2ис фдо дәріс кіріспе. ҒЫлыми зерттеудің негіздеріне жалпылама түсінік.Ғылымның салалары



жүктеу/скачать 92.5 Kb.
бет35/38
Дата09.11.2022
өлшемі92.5 Kb.
#464426
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38
Тәжірибені орындау
Зертхана тәжірибелік зерттеулер жүргізілетін арнайы жабдықталған бөлме болып табылады.
Жұмысшы кеңістіктің ерекшеліктеріне сәйкес зерттеу зертханасының үш түрін бөлуге болады: стационарлы, жылжымалы және жүрісті.
Стационарлы зертхананың жұмысшы орыны жұмыс столымен жабдықталады.
Зертхананың арнауына байланысты әрбір зертханалық стол, су, электр және газдан басқа қосымша бумен, сығылған ауамен, отақ вакууммен қамсыздандырылады.
Сонымен қатар столдарда электрмоторларды қосу үшін штепсельдер, үстел лампалары, есеп машиналары, қыздырғыш құралдар (пояльниктер, плиткалар) орналасады.
Жұмыс орнының жарықтануына аса назар аудару керек.
Жылжымалы зертханалардың жабдықталуы стационарлыға жақын, бірақ бөлме ауданы аз болады.
Жылжымалы зертханаларда зертханалық үстелдер орнына тәжірибе жүргізу үрдісінде қажетті жазу үшін жұмысшы бетпен жабдықталады.
Зерттеуші (экспериментатор) зертханада теориялық немесе практикалық есептің дұрыс шешілуі тәуелді болатын жауапты жұмысты атқарады. Әдістемені орындаудағы дәлдік, ұқыптылық, тәжірибе дайындығының мұқияттылығы, оны жүргізудегі зейінділігі– тәжірибелік жұмыс тиімділігінің басты талаптары болып табылады. Тәжірибені жүргізер алдында зерттеуші әдістемені тағы да анықтап ойлауы және барлық қажетті құжаттарды дайындауы керек.
Анықтаудың және бақылаудың талдауын арнайы журналға жазып тоыру керек. Журнал формасы барлық фактілерді максимал тіркеуге және олардың пайда болу талабына сай келуі керек. Бір статикалық қатарда қасындағы өлшемненерекшеленетін нәтижені алған бойда, барлық мәндерді еш өзгертусіз жазуы керек және осы өлшемге қатысты жағдайдыкөрсетуі керек. Бұл соңында ауытқулардың себептерін орнатуға және сәйкесті түрде осындай қлшемдерді квалификациялауға мүмкіндік береді. Егер өлшеу үрдісінде қарапацым есеп қажет болса, онда олар журналға немесе тәжірибе өткізудің номері, сериясы, күні немесе айы көрсетілгенбөлек дәптерге тіркелуі керек.
Дәріс 9. Ғылыми іс - әрекет, оның мақсаты мен ерекшеліктері.

Ғылыми жұмыстың мақсаты – іргелі және қолданбалы міндеттерді шешу. Іргелі ғылым табиғат пен қоршаған әлемнің ғалами мәселелерін қарастырады, оның зерттеу пәні ретінде әлем мен бүкіл жаратылыс құрылымының жалпы заңы мен ортақ заңдылықтары табылады. Бұл ғылымның маңызы ешқандай критерийлермен өлшенбейді, одан алынған нәтижелерді жақын уақытта қолдану мәселелері қойылмайды.


