ІІ. Оттегі тасымалдануы мен игерілуінің б±зылуы салдарынан -
тыныстық
-
қанайналымдық
-
қандық (гемдік)
-
±лпалық
ІІІ. Даму жылдамдығы бойынша
15-ші схема
Организмнің оттектік балансының жағдайын
сипаттайтын кӨрсеткіштер:
-
¦лпалардың оттегімен қамтамасыз етілу жағдайының тікелей кµрсеткіші ретінде ±лпалардағы оттегінің мµлшері алынады. Ол полярография єдісімен анықталады.
-
Артериялық қандағы оттегінің кернеуі - рО2. Қалыпты жағдайда б±л кµрсеткіш 80-100 мм сынап бағанасына тең. Артериялық қандағы рО2 тµмендеуі гипоксемия деп аталады.
-
Қандағы оттегінің мµлшері оның оттектік сыйымдылығына байланысты. Қанның оттектік сыйымдылығы 100 мл-де 18-21 мл оттегін қ±райды (яғни шамамен 19 кµлемдік %). Б±л кµрсеткіш қандағы гемоглобиннің концентрациясына жєне гемоглобиннің сапасына байланысты болады. Қалыпты жағдайда 1г гемоглобин 1 атм. кезінде 1,34 мл О2 байланыстырады.
-
Артериялық жєне веноздық қан гемоглобиндерінің оттегімен қанығуының проценттік кµрсеткіші. Қанның бірлік кµлеміндегі барлық гемоглобинді 100% деп санайды. Артериялық қанда шамамен барлық гемоглобиндер 95-98% оттегімен байланысқан, ал веналық – 65%. Осы екі кµлем қанның µкпеде оттегімен қаншалықты қаңыққаның жєне қанша оттегін ±лпаларға бергендігін кµрсетеді.
-
Артериялық жєне веналық қан қ±рамындағы оттегінің мµлшерілері арасындағы айырмашылық – артерио-веноздық айырмашылық қанның қандай кµлемінің ±лпаларға қандай мµлшерде оттегі т‰скендігін кµрсетеді.
16-шы схема
Гипоксиялық жағдайларға организмнің
қалыптасу жолдары
І. Оттек ‰шін к‰рес -
тыныстық механизмдер
-
гемодинамикалық механизмдер
-
қандық механизмдер
-
±лпалық механизмдер
ІІ. Оттегінің тµменгі мµлшеріне бейімделу -
±лпалық механизмдер
-
гипоксияға резистенттілікті жоғарлататын ж‰йкелік механизмдер
-
организмнің жаттыққандығының рµлі
ІІІ. Жасанды єдістер -
гипербариялық оксигенация
-
экстракорпоралдық оксигенация
-
«қалқыған µкпелерді» дамыту
-
гипоксияға қарсы дєрі-дєрмектер
17-ші схема
ІСІНУДІҢ ПАТОГЕНДІК ФАКТОРЛАРЫ
Ж А Л П Ы | Ж Е Р Г І Л І К Т І |
А. Альдостерон мен вазопрессиннің гиперсекрециясы.
Б. Б‰йрек шумақтарындағы фильтрацияның тµмендеуі.
|
1. Қанның гидростатикалық қысымының жоғарлауы.
2. Қанның онкотикалық қысымының тµмендеуі.
3. ¦лпалық қысымның тµмендеуі.
4. Тамыр-±лпалық мембраналардың µткізгіштігінің жоғарлауы.
5. ¦лпалардың гидрофилділігінің жоғарлауы.
6. Лимфа ағымының қиындауы.
| Кесте 4.
СУСЫЗДАНУ Т‡РЛЕРІ
ДЕГИДРАТАЦИЯ
|
ДИСГИДРИЯЛАР
|
ГИПЕРГИДРАТАЦИЯ
|
Судың аз т‰суі.
Термен кµп жоғалуы. Гипервентиляция.
Полиурия (тµмен тығыздықты)
|
ГИПЕРТОНИЯЛЫҚ
|
ГИПЕРОСМОЛЯРлық СИНДРОМ
Жедел б‰йрек жеткіліксіздігі.
Операция, жарақат жєне т.б. жағдайлардан кейін т±зды ерітінділерді кµптеп енгізу
|
Қан жєне плазма жоғалту.
Асқазан сµлін жоғалту.
Ішек сµлін жоғалту
|
ИЗОТОНИЯЛЫҚ
|
Ісінген науқастарға изотониялық ерітінділерді артық мµлшерде енгізу
|
Б‰йрек ‰сті безінің жеткіліксіздігі.
Орны толтырылма-ған тердің, ішек сµлінің кµп мµлшерде жоғалуы
|
ГИПОТОНИЯЛЫҚ
|
ГИПООСМОЛЯРЛЫҚ СИНДРОМ
Сумен улану
Ісінген науқастарға суды кµп беру, операциядан кейін глюкоза ерітіндісін артық мµлшерде қ±ю.
Кµп мµлшерде клизмалар қою.
Судың кµп қабылдау
|
18-ші схема
Су-т±з кµлемінің б±зылуы
Жасуша сыртылық
Жасушалық
Жалпы
К‰йік
Суды жоғалту
Қ±су
Судың енгізілуінің шектелуі
¤неш стенозы
Қабылдауды тоқтату жидкости
Кµп тер
бµлу
Транссудат
Қызба
Қантсыз диабет
Іш µту
К‰шті тер бµлу
Na интерсти-циядан жоғалту
Na интерсти-циядан жоғалту
Жасушадан тыс суды жоғалту
Жасушалық дегидрата-ция
Жасушалық гипергидрация
Жасуша арқылы судың жоғалуы
Гиповолемия
Терінің қ±рғауы
Шµлдеу
Гипотония
Қатты шµлдеу
Салмақ жоғалту
Шµлдеудің жойылуы
Кома
Нервтік сиптомдар
Гипертония-лық ерітінді енгізу
Физ.ерітінді енгізу
АДГ енгізу
Гипотониялық с±йықтықтарды енгізу
19-шы схема
Су-т±з алмасуының б±зылуы
Гипергидратация
Ісінулер
Аллергия
Капилляр қабырға-сының µткізгіштігі-нің жоғарлауы
Тамырдан су мен белоктың шығуы-ның жоғарлауы
Веноз-
дық
қор
Нефрит
Нефроз
Кµлемі-нің азаюы
Б‰йрек қан ағы мының азаюы
Шумақ зақым-дануы
Протеин
урия
Альдостерон ыдырауының азаюы
Екіншілік гиперальдостеронизм
Судың ±сталынуы
Сумен улану
Мембрано-
гендік
Гидростатикалық қысым жоғарлауы байланысты
Na ±сталын-уымен байланысты
Онкотикалық
Аралас
Судың артық қабыл
дануы
АДГ артықтығы
Гипоксия
Қабыну
Жүректік
декомпенсация
Ашы
ғу
Бауыр
цир-
розы
Гидро нефроз
Шок
Инток
сика-
ция
Гиперволемия
Венозды қысым жоғарлау
гипопротеинемия
Гипо
альдостеро
низм
Гипопротеинемия
Тамыр-дағы судың рез.кµлемінің азаюы
Ангио
тензин
белсен
уі
Қ±су
Кома
Гиповолемия
Қалтырау
Na-дің ±сталынуы
Гиперосмия
АДГ µндірілуінің жоғарлауы
20-шы схема
КӨМІРСУ АЛМАСУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ
І. КӨМІРСУЛАРДЫҢ МАҢЫЗЫ: а) энергия көзі; б) жасуша құрылымның құрамдық бөлігі;
в) биологиялық белсенді заттар синтезіне қатысу.
ІІ. КӨМІРСУЛАРДЫҢ АЛМАСУ ЭТАПТАРЫ:
1. Ащы ішек 2. Бауыр 3. Бұлшық еттер 4. Бүйрек
полисахаридтер а) гликоген б) глико- в) глюко- Кребс циклі реабсорбция
дисахаридтер синтезі генолиз неогенез гликолиз
моносахаридтер глюкоза
фильтрация
ІІІ. Сіңірілудің Төмендеуі Күшеюі Әлсіреуі
П бұзылуы Глюкозурия
А
Т 1) ұйқы безінің нервтік тро- ОЖЖ қозуы, Глико- Гипоксия, Гипергликемия
О секрециясының фикасының бұлшық ет- геноз- бұлшық ет (түтікшелердегі
Л төмендеуі бұзылуы, тік жұмыс дар жұмысы, фосфорилдену-
О 2) ащы ішектің гипоксия, атқару, тиреоток- дің бұзылуы)
Г қабырғасының гиповитами- ацидоз сикоз, В1-
И зақымдануы ноз, бауыр гиповита-
Я зақымдануы миноз
IV. ГИПОГЛИКЕМИЯ
С Е Б Е П Т Е Р І
Инсулиннің артық ОЖЖ Глюконео- Бауырдың Гликогеноз- Бұлшық Демпинг-
мөлшері, тонустың зақым- генездің зақымда- дар, ашығу еттік синдром
жоғарлауы дануы жойылуы нуы кернеу
V.
ГИПЕРГЛИКЕМИЯ: а) алиментарлық; б) глюкоза түзілуінің күшеюі;
Эмоциялық гипоталамус контринсулиндік гормондардың
Симпатикалық жолдар АКТГ секрециясын жоғарлату
адреналин, тироксин глюкокортикоидтар
в) глюкоза пайдаланылуының төмендеуі
В1, С – гиповитаминоздар инсулиннің жеткіліксіздігі
21-ші схема
ҚАНТТЫ ДИАБЕТ
И. Меринг, О. Минковский – 1989ж.; Л.В. Соболев – 1900ж.; Ф. Бантинг, Ч. Бест – 1922ж.
ПАТОГЕНЕЗІ
ИНСУЛИНДІК ЖЕТКІЛІКСІЗДІК
ШЫНАЙЫ САЛЫСТЫРМАЛЫ
Инсулин синтезі мен секрециясының бұзылуы Панкреатиттік емес
біріншілік екіншілік
Тұқым қуалаушы- Контринсулярлық гормондар- 1. Инсулин ингибиторлары
лықтың рөлі, дың секрецясының жоғарлауы 2. Инсулин антагонисттері
жастың рөлі (СТГ, АКТГ, глюкокортикоид- 3. Ұлпалардың сезімсіздігі
тар, адреналин, глюкагон, 4. Семіздіктің рөлі
тироксин)
ДИАБЕТ КЕЗІНДЕГІ ЗАТ АЛМАСУДЫҢ БҰЗЫЛУЛАРЫ
Гипергликемия Глюкозурия Полиурия Май алмасуының Белок синтезінің
Полидипсия бұзылуы. Кетоз, кома төмендеуі
Аштық сезімі, азып-тозу
22-ші схема
МАЙ АЛМАСУДЫҢ ПАТОЛОГИЯСЫ
1. СІҢІРІЛУДІҢ БҰЗЫЛУЫ 2. ТАСЫМАЛДАНУЫНЫҢ БҰЗЫЛУЫ
С Е Б Е П Т Е Р І
Ұйқы безінің липазасының жеткіліксіздігі. Липопротеиндік липазаның
Өттің жеткіліксіздігі. Са+, Мg+ иондарының жетіспеушілігі. Гипоальбу-
артық болуы. Ащы ішектің зақымдануы. минемия. Гепаринді
Іш өтуі. жоғалту.
К Ө Р І Н І С Т Е Р І
Нәжіспен қорытылмаған майлардың Гиперлипемияның дамуы.
бөлінуі. Май қорларының босауы.
2. ҚОРҒЫ ЖИНАЛУДЫҢ БҰЗЫЛУЫ 3. АРАЛЫҚ АЛМАСУДЫҢ БҰЗЫЛУЫ
С Е Б Е П Т Е Р І
Жергілікті Жалпы
Иннервацияның 1. Тамақтану орталығының бұзылуы Инсулиндік
бұзылуы. Авита- жеткіліксіздік
миноз. Гипоксия. Тамақты артық жеу
Токсикалық зақ- 2. Гормондық баланстың бұзылуы
ымданулар.
Липолиздің әлсіреуі
3. Инсулиннің тым артық мөлшері
Көмірсулардан майлардың тым
көп мөлшерде синтезделуі
К Ө Р І Н І С Т Е Р І
Липолиздің бұзылуы липоматоз липодистрофия Кетоз
семіздік
Майлық инфиль-
трация, майлық
дистрофия
Достарыңызбен бөлісу: |