Рецептурада жиі қолданылатын үстеулер
Дәріні жедел, дереу босату қажеттілігі туған жағдайда рецепт бланкісінің жоғарғы оң жағына
satis – достаточно - керекті
cito – быстро - тез
caute – осторожно - абайлап
statim – тотчас – сол уақытта, кешікпей
guantum- керегінше
ana – поровну – тепе-тең, бірдей мөлшерде
maxime – больше всего – ең көбі
10. Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы. 31 мин (35%)
«S» анаграммасы:
стрихнии
строфантин
стрептомицин
стрептоцид
сульфадимезин
синэстрол
сарколизин
Рецептерді латын тіліне аударыңыз:
Ал: Аминазин ерітіндісінің 2,5% 2 мл
Глюкоза ерітіндісінің 5% 20 мл
Араластыр. Залалсыздандыр! Бер.
Белгіле:
Ал: Теоброминнің
Амидопириннің бірдей мөлшерде 0,25
Фенобарбиталдың 0,02
Осындай мөлшерде 12 санымен таблеткаларда берілсін
Белгіленсін:
Ал: Көктемгі жанаргүл шөбінің 8,0
Жалбыз жапырақтарының 1,0
Араластыр, жинақ түзілсін
Бер. Белгіле:
Ал: Итшомырт қабығының 30,0
Қалақай жапырақтарының 20,0
Мыңжапырақ шөбінің 10,0
Араластыр, жинақ түзілсін
Берілсін. Белгіленсін:
Ал: Ментолдың 2,5
Новакаиннің бірдей мөлшерде 1,0
Этил спиртінің 70% 100 мл дейін
Араластырылсын. Берілсін. Белгіленсін.
Ал: Кастор майының 20 мл
Ксероформның 1,2
Винилиннің 1 мл
Араластыр, сұйықжағылма түзілсін
Берілсін. Белгіленсін:
11. Жаңа тақырыпты бекіту. 9 мин (10%)
Тест
1. Рецепт дегенiмiз
дәрiгердiң дәрiханаға деген лебi.
дәрiгердiң мекемеге деген талабы.
дәрiгердiң емдеу туралы пiкiрi.
дәрiгердiң фармацевтке дәрiнi дайындау және науқасқа босату жөнiндегi тiлхаты.
дәрiгердiң фармацетке қойылатын талабы.
2. Рецептiң құрамында ... бар.
5 бөлiгi
3 бөлiгi
7 бөлiгi
9 бөлiгi
8 бөлiгi
3. Invocatio -дәрiгердiң тiлхаты ... сөзінен басталады.
Signa.
Recipe.
Misce.
Sterilisa.
Repete.
4. «Осындай дозалар ...санымен берiлсiн» тiркестiң аудармасы:
Da tales doses numero...
Date tales doses numero...
Dant tales doses numero ...
Dentur tales doses numero ...
Det tales doses numero...
5. Мақсатты бағыныңқылы сөйлемде коньюнктив ... шылауымен қолданылады.
ex.
et.
ut.
ad.
pro.
6. «Араластыр, шариктер түзiлсін» тiркесiнiң аудармасы:
Misceatur, ut fiant globuli
Misce,ut fiat globulus
Misce, ut fiant globuli
Misceatur,fiat globulus
Miscete, ut fiant globuli
7. Рецепт жолындағы «тұрынды» сөзі:
infusa
infusi
infuso
infusis
infusorum
8. Таблеткалар мен суппозиториялар қысқартылған тәсілмен жазылғанда дәрілік форманың атауы ... түріне қойылады.
Nom.Pl..
Abl. Sing..
Acc.Pl..
Dat. Pl..
Abl.Pl..
9. «15 тамызғы» терминнің аудармасы:
guttae XV
guttas XV
guttis XV
guttarum XV
вgutta XV
10. Рецептiң жоғарғы оң жағындағы Cito сөзiнiң мағынасы:
жақсы
жай
жылдам
жаман
тұрақты
12. Сабақты қорытындылау. 2 мин 2%)
Студенттердің білім деңгейін бағалау және түзеу. Әр студентке сабақта алған бағасы айтылады, жіберілген кемшіліктер талқыланады.
13. Үйге тапсырма беру. 2 мин 2%)
Н-1 §96, 97, 101 жаттау §99 сөздікке жазу, жаттау.
§86, ІІІ рецептерді аудару.
№12 сабақ
1. Сабақтың тақырыбы: Химиялық номенклатура. Химиялық
элементтердің, оксидтердің, қышқылдардың,тұздардың атаулары.
2. Сағат саны: 2 сағат 90 мин (100%)
3. Сабақ түрі: тәжірибелік
4. Сабақтың мақсаты:
Оқыту: оқушылардың тақырыпқа байланысты білімдерін тиянақтау, қорытындылау.
Тәрбиелік: оқушыларға уақытты үнемді пайдалануға білуге үйрету. Оқушының белсенділігін, тілге деген қызығушылығын арттыру.
Дамыту: оқушылардың сөйлеу дағдыларын қалыптастыру, логикалық, шығармашылық белсенділігін дамыту.
5. Материалды-техникалық жабдықталуы:
а) техникалық құралдар: интерактивті тақта, ноутбук
ә) көрнекі және дидактикалық құралдар: плакат, слайд, өзіндік жұмыстарға арналған кеспелер, тест тапсырмалары, суреттер.
б) оқыту орны: латын тілі дәрісханасы
6. Әдебиеттер:
1. Городкова Ю. И. Элементы латинского языка и основ медицинской терминологии: Учеб. -2-е изд., доп. –М.: Медицина 2001
2. Латинский язык и основы медицинской терминологии: учеб. для мед. вузов/под ред. Щульц Ю.Ф. -М.:Б.и;1993
3. М.Д. Машковский. Лекарственные средства. Пособие для врачей.-15-е изд.. перераб. испр. и доп. –М.: РИА «Новая волна»: Издатель Умеренков, 2008
1. Руководство к лабораторным занятиям по фармакологии: учебное пособие/ под ред. Д.А. Харкевича.-4-е изд.,испр. и доп. –М.: Медицинское информационное агенство, 2005
2. Д.А. Харкевич. Фармакология: учеб. для вузов. -10-е изд., испр. и доп.
-М.: ГЭОТАР –Медиа, 2008
3. П.Х. Попандопуло. Общая рецептура: учебно-метод. пособие. Шымкент: Б. и., 2001
1. А. Рақышев. Анатомиялық терминдердің сөздігі. Алматы. Рауан, Демеу, 1994 ж.
2. Т.Г. Казаченок. Фармацевтический словарь. Минск, 1977
3. Дворецкий И.Х.. Латинско-руский словарь: ок 50000 слов. -3-е изд.., испр. –М.: Русский язык, 1986
4. Бабичев Н.Т. Словарь латинских крылатых слов: 2500 единиц
М.: Русский язык, 1982
5. Ж.К. Ермахан. Тәнтану атауларының латынша-қазақша-орысша тақырыптық сөздігі. Алматы: Ана тілі, 1996
7. Ұйымдастыру кезеңі: 5 мин (6%)
Оқушылардың сабаққа қатысуын тексеру.
Оқушылардың сабаққа дайындығын тексеру.
Сабақтың мақсаты мен міндеті.
8. Оқушылардың өтілген тақырып бойынша білімін тексеру: 14 мин (15%)
Төменде берілген рецептерді қазақ тіліне аударыңыз:
Recipe: Tabulettas «Citramonum» numero 10
Detur. Signetur:
Recipe: Tincturae Convallariae
Tincturae Valerianae ana 10 ml
Tincturae Belladonnae 5 ml
Mentholi 0,2
Da. Signa:
Recipe: Extracti Crataegi fluidi 5 ml
Tincturae Convallariae 10 ml
Misce. Da. Signa:
Recipe: Extracti herbae Thermopsidis 0,05
Da tales doses numero 15 in tabulettis
Signa:
Recipe: Florum Chamomillae 40,0
Foliorum Menthae piperitae
Radicis Valerianae ana 30,0
Misce, ut fiant species
Da. Signa:
Recipe: Dragee «Revitum» numero 6
Detur. Signetur:
Recipe: Suppositoria cum Ichthyolo 0,2 numero 10
Detur. Signetur:
Көп нүктенің орнына жақша ішіндегі (t, th) дыбыстардың тиістісін қойып көшіріңіз:
Men ... olum i, n
Аce ... ylsalicylicus, a, um
Ae ... er, eris m
Phenace ... inum, i n
... еrmopsis, idis m
ex ... rac ... um, i m
Al ... aea, ae f
... anninum i, n
Na ... rium i, n
S ... rychninum i, n
Жақшаның ішіндегі қазақша сөздерді латын тіліне ауыстырыңыз:
Recipe: Extractae (шүйгін шөптің) 0,3
(Тұнбаның) Crataegi 0,15
(Тұнбаның) Rhei 0,8
(Этил спиртінің) 20 ml
Misceatur. Detur. Signetur:
Recipe: Corticis (ит шомырттың)
Foliorum (қалақайдың) ana 15,0
Tincturae (меруертгүлдің) 10 ml
Validoli 2 ml
Misceatur. Detur. Signetur:
Recipe: (Ерітіндінің) Dibazoli 5 ml
Da tales doses numero 6 (ампулаларда)
Signa:
9. Жаңа сабақты түсіндіру: 27 мин (30%)
Латын тіліндегі химиялық номенклатураға химиялық элементтер, қышқылдар, оксидтер, атаулары жатады.
Химиялық элементтердің латын атаулары ІІ ші септеудің орта тегі зат есімдеріне жатады.
Мысалы: Natrium, i n – натрий
Kalium, i n – калий
Олар екі элементтен басқасында әр уақытта «um» деген жалғаумен аяқталады.
Ескерту! Екі элемент бұл ережеге бағынбайды.
Фосфор – Phosphorus, i m
Күкірт – Sulfur, uris n
Химиялық элементтер атаулары
Химиялық элементтер
|
Латынша атауы
|
Орысша атауы
|
Қазақша атауы
|
Al
|
Aluminium, i n
|
Алюминий
|
Алюминий
|
Ag
|
Argentum, i n
|
Серебро
|
Күміс
|
As
|
Arsenicum, i n
|
Мышьяк
|
Мышьяк
|
Au
|
Aurum, i n
|
Золото
|
Алтын
|
B
|
Bromum, i n
|
Бром
|
Бром
|
Ba
|
Barium, i n
|
Барий
|
Барий
|
Bi
|
Bismuthum, i n
|
Висмут
|
Висмут
|
C
|
Carboneum, i n
|
Углерод
|
Көміртегі
|
Ca
|
Calcium, i n
|
Кальций
|
Кальций
|
Cl
|
Chlorum, i n
|
Хлор
|
Хлор
|
Cu
|
Cuprum, i n
|
Медь
|
Жез, мыс
|
F
|
Fluorum, i n (лат.)
seu Phtorum (греч)
|
Фтор
|
Фтор
|
Fe
|
Ferrum, i n
|
Железа
|
Темір
|
H
|
Hydrogenium, i n
|
Водород
|
Сутек
|
Hg
|
Hydrargyrum, i n
|
Ртуть
|
Сынап
|
I
|
Iodum, i n
|
Иод
|
Иод
|
K
|
Kalium, i n
|
Калий
|
Калий
|
Li
|
Lithium, i n
|
Литий
|
Литий
|
Mg
|
Magnesium, i n seu
Magnium, i n
|
Магний
|
Магний
|
Mn
|
Manganum, i n
|
Марганец
|
Мырыш
|
N
|
Nitrogenium, i n
|
Азот
|
Азот
|
Na
|
Natrium, i n
|
Натрий
|
Натрий
|
O
|
Oxygenium, i n
|
Кислород
|
Оттегі
|
Pb
|
Plumbum, i n
|
Свинец
|
Қорғасын
|
Ph
|
Phosphorus, i m
|
Фосфор
|
Фосфор
|
S
|
Sulfur, uris n
|
Сера
|
Күкірт
|
Si
|
Silicium, i n
|
Кремень
|
Шақпақ (ТАС)
|
Zz
|
Zincum, i n
|
Цинк
|
|
Қышқылдардың латын атаулары екі сөзден тұрады
N.Sing. формасындағы acidum, I n – қышқыл сөзі.
2. «Қышқыл» сөзімен қиысатын 1-ші топ сын есім.
Қышқылдар құрамына қарай,оттекті және оттексіз болып екі топқа бөлінеді.
Оттекті қышқылдар – қышқыл жасаушы негізге –іс-иm және –оs-иm-жұрнақтарының қосылуы арқылы жасалады.
-іc-um – жұрнағы қышқыл құрамындағы оттегі деңгейінің жоғары дәрежеде екендігін көрсетеді. Ол орыс тілінің –ная, -евая, -овая жұрнақтарына сәйкес келеді. Қазақ тілінде жұрнақсыз аударылады.
Мысалы,
Acidum sulfur –ic –um – сер-н-ая кислота-күкірт қышқылы
Acidum nitr –ic –um – азот-н-ая кислота азот қышқылы
Acidum fol – ic – um – фоли- ев – ая кислота фоли қышқылы
Достарыңызбен бөлісу: |