Қолданбалы ғылым іргелі ғылымның жетістіктеріне сүйене отырып, өмірге жақын түсінікті міндеттерді қарастырады. Мұнда ғылыми нәтижелерді іс жүзінде пайдалану негізгі міндет болып саналады, сондықтан бұл салаға жататын зерттеулерді бастар алдында «бұл кімге қажет ?» деген сұрақтар қойылады. Іргелі және қолданбалы ғылымның арасында айқын шекара жүргізу мүмкін емес, себебі қолданбалы ғылым өзінің даму барысында және жетістіктерін қорытындылай келе бірте – бірте зерттеудің іргелі түріне айналады. Ал керісінше, іргелі ғылым тапқан жаңалықтарды пайдалана отырып, қолданбалы ғылым өндіріс пен шаруашылықтың ірі мәселелерін шешуге көп ықпал жасайды. Жүргізіліп отырған жұмыстың түріне қарай қолданбалы ғылым теориялық немесе эмпирикалық (тәжірибе) сипат алады.
Теория сипатына ие ғылыми жұмыс жүргізу барысында соңғы нәтижеге жету үшін әдебиет көздерінен ақпарат жинақталады, талданып қорытылады, өңделеді, есептеледі, жаңа ой – пікір ұсынылып, болжау жасалады. Ғылыми жұмыстың мұндай сипаты дедуктивті әдіс деп аталады. Ғылыми іс - әрекеттің бұл түрінде зерттеушінің шығармашылық қабілеті, оның ақпараттық толықтығы, ақпараттың зор ағымынан тиісті қажет бөлігін дер кезінде табу қабілеті аса маңызды. Сырттан қарағанда мұндай іс - әрекет көзге көрінбейді. Ал шын мәнінде зерттеуші дәл сол кезде басымен, яғни миымен күшті жұмыс жасайды. Дәл осылай ғылымның көптеген негізгі заңдары қалыптасқан, мысалға физикада, математикада т.б.
Мұндай іс - әрекеттің түрі, нәтиже алуда белгілі қауіп – қатер әкеледі, себебі көп жағдайда, жоғарыда айтқандай, адамның өзіне оның шығармашылық қабілетіне, қиялына күнделікті құбылыстарды түсініксіз, әдеттен тыс фактілерді байқауында, одан жаңа идеяны ойлап табуына байланысты. Сондықтан кейбір жағдайда орасан зор уақыт өткізіп, зерттеуші ешбір қорытындыға келмеуі немесе теріс нәтиже алуы да мүмкін.
Теория ғылымы өз кезегінде аналитика және өнертапқыш түріне бөлінеді.
Аналитикалық ғылым белгілі түсініктер мен заңдарды математикалық өңдеудің есептеу әрекетінен құралады, мұның мақсаты аталған заңдармен құбылыстардың сандық сипаттамасын беру. Бұл зерттеулердің мақсаты, зерттеу объектісін жүзеге асырудың түрлі жағдайында бет алысын болжамдап математикалық байланыстылығын табу.
Теория ғылыми жүзеге асуда арнайы жабдық пен бөлмелер қажетсінбейді, зерттеуші ешкімнің көмегіне зәру емес, керек нәрсені өзі – ақ қамти алады.
Өнертапқыштық іс - әрекет бұған дейін беймәлім, белгі мен қасиеттер ашу арқылы зерттеу объектісіне қажетті сапалы дәреже (индикатор) мен санды деңгейін (параметр) аса зор өлшемге көтеру мүмкіндігін туғызатын жаңашылдық сипатындағы ерекше шешімдер іздеп табудан құралады. Мұндай іс - әрекет жүргізу үшін, тек қана ақпараттық қамсыздандырумен шектелуге болмайды, ол үшін көп білу керек, зор шығармашылық қабілеттерді, қиялды өз бойында қалыптастыру қажет, ерекше ойлау дағдысын тәрбиелеу - қалыпты пікір шешімге бағынбай, өз көзқарасын байыту қажет. Дәл осындай шешімдер ғылыми ой - өрісті ілгері жылжытады, жаңа көкжиек, бағыт ашады, ескірген идеялар тоқырауынан алып шығады.
Эмпирикалық (тәжірибелік) ғылым жаңа жетістіктер мен идеяларды шығару үшін көлемді практикалық жұмыс өткізуі керек. Ақпараттың негізгі ағымын тәжірибе барысында лабораторияларда, арнайы қондырғыларда өткізілген жұмыстардан алынған нәтижелер құрайды. Ғылыми жұмыстың мұндай түрінде үлкен төзімділік, мақсаттану, сәтсәздәкке мойымау қабілеті, жылдар бойы көлемді, бір сарынды жұмыстарды жүргізе беру ниеті аса қажет.
Ғылыми іс - әрекеттің бұл түрінде шығармашылық, қиялдану элементтері теориялық іс - әрекетіне қарағанда әлдеқайда қарапайым. Жеке зерттеушінің енші – үлесі мұндай жұмыста аздау болып келеді. Теория мен эмпирика ғылымдары бір – бірін толықтырады, байытады.
4. Студенттердің ғылыми – зерттеу жұмыстары – курстық және дипломдық жұмыс.
Курстық жұмыс – ғылыми зерттеу жұмысының элементі бар студенттің өзіндік оқу еңбегінің бір түрі.
Курстық жұмысты орындау студенттердің теориялық білімін тереңдете түсуіне, ғылыми зерттеу жұмысына қызығушылықты арттыруына, түсінуіне, берілген облысындағы алғашқы дағды мен біліктерін, меншікті позициясын тудыруға септігін тигізеді. Курстық жұмыста студент талдау жасауға, ғылыми машықтық материалдар арқылы педагогикалық – психологиялық зерттеу жұмысын жүргізуге, қорытындылар мен талдаулар жасауға үйренеді.
Зерттеу іскерлік технологиясының негізі болып, ізденушілік негізгі саты бойынша зерттеу логикасы болып табылады.

  1. Тақырып таңдау – анықтаушы негізінен тақырып көкейкестігі студенттің ізденушілік жұмысына қызығушылығы негізінде уақыттағы ғылыми жұмыс тақырыбы белгіленеді. Көкейкестілігі күнделікті мәселеге сай болуы керек.

  2. Зерттудің мақсаттарын анықтайды.

  3. Міндеттерін айқындайды.

  4. Психологиялық – педагогикалық зерттеу.

Дипломдық жұмыс бітірушілердің болашақ мамандығына және теоиялық, практикалық міндеттерді шешуге даярлығын көрсетеді. Дипломдық жұмыстың мақсаты:

  • таңдаған мамандығы бойынша теориялық және практикалық білімдерін жүйелеу және тереңдету, оларды нақты практикалық міндеттерді шешуге қолдану;

  • өздігінен жұмыс істеу дағдысын;

  • зерттеу әдістемелерін меңгеру;

Студент дипломдық жұмысында келесі мәселелерге мән беруі керек:

  • таңдаған тақырыбы бойынша берік теориялық білімге және теориялық материалды тұрғыда баяндауға;

  • әдебиет деректерін зерттеу және жалпылау іскерлігіне, практикалық міндеттерді шешу, шешімдер мен ұсыныстар жасай білуге;

  • талдау жасау дағдысы, эксперимент жүргізе білу және қазірге есептеу техникасын меңгере білуге;

  • зерттеу әдістерін тиімді қолдана білу іскерлігіне.

Дипломдық жұмыс орындауға қойылатын жалпы талаптар:

  • мақсатқа бағыттылық;

  • құрылымының анық болуы;

  • материалды – логикалық бірізділікпен баяндау;

  • зерттеу тереңділігі және сұрақтардың жан – жақты қарастырылуы;

  • аргумент және фактілердің сенімділігі:

  • ойдың ашық және нақты жүргізілуі;

  • жұмыс нәтижесін жеткізудің нақтылығы.

Дипломдық жұмыстың тақырыптарын бітірушілерді даярлайтын кафедра әзірлейді. Дипломдық жұмыстын тақырыптары студенттердің болашақтағы мамандығына сәйкес болуы және көкейкесті, бүгінгі күн талабына сай болуы керек.
Студенттердің дипломдық жұмыстың тақырыптарын еркін таңдауға құқылары бар. Көпшілік жағдайда дипломдық жұмыстардың тақырыптары курстық және басқа да ғылыми зерттеу жұмыстарының жалғасы болып табылады.
Студент тақырыпты таңдаған соң, оны жазу үшін рұқсат алуға өзін даярлап отырған кафедра меңгерушісінің атына өтініш жазады. Дипломдық жұмысының тақырыбы, ғылыми жетекшісі және кеңес берушіні бекіту кафедра сұранысы бойынша факультет деканының бұйрығымен жүзеге асырылады. Тақырыпты бекіткен соң, студент ғылыми жетекшімен бірге отырып, оны орындау жоспарын қарастырады. Оған ғылыми жетекшісі және студент өз қолдарын қояды, соңында кафедра меңгерушісі бекітеді.
Тапсырма екі данамен даярланады: біреуі студенттің қолына беріледі, ал екіншісі кафедрада сақталады.
Дипломдық жұмыс тақырып бойынша ғылыми деректерді және әдебиеттерді терең зерттеу негізінде орындалады. Арнайы әдебиеттер тақырып бойынша сұрақтарды негіздеу және нақтылау үшін қолданылады.
Эксперимент жүргізілетін мекеменің практикалық материалдарын міндетті түрде қолдану керек.
Дипломдық жұмысының құрылымдық элементіне мыналар жатады:

  1. сыртқы беті;

  2. дипломдық жұмысты орындауға тапсырма;

  3. мазмұны;

  4. кіріспе;

  5. негізгі бөлім;

  6. қорытынды;

  7. пайдаланылған әдебиеттер тізімі;

  8. қосымшалар;

  9. графикалық материалдар.

Бақылау сұрақтары және тапсырмалар:

  1. Қазіргі таңда ғылымға берілетін анықтама?

  2. Ғылыми шығармашылық деп ненін түсінеміз, оның ерекшеліктері?

  3. Ғылыми жұмыстың мақсаты қандай?

  4. Теориялық, аналитикалық және эмпирикалық ғылым деген ұғымдарға анқтама беріңіз.

  5. Курстық жұмыстың мәні?

  6. Дипломдық жұмыс дегеніміз не, оның құрылымы, мақсаты?

Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Бабаев Б. Жалпы педагогика. – Алматы, 2006.
2. Педагогика және психология сөздігі. – Алматы, 1995
3. Жексенбаева Ү.Б.Оқушылардың ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру.А.,2005.
4. Герасимов И.Г.Структура научного исследования. – М.,1985.
5. Педагогика. Педагогические теории, системы, технологии. Под ред.С.А.Смирнова. 3-еизд. – М.: «Академия», 1999.
6. Қоянбаев Р.М,Қыяқбаев Ұ.Қ.бастауыш оқыту педагогикасы және әдістемесінен диплом жұмысы. – А., 2004.

жүктеу/скачать 92.5 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   30   31   32   33   34   35   36   37   38



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет