АЈӘтуллаһҮЛ-Үзма беһҸӘтин һӘЈаты نام کتاب: زندگی نامه ی آیت الله بهجت
жүктеу/скачать 0.77 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ИКИНҸИ ФӘСИЛ
- Газинин елми-тәрбијәви методу
Бир ҝеҹә дә гәнимәтдир.Ариф Талигани рәһмәтә ҝетмәмишдән бир ҝүн габаг мәдрәсәнин тәләбәләрини өз һүҹрәсинә дә`вәт етмишди. О, тәләбәләрлә дејиб-ҝүлүр вә зарафатлашырды. Тәләбәләр һәр дәфә дуруб ҝетмәк истәјәндә шејх дејирди: “Бир ҝеҹә дә гәнимәтдир.” Мәдрәсәнин хидмәтчиси белә дејирди: Шејх рәһмәтә ҝетмәмишдән габагкы ҝүн ахшам чағы мәнимлә растлашанда деди: “Сәһәр сүбһ намазына дуруб дәстәмаз аланда мәним рәһмәтә ҝетдијими ешидәҹәксән.” Мән онун дедикләрини баша дүшмәјиб, зарафат кими гә`бул етдим. Сүбһ азанында Шејх мәдрәсәнин дамына чыхыб азан деди. Сонра гајыдыб өз һүҹрәсинә ҝирди. Шејх һәмишәки адәти үзрә һәр ҝүн сүбһ намазындан сонра мәдрәсәнин һәјәтиндә ҝәзишәрди. Амма һәмин ҝүн онун һүҹрәсиндән чыхмадығыны ҝөрәндә, һамы нараһат олду. О, һүҹрәсиндә үзү гибләјә узаныб ҹаныны Аллаһа тапшырмышды. Тәләбәләр гышгырдылар: Шејх Мүртәза өлдү! Елә бу вахт дәстәмаз алан мәдрәсә хидмәтчиси Шејхин дүнән дедикләринин зарафат дејил, һәгигәт олдуғуну баша дүшдү.1 Илаһи ариф шејх Мүртәза Талигани 1942-ҹи ил мәһәррәм ајында вәфат едир вә Һәзрәт Әлинин (ә) һәрәминин һәјәтиндә дәфн олунур. ИКИНҸИ ФӘСИЛКамил ариф Әлламә ГазиҺәјатыАјәтуллаһ Беһҹәтин мә`нәви-әхлаги шәхсијјәтинин формалашмасында Әлламә Газинин чох бөјүк ролу вә тә`сири олмушдур. Устадын тәләбәсинә етдији бу гәрибә тә`сир мә`рифәт әһлинә хасдыр. Шиә аләминин фәхри, ибрәтамиз һәјат тәрзи вә Беһҹәтин устады олан Устад Газинин шәрһи-һалыны бурада гејд етмәји өзүмүзә борҹ билдик. Әлламә Сејјид Мирзә Әли Гази 1864-ҹү ил зилһәҹҹә ајынын 13-ү Тәбриз шәһәриндә елм вә мә`рифәт нуру илә долу бир аиләдә дүнјаја ҝөз ачды. О, Мирзә Рәһим Тәбатәбаи ибн Мирзә Әһмәдин оғлу, Мирзә Һүсејнин оғлудур1 ки, сој көкү һәзрәт Әлијә (ә) чатырды.2 Атасы Мирзә Һүсејн Гази елм вә мә`рифәт әһли иди. Мирзә Ширазинин тәләбәси олмуш Мирзә Һүсејн Гази “һәмд вә ән`ам” сурәләринә тәфсир јазмышдыр. Тәбризә ҝедәркән мәрһум Мирзә Ширази онунла сағоллашыб деди: “Индики ҝедирсән, һеч олмаса ҝүн әрзиндә өзүнә бир саат вахт ајыр.” Бир мүддәтдән сонра Мирзә Ширази башгаларындан онун һаггында сорушанда дедиләр: “Һаҹы, сәнин дедијин о бир саат ијирми дөрд саата чатыб. Мирзә Һүсејни һәмишә “мүрагибә” һалындадыр. О, 1893-ҹү ил фани дүнја илә видалашмышдыр. Әлламә Гази елм вә маарифи атасынын вә диҝәр бөјүк устадларын јанында өјрәнмишдир. Бу устадлар сырасында Мирзә Муса Тәбризи (Һашијәтул-вәсаил китабынын мүәллифи) вә Сејјид Мәһәммәд Әли Гарачәдағинин (“Һашијеји шәрһе лүм`ә” китабынын мүәллифи) адыны гејд етмәк олар. Әлламә Гази 1892-ҹи илдә Нәҹәф-Әшрәфә јолланыр. Орада Молла Мәһәммәд Шәрәбјани, Шејх Мәһәммәд Һәсән Мамагани, Шејх Әшшәријеји Исфаһани, Шејх Мәһәммәд Казим Хорасани вә Мирзә Һүсејн кими фазил алимләрдән дәрс алыр.1 Маариф вә Аллаһа доғру ҝедән јолда Ахунд Молла Һүсејнгулу Һәмәданинин шаҝирди сејјид Әһмәд Кәрбәлајинин дәрсләриндән бәһрәләнмиш вә өзү дә бу јолда бир чохларыны сираб етмишдир. Онун әсәрләриндән “Тәфсири-Гур`ан” китабыны гејд етмәк олар. Бу китабда Гур`анын әввәлиндән “Ән`ам” сурәсинин 92-ҹи ајәсинә гәдәр тәфсир етмишдир.2 Онун диҝәр әсәрләриндән бири дә ијирми бир јашында Шејх Мүфидин “Иршад” китабына јаздығы дүзәлишдир.3 Онун һәјатынын парлаг нүмунәләриндән маддијјатдан узаг вә төвһидә чатмыш тәләбәләр јетишдирмәсини мисал чәкмәк олар. Белә иманлы тәләбәләр тәрбијә етмәк чох аз адама гисмәт олур. Өтән јарым әсрдә Ираг вә Иранын мүһүм мәнтәгәләри шиә аләминин фәхри–Әлламә Газинин јетишдирдији тәләбәләрин мә`нәви һакимијјәти алтында иди. Мисал олараг Әлламә Тәбатәбаи вә камил ариф Ајәтуллаһ Беһҹәтин Гум елми һөвзәсиндәки јүксәк тә`сирини гејд етмәк олар. Теһранда Ајәтуллаһ Шејх Мәһәммәд Тәги Амули вә сон заманлар Ајәтуллаһ Шејх Аббас Һатиф Гучани, фарс вилајәтиндә Ајәтуллаһ Дәстғејб вә Ајәтуллаһ Нәҹабәт Ширази, Азәрбајҹанда (Иран) Ајәтуллаһ Шејх Әли Әкбәр Мәрәнди, Тәбриздә Ајәтуллаһ Мәһәммәд Һәсән Илаһи Тәбатәбаи, Ираг вә Мәшһәддә дә бу илаһи алимин мә`нәви-әхлаги дәсрләриндән бәһрәләнмиш бир чох шаҝирдләрини мисал чәкмәк олар. Һал-һазырда онун әхлаги јолунун давамчылары камал ашигләрини Әһли-бејт вә Гур`ан маарифинин зүлал чешмәсиндән сираб едәрәк, Аллаһа доғру ҝедән јола һидајәт едирләр. Устад Газинин тәрбијәви ҝөстәришләри барәдә Ајәтуллаһ Һүсејни Теһрани белә дејир: Гази шаҝирдләриндән һәр биринә онларын исте`дадларына ујғун, шәр`и әмәлләрин батини әдәб-әрканына риајәт етмәклә ганунлар чәрчивәсиндә хүсуси-әхлаги тапшырыглар верирди. Бунунла онларын гәлбләрини гејб аләминдән ҝәлән илһамлары гәбул етмәјә һазыр едирди. Онун “Сәһлә” вә “Куфә” мәсҹидләриндә кичик бир һүҹрәси (отаг) вар иди. Бә`зән ҝеҹәләр бу һүҹрәләрдән бириндә сүбһә гәдәр ибадәтлә мәшғул олар вә буну өз шаҝирдләринә дә төвсијјә едәрди. Сон дөврүмүзүн надир инҹиләриндән олан Устад Гази 1935-ҹи ил рәбиүл-әввәл ајында әбәди дүнјаја говушду. О өз һиҹрәти илә мә`нәвијат одујла јанан үрәкләрдә матәм гурду.1 Газинин елми-тәрбијәви методуРәһмәтлик Гази дөврүнүн адлы-санлы мүҹтәһидләриндән олмасына бахмајараг, өз евиндә тәдрис етмәји даһа үстүн тутарды. О фигһ бөлмәсиндән дәрс дејәр вә ҹамаат намазыны да тәләбәләри илә өз евиндә гыларды. Устад Гази намазы чох јаваш гылдығы үчүн, онун намазлары һәмишә узун чәкәрди. Ҝүнәш гүруб едән кими “шам” намазыны гылар вә сонра исә намазын тә`гибатыны охумаға башлајарды. Мүбарәк рамазан ајында тәләбәләр онун ҹамаат намазындан фејз алмаг үчүн Газинин мәнзилинә ҝедәрдиләр. Бә`зи тәләбәләр ҝүнәш батан вахты ҝөјүн үзүндәки гызарты там итмәмиш намаз гылмадыглары үчүн, Газидән бир аз да сәбир етмәсини хаһиш едәндә, о да ҝөзләјәрди. Рәһмәтлик Гази ҝүнәш там батан кими ифтар едәрди. Рамазан ајынын јалныз биринҹи вә икинҹи онҝүнлүјүндә ҝеҹәләр тә`лим вә тәдрис едәрди. Амма рамазанын сонунҹу онҝүнлүјүндә дәрсләри тә`тил едәр вә ајын сонуна гәдәр һеч ким Аға Газини ҝөрмәзди. Бу мүддәт әрзиндә тәләбәләр ону ҝөрмәк үчүн Куфә вә Сәһлә мәсҹидләринә вә Кәрбәлаја ҝедәр, амма ондан хәбәр тута билмәздиләр. Бу онун өмрүнүн сонуна гәдәр иҹра етдији програмлардан бири иди. Рәһмәтлик Гази әрәб дилини чох ҝөзәл билирди. Онун өз дедијинә ҝөрә гырх мин әрәб сөзүнү һифз етмишди. Әрәбҹә ше`р охујанда, һәтта әрәбләр белә онун гејри-әрәб (Иранлы) олдуғуну ајырд едә билмәздиләр. Бир ҝүн Шејх Абдуллаһ Мамагани сөзарасы Газијә дејир: Мән әрәб дили вә әдәбијјатыны камил билдијим үчүн әҝәр бир шәхс әрәб дилиндә ше`р десә, онун әрәб вә ја гејри-әрәб олдуғуну дәрһал дејә биләрәм. Һәтта әҝәр о ше`р ҝөзәл фәсаһәт вә бәлағәтлә дејилмиш олса да. Гази әрәб шаирләрин бириндән бир гәсидә охумаға башлајыр. Гәсидәнин орталарында барәсиндә габагҹадан фикирләшмәдији ше`рләриндән бир нечәсини дә әлавә едир. Сонра Шејх Мамаганијә бујурур: “Бунлардан һансыны гејри-әрәб јазмышдыр.” Шејх ајырд едә билмир. Ајәтуллаһ Гази Гур`аны тәфсир вә мә`на етмәкдә чох јүксәк исте`дада малик иди. Рәһмәтлик Әлламә Тәбатәбаи бујурмушдур: “Гур`анда ајәни ајә илә тәфсир етмәк методуну Гази бизә өјрәтмишдир. Биз онун кәшф етдији бу јолун давамчыларыјыг. Һәмчинин “Фигһул-һәдис” дејилән он дөрд мә`сумдан нәгл олунмуш һәдисләрин мә`насыны дәрк етмәк методуну да ондан өјрәнмишдик.” Рәһмәтлик Гази нәфсин вә әхлагын паклашдырылмасында, илаһи маариф саһәсиндә, сејри-сүлук мәгамында гејби мүкашифәләр вә ејни мүшаһидәләр хүсусунда әсринин јеҝанәси олмушдур. Илаһи сирләрлә долуб-дашан вә әзәмәтли бир даға бәнзәјән Гази тәләбәләринин мә`нәви-әхлаги тәрбијәсинә хүсуси диггәт јетирәрди. Ҝүндүзләр тәләбәләри үчүн өз евиндә хүсуси мәҹлис тәшкил едәр вә онлары моизә вә нәсиһәт етмәјә чалышарды. Онун вердији тәрбијәви дәрсләр нәтиҹәсиндә бөјүк шәхсијјәтләрин бир чоху һагг јолунда аддымлајараг јүксәк камал вә мәгам саһиби олмушлар.1 жүктеу/скачать 0.77 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|