизациялық шығыны жабдық шығыны бағасының 15-мен анықталады.

Бөлмелердің аммортизациялық шығыны бөлмеге кеткен шығын бағасының 8%-мен анықталады.

2. 
   Экономикалық есептер
   

1. 
   Күрделі (бір реттік ) шығындар
   

Бұл шығындарға жататындар: жобалау, өндірістік құрылыстар, жабдықтарды сатып алу, оларды орнына қою (монтаж), оларды реттеу (наладка).

Мұнда мынадай мәселелер шешілуі керек

Жалпы Жж = 265 мың

1. 
   әлеуметтік салық – 17 % барлық жалақы қорынан (жзк) жеке зейнеткерлер қоры 10 %
   

(265-26,5)×0,17% = 40,545 мың тг

2) міндетті әлеуметтік есептеулер 3%

265×0,03 = 7,95 мың тг

3) жобаға басқа кеткен үлестірімдер (шамамен 5% жоғарғы соманың қорытындысынан алуға болады)

265×0,05 = 13,25 мың тг

4) жобаның жалпы үлестірім (шығындары) 1-5 баптардың қорытындысы

265+26,5+40,545+7,95+13,25 = 353,245 ≈ 353 мың тг

өндіріс үйді сатып алу үшін кететін шығындар. өндіріс алып жатқан орынның әр м² – ын 25000 тг – ге сатып аламыз.

37 – кесте. Зертхана жабдықтары

Жабдыққа кеткен барлық шығын: 33017 + 104182,5 + 96,5 = 137296 мың тг.

Жалпы 160 мың тг.

2) әлеуметтік салық (17% барлық жалақы қорынан алынған ЖЗҚ) ЖЗҚ - 10% жалақы қорынан.

160×0,1= 16 мың тг.

(160-10) × 0,17 = 25,5 мың тг.

3) міндетті әлеуметтік есептеулер 3%

160 × 0,03 =4,8 мың тг.

4) монтажға қажет материалдар ( сым -, құбырлар, кабельдер, бақылау-өлшеу құралдары) және оларға кететін шығындарды санау керек.

160 × 0,05 = 8 мың тг.

Монтаждық жұмыстар үшін жалпы үлестірімдер

160 + 5 = 165 мың тг.

Д. Реттеу жұмысына қатысатын адамның саны, олардың мамандығы, жұмыс мерзімі бекітіліп, жалақы есептелінеді.
39–кесте. Реттеу жұмысына қатысатын адамның саны, жалақысы

Реттеуге қатысатын жұмысшылар	Саны	Айлық жалақы, мың тг	Реттеуге кететін уақыт,ай	Жалпы жалақы, мың тг.
Инженер-механик	1	30	1	30
Инженер-электрик	1	15	1	15
Инженер-наладчик	1	15	1	15
Бригада	5	10	1	50
Барлығы				120

Жалпы 120 мың тг.

1) әлеуметтік салық ( 17% барлық жалақы қорынан алынған ЖЗҚ) ЖЗҚ 10%

120×0,1 = 12 мың тг.

(120 - 9)×0,17 =118,47 мың тг.

2) міндетті әлеуметтік есептеулер 3%

120×0,03 = 3,6 мың тг.

3) 120+5 = 125 мың тг.

Е) бір реттік жалпы үлестірім – күрделі шығындар келешекте (негізгі қор – Н ).

Бұл А,Б,В,Г,Д тармақтарының қосындысы

353+43200+137200+165+125 = 181043 мың тг.

Күрделі шығындарды төлеу үшін банктен 5 жылға 10% алуға болады. Несие үшін ай сайын пайыздық төлемді төлеу керек. бұл тағынды шығындардың бір тармағы. Несиені пайдадан екінші жылдан бастап төрт жылда төлеу керек.

2. 
   Ағынды үлесімдер (айлық шығындар)
   

40 – кесте.Жобаланған басылымды дайындау үшін шикізатқа, материалдарға, жартылайөнімдерге жұмсалатын айлық шығындар.