Алаш қозғалысы
жүктеу/скачать 153.2 Kb.
|
| Саяси көшбасшылық - саяси іс-әрекетті жүзеге асыруда халықтың немесе белгілі бір әлеуметтік топтың мүддесін толық сезініп, қорғай білетін, бойына саяси қайраткерге лайықты қасиеттерді жия білген адам жатады. Ол алға қойған мақсатқа жету үшін қаланың, аймақтың, мемлекеттің көлемінде адамдардың күш-жігерін біріктіріп, белсенді ықпал ете алады. Соңғы кезде бұл ұғым мағынасы кеңейе түсті. Өйткені саяси көшбасшыға басқарушы қызметті ресми түрде атқармайтын, бірақ саяси өмірде беделді, аты шыққан адамдарды жатқызып жүр. Қазір саяси көшбастаушылар деп қоғамдық-саяси ұйымға, қозғалысқа, мемлекетке әрдайым және шешуші ықпал ететін тұлғаны айтады.
Саяси көшбастаушы болудың 2 жолы бар: 1) көпшілік халықтың мақсат-мүддесін кездейсоқ дөп басып, ойынан шығу; 2) ол мүдделерді мақсатты түрде тал май зерттеу нәтижесінде. Шешендік өнер; тарихы,зерттеуі,пән ретінде қалыптасуы Шешендік өнер ғылым ретінде біздің жыл санауымыздан бес-алты ғасыр бұрын шағып қалаптасқан. Шешендік өнерді ғылыми тілде риторика дейді.Риторика ғылымының негізін салушы грек. Софист Протогор деп есептелінеді.Риторика – сендіре білу, яғни тыңдаушының сана-сезіміне барынша әсер ету, она еркін билеп алу, ақпал ету, иландыру. Шешендік өнер негізінде ақыл-ойға еркіндік кең жерде, халықтық-демократиялық қоғамдарда өсіп, өрендеген. Ежелгі Греция мемлекеті мен Рим республикасында шешендіктің қалаптасып халықтық дәстүрге айналуына, сондай халықтық-демократиялық дәстүрлер себеп болған.Шешендік өнер ежелгі дәуірден белгілі пән. Сөз өнері ескі Грек, Рим мемлекеттерінде пайда болған. Дүние жүзіне әйгілі осы өнердің негізін қалаған Демосфен, Цицерон сияқты әрі саяси қайраткер, әрі әйгілі шешен адамдардың есімімен тығыз байланысты. Көне Грек, Рим шешендік өнері сол тұстың өзінде-ақ ғылым ретінде танылып, теория мен тәжірибеден өтіп шыңдалап келген.Демосфен / б. э. д. 335-384/ көне Грек шешені, саяси қайраткер Риторикадан сабақ беріп, ол бпәннің негізін салған. Одан 170 қолжазба, 60 шешендік сөз, 56 жазба сөз, 6 хат сақталып жеткен.Цицерон Марк Тулий — Рим шешені, мемлекет қайраткері, философ. Қылмысты істерді әшекрелегені үшін «Отан атасы» атағын алған. Римде, Афинада ораторлық өнерінОқып үйреніп, ол жөнінде еңбектер жазып қалдырған. Стилі: сабтарлы, көркем, мақал-мәтелдерді қолдануға шебер болған. Цицеронның «Ораторлық өнер туралы үш трактат» атты еңбегі әлі күнге дейін өз құнын жойған жоқ.Сондай-ақ Францияда XVIII ғасырдағы революция тұсында Жан Поль Марат пен Максимилион Робеспьер сияқты шешендер шықса. РесейдеI Петр заманында «Ресейдің алты ауызы» атанған В. Прокопьевич пен С. Яровский шыққан.Шын мәніндегі орыс шешендік өнерінің негізін салушы – Л. М. Ломоносов «Краткое руководство к кросноречию» деген еңбегі соның айғағы.Қазақтың шешендік өнерін тарихта, тарихи аңыздарда есімдері, сөздері сақталған Майқы би мен Аяз биден бастаймыз. Абай мен Мәшһүр Жүсіп растаған «Түгел сөздің түбі бір, түп атасы майқы би» дейтін нақыл да она оны қазақ шешендерінің басы деуге дәлел бола алады.Қазақтың шешендік өнерінің екінші кезеңі Асан қайға мен Жиренше шешен есімдерімен байланысты.Қазақтың шешендік өнері – XII-XIII ғасырларды Майқы би мен Аяз билерден басталады. Асан қайғы мен Жиренше шешендермен қалыптасып, XIIIғасырда өркендей түскен. Қазақ ауыз әдебиетінің бір түрі — шешендік өнері. Шешендік өнер — ақындық айтыс секілді қазақ ауыз әдебиетінің өзіндік ерекшелігін көрсететін негізгі жанрларының бірі. Тыныс белгілері; нүктелі үтір,жақша,тырнақша жүктеу/скачать 153.2 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|