15
1.2.2. Жер қыртысының заттық құрамы
Жер қыртысының химиялық құрамы терең
геосфераларға қарағанда
өзгеше болып келеді, біріншіден салыстырмалы
жеңіл элементтермен
байытылған – кремний жəне алюминиймен.
Химиялық құрамы бойынша нақты мəліметтер жер қыртыстың тек
жоғарғы бөлігінен тұрады. Бірінші мəліметтер 1889 жылы тау жыныстардың
6000 химиялық анализдердің ішінен орташа арифметикалық құрамы ретінде
Ф. Кларк американдық ғалымымен жарияланған болатын. Кейін
минералдар
мен тау жыныстардың көптеген анализдері арқылы осы мəліметтер бірнеше
рет нақтыланған. Қазіргі заманда да жер қыртысындға химиялық
элементтердің
орташа шамасын кларк деп атайды. Жер қыртысының
құрамында шамамен 99 % тек 8 элемент алады,
яғни олардың кларктары
жоғары болып келеді (4 кесте). Осылармен бірге тағы бірнеше кларктары
жоғары элементтерді атауға болады: сутек (0,15%), титан (0,45%), көміртек
(0,02%), хлор (0,02%), олардың жиыны 0,64% болады.
Жер қыртыстағы
қалған элементтерге 0,33% қалады. Нəтижесінде, тотықтарға салыстыра
есептесе, жер қыртысы SiO
2
жəне Al
2
O
3
құралған (яғни құрамы сиалитті - Si,
Al) жəне
оны мантиядан ажыратады, ол магний мен темірмен байытылған.
[8]
4 кесте
Жер қыртысының қимиялық элементтердің орташа құрамы
(Виноградов бойынша)
Химиялық элемент
Достарыңызбен бөлісу: 
