A лингвистика


A) А.Шлейхер. B) Н.Я.Марр. C) Г.Лейбниц. D) Ж.Ж.Руссо. E) Л.Нуаре



бет2/8
Дата06.03.2016
өлшемі0.64 Mb.
#43961
1   2   3   4   5   6   7   8

A) А.Шлейхер.


B) Н.Я.Марр.

C) Г.Лейбниц.

D) Ж.Ж.Руссо.

E) Л.Нуаре.

30. «Алғашқы адамдар сөздерді өзара келісіп таңдап алған да, осыдан келіп тіл жасаған» дейтін теория:

A) Материалистік теория.

B) Одағай теориясы.

C) Қоғамдық шарттасу теориясы.

D) Еңбек айқайы теориясы.

E) Дыбысқа еліктеу теориясы.
31. Тілдегі интеграция, дифференциация процестерінің себебі:

A) Интерлингвистикалық.


B) Психологиялық.

C) Ішкі фактор.

D) Экстралингвистикалық.

E) Табиғат әсері.
32. Тілдің дамуы мыналардың қайсысы арқылы іске асады:

A) Қоғамдық заңдылықтар арқылы.

B) әлеуметтік заңдылықтар арқылы.

C) Саннан сапаға көшу арқылы.

D) Әр түрлі сатылар арқылы.

E) Тілдің ішкі заңдылықтары арқылы.


33. Тіл қандай құбылыс:

A) Биологиялық.

B) Әлеуметтік.

C) Тайпалық.

D) Қоғамдық.

E) Тұрақсыз.


34. Халықтардың өзара бір-бірімен қарым-қатынас жасау барысында қандай өзгерістер болады:

A) Бір тілден екінші тілге таңбалар ауысады.

B) Бір тілден екінші тілге тілдік элементтер ауысады.

C) Екінші тілден үшінші тілге әр түрлі сөйлемдер ауысады.

D) Екінші тілдің тіл байлығы арта түседі.

E) Аралық тілдердің тілдік әлеуеті кемиді.


35. Субстрат дегеніміз не:

A) Тілдердің өзара тоғысуы.


B) Аралық тілдердің байланысы.

C) Жеңген тілдегі жеңілген тілдің элементтері.


D) Жеңілген тілдегі жеңген тілдің элементтері.

E) Этникалық топтардың бірігуі.


36. Бір тілден екінші тілге енуге өте-мөте икем болатын элементтер қайсы:

A) Дыбыстар.

B) Сөздер.

C) Сөз тіркестері.

D) Фразеологиялық тіркестер.

E) Мақал-мәтелдер.


37. Екі тілділік кең өріс алған жағдайда бір тілдің екінші тілге әсері заңдылық сипат алуы мүмкін бе:

A) Мүмкін.

B) Мүмкін емес.

C) Сөз қолдануда дәлсіздік пен қателер жіберіледі.

D) Нақтылық пайда болады.

E) Тілдердің араласуы нығаяды.


38. Тілдердің тоғысуының бір түрі:

A) Тайпалық одақ.

B) Рулық одақ.

C) Тектік одақ.

D) Тілдік одақ.

E) Адамзаттық одақ.


39. Әдеби тіл болудың шарттарына қайсысы кіреді:

A) Норманың болуы.

B) Бірнеше ұлтқа ортақ болу.

C) Зерттелгендігі.

D) Түсінікті болуы.

E) Аударылуы.



40. Жергілікті тіл ерекшеліктері дегеніміз не:


A) Белгілі бір кәсіппен шұғылданушылардың тіліндегі ерекшеліктер.

B) Белгілі бір жердің халқына қызмет ететін, өзіне тән ерекшелігі бар жалпыхалықтық

тілдің бір бөлігі, тармағы.

C) Жер-су аттарын зерттейтін тіл білімінің саласы.

D) Сөз мағынасын қарастыратын тіл білімнің бір саласы.

E) Терминдерді тексеретін тіл саласы.


41. Артикуляциялық ерекшеліктер дегенді қалай түсінесіз:

A) Сөйлеу дыбыстарының пайда болуы.

B) Тіл дыбыстарының естілуі.

C) Әріп пен дыбыстың байланысы.

D) Дыбыстың таңбалану ерекшеліктері.

E) Тіл дыбыстарының жасалуы.


42. Акустикалық әдіс арқылы қарастырылады:

A) Сөйлеу дыбыстарының жасалуы.

B) Тіл дыбыстарының пайда болуы.

C) Дыбыс пен әріптің қарым-қатынасы.

D) Сөйлеу дыбыстарының естілу қасиеттері.

E) Дыбыс пен буынның пайда болуы.


43. Дыбысқа тән қасиеттер:

A) Акустикалық, физиологиялық, қоғамдық.


B) Физикалық, әлеуметтік, тілдік.

C) Артикуляциялық, физикалық, тілдік.

D) Акустикалық, физикалық, әлеуметтік.

E) Тілдік, биологиялық, әлеуметтік.


44. Тыныс мүшелерінің экспирациясы деген не:

A) Ауаны ішке тарту.

B) Ауаны сыртқа шығару.

C) Дауыс шымылдығының жиырылуы.

D) Тыныстау мүшелерінің белгілі бір тәртіппен қозғалуы.

E) Ауаның ауыз қуысында тосқауылға ұшырауы.

45. Монофтонг дауыстылар дегеніміз не:

A) Жуан және жіңішке дауыстылар.

B) Еріндік және езулік дауыстылар .

C) Бірнеше дыбыстың қосындысынан бірігіп, жинақталған дыбыстар.

D) Арасында ешбір артық қосындысы жоқ, таза үннен жасалынған дыбыстар.

E) Мейлінше ашық айтылатын дауыстылар.
46. Сөз басында дифтонг сапасында көрінетін дауыстыларды көрсетіңіз:

A) Ә, е, о.

B) Е, ұ, ү.

C) Ә, ы, ө.

D) І, ұ, ү.

E) О, ө, е.


47. Қосарланған дауыссыздар қалай аталады:

A) Дифтонг.

B) Аффрикат.

C) Сингармонизм.

D) Диссимилляция.

E) Ассимиляция.


48. Буынның неше түрі бар:

A) 2.


B) 5.

C) 4.


D) 3.

E) 1.
49. Түбір мен қосымша аралығында дауысты дыбыстардың не бірыңғай жуан, не бірыңғай жіңішке болып келуі қалай аталады:

A) Дыбыс үндестігі.

B) Буын үндестігі.

C) Ілгерінді ықпал.

D) Кейінді ықпал.

E) Тоғыспалы ықпал.
50. Тіркес екпіні қай сөзде кездеседі:

A) Үлгірім.

B) Конференция.

C) Асқар тау.

D) Келген-ді.

E) Қараған.


51. Тіл дыбыстарын жасайтын күш қалай аталады:

A) Интонация.

B) Вокализм.

C) Тартылыс күші.

D) Фонациялық ауа.

E) Акцентуация.


52. Фонетикалық элизияға ұшырайтын сөзді табыңыз:
A) Батыр жігіт.

B) Қалың орман.

C) Ұсақ жәндік.

D) Кезектес салалас.

E) Жүруші едік.


53. Тіл дыбыстары дегеніміз не:

A) Табиғаттағы құлаққа естілетін үнді дыбыс дейміз.

B) Бір зат пен екінші заттың соқтығысуынан пайда болған физикалық құбылыстар.

C) Адамның дыбыстау мүшелерінің қызметі арқылы шығатын, бір-бірінен сапалық жағынан ажыратылған, әлеуметтік мәні бар дыбыстар.

D) Сөйлеудің қағаз бетіне түскен бейнесі.

E) Белгілі бір сөзді белгілеу үшін алынған таңбалар дыбыс делінеді.


54. Буынның анықтамасын көрсетіңіз:

A) Буын – өкпеден шыққан ауаның леппен айтылуы.

B) Буын – фонациялық ауаның кілт үзілуінен пайда болған жеке дыбыс немесе дыбыстар тобы.

C) Буын – лексикалық немесе грамматикалық мағынасы бар сөз бөлшектері.

D) Буын – сөздің белгілі бір мағыналы бөлшегі.

E) Буын – сөздердің белгілі бір морфологиялық жікке бөлінуі.


55. Екпіннің анықтамасын табыңыз:

A) Екпін – сөз ішіндегі буындар мен дыбыстардың бірыңғай, біркелкі айтылуы.

B) Екпін – ауаның экспирациялық қарқынымен күшейтіліп айтылатын сөз тізбектері.

C) Екпін – сөздер мен сөз тіркестерінің бірнеше жікке бөлініп айтылуы.

D) Екпін – сөз бен сөзді форма жағынан ажырататын фонетикалық бірлік.

E) Екпін – сөз ішіндегі бір буынның басқаларға қарағанда айқынырақ ажыратылып, көтеріңкі айтылуы.



56. Көңіл-күй екпіні деген не:


A) Көңіл-күй екпіні деп дауыс ырғағымен байланысты екпінді айтамыз.

B) Көңіл-күй екпіні деп сөз тіркесі немесе сөз шумағы бір ғана екпінге ие болуын айтамыз.

C) Көңіл-күй екпіні деп сөйлеушінің көтеріңкі көңіл-күйін, абыржыған ішкі сезімін тыңдаушыға созылыңқы дыбыстар арқылы жеткізу тәсілін айтамыз.

D) Түбірдің соңғы буынына түсетін екпінді көңіл-күй екпіні дейді.

E) Көңіл-күй екпіні деп көп буынды, ешқандай екпін түспейтін сөздерді айтады.
57. Екпіннің жылжымалы болуы қай тілге тән:

A) Агглютинативті.

B) Орыс тілі.

C) Түркі тілдері.

D) Француз тілі.

E) Қазақ тілі.


58. Тіл-тілде екпін мынадай болып келеді:

A) Тоникалық, лебізді, сандық.

B) Көңіл-күй, логикалық, сандық.

C) Эмфазалық, тоникалық, лебізді.

D) Фразалық, логикалық, тоникалық.

E) Тоникалық, лебізді, фразалық.


59. Интонация деген не:

A) Сөйлеу мен ойлауды құрайтын синтаксистік бірлік.


B) Сөз ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы.


C) Сөйлеуші ойының қандай мағынада жұмсалғанын көрсететін құбылмалы дауыс ырғағы.

D) Сөйлеу толқынына түскен жеке дыбыстардың тізбегі.

E) Фонациялық ауаның қарқынымен пайда болған буын жігі.
60. Сөйлемде синтаксистік білдіруші және сөйлемге эмоционалды-экспрессивті реңк беруші құралдың бірі:

A) Фраза.

B) Ырғақ.

C) Темп.


D) Интонация.

E) Синтагма.


61. Сингармонизм заңы дегеніміз не:

A) Дыбыстардың өзара тіркесуінде қалыптасқан заңдылық.

B) Түбір мен қосымшаның арасында дауыссыз дыбыстардың үндестігі.

C) Морфемалардың бірыңғай жуан не жіңішке буынды болып және олардың аралығында қатар келген дыбыстардың біріне-бірі акустика-артикуляциялық жақтан бейімделіп, үйлесіп тұруы.

D) Алдыңғы дыбыстың өзінен кейінгі дыбысты игеруі.

E) Тіліміздегі дауысты және дауыссыз дыбыстардың өзіндік ерекшеліктерін білдіретін заңдылық.


62. Дыбыстардың бір-біріне етер ықпалы мынадай түрде болады:

A) Ілгерінді және кейінді.

B) Ілгерінді және тоғыспалы.

C) Кейінді және тоғыспалы.

D) Дауыс (салдыр) қатысына қарай және айтылу орнына (артикуляциясына) қарай.

E) Жуан және жіңішкелігіне қарай.



63. Протеза деген не:


A) Протеза – дыбыстар аралығында қосылып айтылатын дауысты дыбыс.

B) Протеза – сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылып айтылуы.

C) Протеза – сөз соңында артық дыбыстың қосылуы.

D) Протеза – сөз арасында қатар келген екі дауыстының түсірілуі.

E) Протеза – сөз ішінде бір буынның түсіп қалуы.
64. Эпитеза қандай құбылыс:

A) Эпитеза – сөз соңындағы ұяң дыбыстардың айтылуда қатаңдануы.

B) Эпитеза – сөз алдынан басы артық дыбыстың қосылуы.

C) Эпитеза – сөз ішінде екпін түспеген буынның көмескі айтылуы.

D) Эпитеза – бір сөз ішінде ұқсас екі фонеманың біреуі айтылуда басқа дыбысқа өзгеруі.

E) Эпитеза – сөз соңында артық дыбыстың қосылып айтылуы.


65. Игерусіз (спонтандық немесе тарихи) өзгерістерден пайда болған дыбыс алмасуын көрсетіңіз:

A) Жүрегі, тірегі.

B) Абырой, құдырет.

C) Өкпе, текпі.

D) Сағат, сәт.

E) Досжан, тас жол.

