Қазақстандағы дәнді дақылдардың егістік көлемі, астық өнімі мен оның жалпы түсімі (2000ж)
Дақылдар
|
Егістік көлемі, млн.га
|
Астық өнімі, ц/га
|
Астықтың жалпы түсімі, млн.т
|
Дәнді дақылдар
|
12,44
|
9,4
|
11,6
|
оның ішінде: бидай
|
10,11
|
9,0
|
9,1
|
арпа
|
1,71
|
10,2
|
1,7
|
қара бидай
|
0,27
|
16,1
|
0,05
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Сұлы
|
0,19
|
9,6
|
0,18
|
Күріш
|
0,08
|
29,7
|
0,21
|
Қарақұмық
|
0,05
|
6,0
|
0,03
|
жүгері
|
0,08
|
33,3
|
0,25
|
Морфологиялық ерекшеліктері.дәнді астық дақылдары негізінен қоңырбастар
Жүгері мен шәй жүгеріде сабақтың жер бетіне таяу орналасқан түйінінен тірек немесе ауа тамырлары тарайды.
Жемісі-дән, ол ұрықтан және эндоспермнен құралған. Дән ұрығы үлкен емес және бидай, қара бидай,арпада 1,5-2,5%, сұлыда 2,0-3,5%, жүгеріде 10-14% дән массасының бөлігін құрайды.дәнді дақылдар дәнінің химиялық құрамы дақыл түріне, ауа-райы жағдайына топырақ, өсіру технологиясының дәрежесі мен сорттарға байланысты өзгереді.
ДӘНДІ БҰРШАҚ ДАҚЫЛДАРЫ
Жалпы сипаттамасы. Дәнді бұршақ дақылдары (асбұршақ, ноқат, ноғатық, бөрібұршақ, т.б.) дәнді дақылдардың үшінші биологиялық тобын құрайды да, бұршақ тұқымдасына жатады. Бұл дақылдардың тұқымдарында 20-30% және одан да жоғары мөлшерде ақуыз болады, ал бұл дәнді астық дақылдарынан 1,5-3,0 есе артық. Оның үстінде ақуызды заттар амин қышқылдарының құрамы бойынша (лизин, триптофан, т.б.)толыққұнды, жеңіл ериді, адам мен жануарлар ағзаларымен жеңіл қорытылады. Тұқымдар мен жемістерінде жеңіл қорытылады. Тұқымдар мен жемістерінде ағзаның қалыпты қызмет істеуіне қажетті көп мөлшерде көмірсулары (крахмал)және әр түрлі дәрумендер (А,В,С,т.б.) деп шоғырланған.
Достарыңызбен бөлісу: |
