3 Ι тарау. Дидактикалық ойындардың педагогикалық негізі
Мектепке дейінгі балалардың логикалық қабілетін дамыту үшін қолданылатын дидактикалық ойындар жүйесі
жүктеу/скачать 135.5 Kb.
|
| 2.3 Мектепке дейінгі балалардың логикалық қабілетін дамыту үшін қолданылатын дидактикалық ойындар жүйесі.
Ойын – балалар өмірінің нәрі, яғни оның рухани жетілуі мен табиғи өсуінің қажетті алғы шарты және халқтың салтын үйрену де, табиғат құбылысын тануда олардың көру, есту, сезу қабілеттерін, зейінділік пен тапқырлықтарын дамытады. «Адам өркениетке бейім болуы үшін балалық шақты бастан кешуі міндетті, егер ойын мен қазаққа толы балалық шақ болмаса, ол мәнгілік жабайы болып қалған болар еді» - деп К. Чуковский бала денесінің дамуы мен ой-дүниесінің өркен жоюы ойынға тікеклей тәуелді екендігін атап көрсеткен. Ойын үстінде бала санасын дамыту, тәрбиелеу, оқыту қатар жүргізіледі, оны бала белсенділікпен және асқар ыждағаттылықпен қабылдайтындықтан кімдеген педагоктар ойынды оқу үрдісіне міндетті түрде енгізу жайында айтады. Я. Кошенский өзінің «Ұлы дидактикасында» «Баланың бойында білімге деген құштарлықты арттыру үшін қажет деген ең қарапайым тәсілдің өзі табиғи болуы шарт. Оның үстіне осы тәсілмен қабілеттері оянуы үшін оны ақылдылықпен жандандарып, балаға жағымды еткізіп жеткізе білуі керек. Түсіндірілген сабақ қандай маңызды болса да, әнгімелесу, сайыс, жұмбақ жасыру немесе мысал мен аңыз мазмұнында өткізілгені жөн» деп жазды. Бұл арада К. Ушинскийдің «Ойын баласын ойын үстінде үйрет» деген сөзін де айта кеткен орынды. Л. Выготский «ойын бастап кешкендерді жайғана еске алу емес, ел бастап кешкен әскерлерді жасампаздықпен қайта өңдеу баланы өзінің қажеттіліктері мен қызығушылықтарына жауап бере алатын деңгейдегі қайта құрастыру мен одан жаңа әрекеттер жасау болып табылады» деп санайды. Ойнай жүріп балалар қоршаған орта жайында білімдерін толықтырады, дербес шешім қабылдауға дағдыланады, ойлау барысында ұтқырлық пен тапқырлық танытады. Мектепке дейінгі және мектеп кезіндегілерді тәрбиелеу мен оқыту ойын тарихи үлкен жүк арқалап келе жатыр. Дидактикалық құрал ретінде оның тиімділігі ересектерді оқыту үрдісінде де оны пайдалануға алып келеді. Оқу үрдісінде дидактикалық мақсатқа жету үшін пайдаланылатын ойындар көп орайда дидактикалық деп аталады. Тәуелсіз еліміздің білім беру жүйесінде болып жатқан оң өзгерістер қоғамның жас ұрпақ тәрбиесі үшін жауапкершілігі терең сезіліп отырған бүгінгі таңда оқу – тәрбие үрдісінің тиімділігін арттыру бағытында барлық мүмкіндіктер мен ресурстарды пайдалануды көздейді. Дегенмен оқу-тәрбие үрдісінде барлық ресурстар толық қолданыс таппай келеді. Тәрбиенің осындай сирек қолданылатын құралдарының бірі – ойын. Сынып оқушыларының мектепке келгенге дейінгі негізгі әрекеті ойын десек, оқу-тәрбие үрдісінде олар біртіндеп ойын әрекетінен оқу әрекетін орындауға бейімделуі тиіс. Ол сабақ барысында пайдаланылатын дидактикалық ойындар арқылы жүзеге асырылады. Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақты міндеттерді шешеді. Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білім, білік, дағдылар жайында түсінік беру, оларды қалыптастыру, тиянақтау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді. Ойынның міндеті баланың қызығушылығын оятып, белсенділігін арттыру мақсатында іріктеліп алынған нақты мазмұны мен анықталады. Әдістемелік әдебиеттерде берілген және мектепке дейінгі тәрбиешінің тәжірибесінде пайдаланып жүрген дидактикалық ойындар өте көп. Алайда, олардың барлығы бірдей бүгінгі күннін талаптарынан туындап отырған білім мазмұнының өзгерістеріне, сондай-ақ балалардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес келе бермейді. Сондықтан ғылыми тұғыда негізделген дидактикалық ойындар түрлерін сұрыптап, ой өткізе отырып, ойындар жүйесін және оларды пайдалану әдістемесін ұсыну қажет.Дидактикалық ойындар – балалар үшін өзіне тән жүру барысы, мақсаты, маңызы бар әрекет. Мұндай ойындарды ұйымдастыру қашанда төмендегідей екі мақсатты көздейді: - танымдық, яғни балада тану, іздену әрекетін дамыту; - тәрбиешілік, яғни үлкендермен немесе өз тұлғаластарымен қарым-атынас жасағанда қажетті негізгі дағдыларды, адамгершілік қасиеттерді қалыптастыру. Дидактикалық ойындарды құру мына негіздерге сүйенеді. Балалардың іс-әрекетіне ойын түрлерімен оқуды байланыстыру және біртіндеп қызықты, жеңіл ойындардан ойын тапсырмалары арқылы оқу-тәрбие мәселесіне көшу. Ойынның шарты мен оқу міндеттерінің біртіндеп күрделенуі. Берілген тапсырмаларды шешуде баланың ақыл – ой белсенділігінің күшеюі. Оқу мен тәрбие мақсаттарының бірлігі. Дидактикалық ойындардың маңызы мынада 1. Дидактикалық ойын балалардың қоршаған дүние туралы түсінігін кеңейтеді, оны бекітіп, нақтылай түседі. 2. Әрбір дидактикалық ойын баланы ойлай білуге бауылып, сөздік қорын молайтады, ақыл – ой қызметін қалыптастырады. 3.Дидактикалық ойын адамгершілікке тәрбиелеу құралы болып табылады. Дидактикалық ойын ережелері балалардан ұстамдылықты, тәртіптілікті қажет етеді. Сабақта тиімді қолданған ойын түрлері тәрбиешінің түсіндіріп отырған материалын балалардың аса зор ілтипатпен тыңдап, жемісті меңгеруіне ықпал етеді. Өйіткені, мектеп жасына дейінгі балалар жас ерекшеліктеріне байланысты ойынға өте ынталы келеді балалар тез сергіп тапсырманы жылдам дұрыс орындайтын болады. Дидактикалық ойында балаларды өз бетінше жұмыс істей білуге дағдыландырады, ойлау қабілеттерін, ізденімпаздығын арттырады, сөздік қорларын молайтуға көмектеседі. жүктеу/скачать 135.5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|