Абомазотомия- күйіс қайыратын малды ұлтабарын жарып емдеу әдісі. Автогамия
Мөлдектерді стандартты және жүйелі әдістермен орналастыру
жүктеу/скачать 1.17 Mb.
|
| 2 Мөлдектерді стандартты және жүйелі әдістермен орналастыру
Молостованың А.С. (1966) жіктеуі және қайталымдар бойынша мөлдектерді нұсқаларды орналастыру сызбанұсқасына сәйкес жүйелі түрде орналастыруға болады және мөлдектерді жүйелі түрде орналастыру тәртібін әр бір қайталымда сақтау қажет. Мөлдектерді қарама-қарсы да орналастыруға болады, бұндай жағдайда нұсқаларды орналастыру тәртібі керсінше бағытта өзгереді. Мөлдектерді көп қабатты әдіспен орналастырғанда және қайталымдарда мөлдектердің орналасуы тобымен ауысқанда мөлдектер сатылы тәртіппен орналасады, ал жүйелі орналасу ұстанымы сақталады. Әдістемелік істің тәжірибесінде мөлдектерді орналастырудың жүйелік және сатылы әдістері қолданылады. Доспехов Б.А. тәжірибелік жер телімі мөлдектері бойынша үш негізгі тобын ажыратты: стандартты, жүйелі және рендомизациялық, Молостова А.С. жіктеуінен топтардың атауы және рендомизациялық әдіспен орналастыру әдісінің қосылуымен ерекшеленеді. Стандартты әдіс – әр бір қайталымда бірнеше бақылау нұсқаларының (стандарт) орналасуын қарастырады, яғни тәжірибенің әр бір 1-2 нұсқасынан кейін (сурет 2).
Сурет 2 – Төрт қайталымда бес нұсқаны мөлдектер бойынша орналастырудың стандартты әдісі Стандартты әдісте әр бір зерттеліп отырған нұсқа өзінің бақылау (стандарт) нұсқасымен салыстырылады, мұның өзі топырақтың құнарлылығы бойынша ала-құлалылығының теріс әсерін жоюға, эксперименттің қателігін минимум дәрежеге дейін төмендетуге және тәжірибеде зерттеліп отырған сорттың немесе агротехникалық шараның тиімділігіне анағұрлым дәл баға беруге мүмкіндік береді, себебі көршілес орналасқан мөлдектегі бақылау нұсқасымен (стандартпен) салыстыруға, сонымен қатар сорттың ерекшелігін (айрықша белгілерін) тіпті көзбен шолу арқылы бағалауға мүмкіншілік бар. Дегенмен, мұл әдістің бірқатар кемшіліктері де жоқ емес, яғни мөлдектердің саны, бақылау нұсқасын екі нұсқадан кейін орналастырғанда 40%-ға, бір нұсқадан кейін орналастырғанда 50 %-ға көбейеді, нәтижесінде тәжірибе үлкейеді, жер аумағы тиімсіз пайдаланылады, еңбек шығыны артады, әсіресе, зерттеліп отырған нұсқалардың саны көбейгенде. Бұл әдіс көбінесе сорт сынауда кеңінен қолданылады, сонымен қатар селекционерлермен таңдаудың бірінші кезеңінде: тұқымдық материалдың жетіспеуіне байланысты қажетті көлемдегі мөлдектер мен қайталымдардың саны болмайды, сондықтан зерттеліп отырған мөлдектерді бақылау нұсқасымен қатар орналастырып, олардың қайсысының болашағы зор екенін анықтауға болады. Жүйелік – бұл әдіс тәжірибе нұсқаларын әр бір қайталымда, бір немесе шахматтық тәртіппен екі және одан да көп қабаттарда жүйелі тәртіппен орналастыру (сурет 3).
Сурет 3 – Төрт қайталымда бес нұсқаны мөлдектер бойынша жүйелі әдіспен орналастыру Тәжірибе нұсқаларын бір қабатқа жүйелі әдіспен орналасытру барлық әдістердің ішінде ең қарапайым әдіс болып табылады, себебі олар тәжірибе сызбанұсқасына сәйкес жүйелі түрде орналасады. Шахмат тәртібі әр түрлі қабаттардың қайталымдарында нұсқалардың араласып орналасуын қарастырады. Келесі қабаттарда нұсқаларды орналастыру жұмысын әрі қарай жылжытуға қажетті, мөлдектердің санын анықтау үшін нұсқалардың санын тәжірибелердің санына бөледі: нұсқалардың саны сегіз болғанда және қайталымдар екі қабатта орналасқанда 4 нөмірге (8:2=4), үш қабатты орналасқанда – 3 нөмірге жылжыту қажет. Бұл әдістің ең басты артықшылығы – танаптық тәжірибе салуды (себу), бақылаулар және өнімді есептеу жұмыстарын жүргізуді жеңілдетеді, сонымен қатар қайталымдар мен әр түрлі нұсқалардың мөлдектерінде қате жібермеуге мүмкіндік береді. жүктеу/скачать 1.17 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||