66. Метатеза құбылысының сипаты:

A) Сөз ішінде дыбыстардың орын алмасуы.

B) Дыбыстардың алшақ үндесуі.

C) Дыбыс пен әріптің үйлесімі.

D) Диссимиляция.

E) Дауыс ырғағы.


67. Гаплология құбылысына бейім тұратын сөзді табыңыз:

A) Қанағаттанарлық.

B) Республика.

C) Араластыр.

D) Үндестік.

E) Қызметкер.


68. Сөз ішіндегі дауыстылардың қысаңданып көмескіленуі қалай аталады:
A) Элизия.

B) Фонетикалық вариант.

C) Фонетикалық вариация.

D) Сингармонизм.

E) Редукция.


69. Ерін үндестігі бар сөзді көрсетіңіз:

A) Түркістан.

B) Тәжікстан.

C) Қырғызстан.

D) Қазақстан.

E) Татарстан.


70. Фонема туралы ілім қалай аталады:

A) Фонетика.

B) Фонология.

C) Лексикология.

D) Ассимиляция.

E) Диссимиляция.


71. Фонема деген не:

A) Дыбыстардың таңбалануы.


B) Сөйлеу дыбыстарының естілуі.

C) Тілдің ішкі дыбыстық жүйесі.

D) Тілдік қатынастардың ауызша және жазбаша түрі фонема делінеді.

E) Сөз мағынасы мен сөз тұлғасын ажырататын ең кішкене дыбыстық бірлік.


72. Cөз мағынасын өзгертетін дыбыстар қалай аталады:
A) Эпентеза.

B) Фонемалық вариация.

C) Протеза.

D) Эпитеза.

E) Фонемалық вариант.


73. Бір сөздің түрліше дыбысталуы қалай аталады:
A) Элизия.

B) Фонетикалық вариант.

C) Фонетикалық вариация.

D) Сингармонизм.

E) Редукция.


74. Тілдегі фонемалардың қызметі:
A) Коммуникативті.

B) Дейктивті.

C) Номинативті.

D) Сигнификативті.

E) Эмотивті.


75. Вариант қандай дыбыстық алмасу:

A) Сөз мағынасын өзгертуге септігін тигізетін дыбыстық алмасу.

B) Сөз мағынасын өзгертуге септігін тигізе алмайтын дыбыстық алмасу.

C) Тілдің ең кішкене единицасы.

D) Дыбысты белгілейтін таңба.

E) Дауыссыз дыбыстардың алмасуы.


76. Тарихи лексикологияның зерттеу нысаны:

A) Тілдегі жалқы есімдерді қарастырады.

B) Тұрақты тіркестерді қарастырады.

C) Сөздердің мағыналық құрылымын.

D) Сөздердің қалыптасуына, өзгеруі мен дамуына қатысты тарихи заңдылықтарды.

E) Дыбыстардың тарихи қалыптасуын.


77. Лексикалық мағына дегеніміз не:
A) Сөздерді бір-бірінен ажыратып танудағы ең негізгі мағына.

B) Қосымшалар негізінде туындайтын мағына.

C) Грамматикалық мағынамен байланыста туындаған мағына.

D) Жалғаулардың байланысы арқылы туындайды.

E) Сөздердің тұрақты тұлғасы негізінде туындайды.


78. Лексикология тіл білімінің қандай салаларымен байланысады:
A) Фонетика, грамматикамен.

B) Диалектология, фразеология.

C) Термин сөздер, кәсіби сөздермен.

D) Сөз формалары, сөздің жасауымен.

E) Ономастика, антропонимика.


79. Омоним дегеніміз не:
A) Мағынасы жақын сөздер.

B) Бір түбірден жасалған сөздер.

C) Мағынасы бөлек, дыбысталуы бірдей сөздер.

D) Мағынасы қарама-қарсы сөздер.

E) Тұрақты тіркестердің мағынасынан туындаған сөздер.


80. Қазақ тіліндегі омонимдер мағыналарына, формаларына қарай бөлінеді:

A) Вариант омонимдер, оксюморондар.

B) Стильдік омонимдер, контекстік омонимдер.

C) Омофондар, омографтар, омонимия құбылысы.

D) Омоним тұлғасындағы сөздер, омофондар.

E) Лексикалық омонимдер, лексика-грамматикалық, аралас омонимдер.

81. Сөздік құрамындағы сөздер қолданылу жиілігіне қарай қалай бөлінеді:



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет