АЈӘтуллаһҮЛ-Үзма беһҸӘтин һӘЈаты نام کتاب: زندگی نامه ی آیت الله بهجت

Ајәтуллаһ Беһҹәтин шаҝирдләриндән биринин дили илә

Әсас мәсәлә әмәл етмәкдир. Ҝәрәк һәм шаҝирд, һәм дә устад әмәл әһли олсун. Бир ҝүн Әлламә Тәбатәбаидән шаҝирдләриндән бири онун әхлаг дәрсләри һаггында сорушанда белә ҹаваб верди: “Бири гуру-гуру данышыр, анҹаг әмәл етмир вә бунун һеч бир тә`сири јохдур. Еләси дә вар ки, әмәл саһибидир вә инсан ҝәрәк бу ҹүр шәхсијјәтләрдән бәһрәләнсин.”

Мәним нәзәримҹә “устад тапа билмирик”– дејәнләр үчүн һеч бир бәһанә јери јохдур. Устад нә гәдәр истәсәк вар. Әсас проблем устадын олмамағы дејил. Мүһүм олан әмәлдир. Һеч ким дејә билмәз ки, ај Аллаһ мәним устадым олмадығы үчүн Аға Мирзә Ҹавад Мәлики, Әлламә Тәбатәбаи, Ајәтуллаһ Беһҹәт, Имам Хомејни кими ола билмәдим.

Беһҹәти таныдығым бу узун мүддәт әрзиндә бир нечә дәфә она әрз етдим: Аға, әҝәр мүмкүнсә бизи өз әхлаг шаҝирдләринизин сырасына гәбул един. Һәр дәфә онун вердији ҹавабын мәнә бөјүк көмәји вә хејири олду. Дејирдим: Аға, сизин һүзурунуздан бәһрәләнмәк үчүн вахтыныз вармы? Һәмишә вердији мүһүм ҹаваблардан бири дә бу иди: “Нә һалым вар, нә вахтым.” Бизи ҝөрмәк истәјән һәр кәс намаз вә рөвзә¹ мәҹлисинә ҝәлсин. Иншаллаһ, бир шејләр өјрәнәр.”

Ајәтуллаһ Беһҹәт “Нә һалым вар, нә вахтым” демәсинә бахмајараг бүтүн мәсәләләри бәјан вә мәним үчүн һөҹҹәти тамам етди. Һәм елми, һәм дә әхлаги бәһсләрдә сөјләмәдији бир шеј галмады, ҝетмәк истәдијим јолу тамамилә ишыгландырды. О, бизи рәсми сурәтдә шаҝирдлијә ҝөтүрмәмәсинә бахмајараг, мә`нәви бахымдан еһтијаҹ дујдуғум бүтүн мәсәләләри ајдынлашдырды.

Әлламә Тәбатәбаинин һүзуруна ҝетдим вә о, рәсми олараг мәни әхлаг дәрсләринә шаҝирдлијә гәбул етди. Буну да дејим ки, Беһҹәтин елминдән вә мә`нәвијјат хәзинәсиндән алдығым бәһрәләр Әлламә Тәбатәбаинин һүзурунда әлдә етдијим бәһрәләрдән һеч дә аз олмамышдыр.

Ајәтуллаһ Беһҹәт вахты олмамасына бахмајараг әмәл саһиби олан һәр бир кәсә–истәр кичик, истәр бөјүјүн онун үчүн һеч фәрги олмадан јол ҝөстәрәр вә һидајәт едәрди. Бә`зән устадын бир дәгигәлик моизәси инсаны бир өмүр һидајәт едиб, габаға апарыр. Беһҹәт елә бу ҹүр һалы вә вахты олмаја-олмаја, сакит һалда чохларыны һагг јолуна һидајәт едир.

Ајәтуллаһ Беһҹәт дејир: “Пејғәмбәрин ҝөзәл бир ҹүмләси вар ки, бујуруб: “Бу дүнјанын үч шејиндән хошум ҝәлир: Гадын, әтир вә намаз. “Бу ҹүмләдән мә`лум олур ки, намазын да ләззәти вар. Гадынла евлиликдә олан ләззәт намазда да вар.”

Таныдығым дохсан јашлы бир алим һәмишә дејәрди: Мән јемәкдән ләззәт алмырам. Чүнки бир шеј јемәк бош кисәни долдурмаг кими бир шејдир. Амма намаздан бөјүк ләззәт алырам.” Әсас ме`јар намаздыр.

Ибадәтләр арасында ән үстүн вә ән ширин зикр намаздыр. Бә`зиләри һеч кәсин ешитмәдији хүсуси зикрләр ахтарырлар. Бир дәфә јајда Имам Рзанын (ә) зијарәтинә ҝетмәк истәјирдим. Әлламә Тәбатәбаинин һүзуруна ҝедиб дедим: Мәшһәдә зијарәтә ҝетмәк истәјирәм. Ҝедәҹәјим бу мүгәддәс мәканда һансы әмәли етсәм даһа јахшыдыр. Әлламә деди: “Ән јахшысы намаздыр.” Бәндәнин Аллаһа даһа јахын олмасы үчүн бу тапшырыға әмәл етмәји тә`кид едир.

Бир ҝүн Беһҹәтдән сорушдум: Сүбһ намазынын тә`гибатлары арасында һансы даһа әфзәлдир? Деди: “Һамысы јахшыдыр.” Фикирләшәндә ҝөрдүм ки, доғрудан да бунларын һәр бири бир дәрдин дәрманыдыр.

Аға Беһҹәт Бәһрул-Үлумун фигһә аид мәнзумәсини санки бүтүнлүкдә әзбәр билир. О бә`зән дәрсләриндә бу ше`рләрдән бир нечә бејт охујар вә ме`раҹ һаггында олан бир бејти чох тәкрарлајарды. Ме`раҹ истәјәнләр үчүн ән јахшысы намаздыр. Әлбәттә бу намазы тәкмилләшдирмәк лазымдыр. Беһҹәтин дедији кими ҝәрәк намазы әмәлли-башлы дүзәлдәк. Һәмчинин әлавә едәрәк дејир: “Салман Фарсинин гылдығы намазы гылмағымыза һәлә чох вар.” Имам Хомејнидән шаҝирдләриндән икиси онун һәфтәдә бир ҝүн вә ја һәр ҝүн бир нечә дәгигә әхлаг дәрси демәсини тә`кидлә истәјәндә Имам бујурду: “Фәгиһ олмаг үчүн отуз ил зәһмәт чәкдијин кими, адам олмаг үчүн дә нечә илләр әзијјәт чәкмәлисән. Бир нечә дәгигәлик әхлаг дәрси кафи дејил. Намазыны әмәлли-башлы дүзәлдән шәхс, демәк адам олмушдур. Беһҹәт бујурмушдур: “Инсанлығын өлчү дашы намаздыр.”

Мән һәмишә Беһҹәтин Һәзрәт Мә`сумәнин (ә) һәрәминдә јарым саат, 45 дәгигә ајаг үстә дуруб зијарәт охумасынын шаһиди олмушам. Бу ҹүр намаз вә ибади әмәлләр онун саһиби олмасынын ашкар нүмунәсидир. Чох вахт намазын гунутунда “Әбу Һәмзә Сумали” дуасыны охујар. Онун беш јүз дәфә “төвһид” сурәси охудуғу намазларындан мәним хәбәрим вар. Бу рәҹәб ајынын хүсуси намазларындандыр.”

Бу ибади програмлар онун узун илләр әмәл етдији ҝүндәлик ишләрдәндир. Мән башга мәсәләләри дејил, бу програмлары онун кәрамәти һесаб едирәм.

Мәшһәдин танынмыш шәхсләринин топлашдығы бир мәҹлисдә олдуғум вахт бир кәрамәт саһибиндән сөһбәт ҝедирди. Достлардан бири деди: “Һидајәтдән үстүн кәрамәт ола билмәз.”

Гур`анда бујурулур: “Сизләрдән ән кәрамәтлиси тәгвалы олан шәхсдир.”

Бир дәфә бир шәхс Беһҹәтдән моизә етмәсини хаһиш едәндә она деди: “Дејиләҹәк моизә һәмин сөзләрдир ки, бөјүкләримиз бујурмушлар.” Бә`зи вахтлар ондан нәсиһәт истәјәнләрә белә дејирди: “Индијә гәдәр ешитдијин нәсиһәтләрә әмәл етмисән?” Бә`зиләри Беһҹәтин јанына ҝәлиб сорушардылар: “Адам олмаг үчүн нә етмәк лазымдыр, јолу нәдир?” Беһҹәт дејирди: “Бизим ҝөрдүјүмүз ишләри сиз дә ҝөрүн. Бәли, әҝәр һәгигәтән дә әмәл саһибијиксә, һәгигәт сорағындајыгса, јол будур: Ҹамаат намазына әһәмијјәт вермәк, сүбһ чағы јатмамаг, сүбһ азанындан габаг ојаг олмаг вә саир.”

Бир ҝүн Ајәтуллаһ Беһҹәтә дедим: Аға, 20-30 ил тәләбәликдән сонра нә елм, нә дә әмәл саһәсиндә һеч бир ирәлиләјиш етмәмишәм.” Бујурду: “Мәҝәр өзүнү өлчмүсәнми?” Бәли, бир ҹүмләдә мәнә ҹаваб верди. Сонралар бу һагда фикирләшәндә бу ҹүмләнин нә гәдәр камил олдуғуну баша дүшдүм. Әҝәр јүз ил өмүр сүрсәм белә бу бир ҹүмлә мәнә кифајәт едәр. Инсан өз әмәлләрини өлчмәк үчүн намазына фикир вермәлидир.

Ајәтуллаһ Беһҹәт бир дәфә бујурду: “Мә`нәви-әхлаги ҹәһәтдән чох-чох үстүн олан бир устад өз шаҝирдләринә дејәрди: Аллаһа шүкүрләр олсун ки, инди биз гејбәт етмәдијимизи бу мәҹлисдә чох раһат дејә биләрик. Амма јаланы дејә билмәрәм.”

Ајәтуллаһ Беһҹәт бош јерә һәр кәси тә`рифләмәз вә онун мә`нәви әхлагына бу гәдәр тә`кид етмәзди. Амма бу устадын кимлији вә нечә илдән сонра өз шаҝирдләринә бу сөзү демәси бизим үчүн намәлум галды. Бәлкә, бу устад Ајәтуллаһ Гази вә шаҝирдләр исә Әлламә Тәбатәбаи вә Беһҹәт кими шихсијјәтләр олмушлар. Бу устад ијирми-отуз ил нәфсилә ҹиһад едәндән сонра бу сөзү демишдир.

Беһҹәт һәмишә дејәрди: “Ҝүман етдијин бир шеји доғру-дәгиг кими сөјләмәјин өзү јаландыр.” Әлламә Тәбатәбаи бујурарды: “Өз-өзүнлә һесаб-китаб етмәјәнә гәдәр һансы ҝүнаһлара мүртәкиб олдуғуну билмәзсән.” Беләликлә, инсан өзүнә рәгиб олмаса, јаланын мә`насыны дәрк едә билмәз. Бүтүн бу јазылар Беһҹәтин өмүр сәрмајәсидир. Бунлары дәфәләрлә охујуб бу һагда тәфәккүр етмәјә дәјәр.<sup>1</sup> Беһҹәт дејир: “Инсан хилгәтинин һәдәфини (мә`насыны) дәрк етмәк бир шәхс үчүн јетмиш дәфә дирилиб јенидән шәһид олмагдан артыгдыр.”²