«Қарағанды қаласының білім бөлімі» мм «Жалпы білім беретін №77 мектеп-балабақша кешені» кмм
жүктеу/скачать 2.42 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ІІ топ. Алатаудың сұңқары
| Сабақтың
ортасы І топ Тоқымқағар Ата жолашар дәстүрін жетеме жеткізе ұқтырып, сәл тыныстап алды да, сөз желісін жолаушыға байланысты тағы бір дәстүр тоқымқағарды да айтып еді. - Жолаушы сапар барысында көңілі бірде семіріп, бірде арықтап, жолдың ыстық-суығын басынан өткізіп, межелеген жеріне жетуі, одан мақсат етіп шыққан ісін орындап, сау- саламат үйіріне қосылуы өзіне де, жақындарына да зор қуаныш. Сол мерейлі күнге үмітпен қараған отбасы "ай жүрсе де, аман оралсын, ел-жұртына қайта қауышуға жазсын" деп тоқымқағар дәстүрін жасайды. Тоқымқағарды жолаушының келер мерзімі таянғанда не кешіге бастағанда үй іші дастарқан әзірлеп ауылдастарын дәмге шақырады. «Жолаушының кешіккеніне қуан» деп кідірістің өзін жақсылыққа жориды. Тоқымқағар дәстүрінің арнайы атқарылатын өз ырымы бар. Ол үйден тоқым алып шығып, «жолда ұзақ жүріп тоқымы шаң болыпты ғой» деп тоқымды қағып-сілкиді. Бұл әдейі жорта істелетін әрекет. Бір жағынан, «азаматтың тоқымы далада иесіз қалмасын, шаң-тозаң болса да, шаңырағына сау келсін" деген таза ниет. Тілек тілде ғана емес, ділден, жүректен шынайы шымырлап шықса, Жаратқан иемнің кеңшілігі мол, ниет қабыл болады. Бұл мен шығарған ғибрат емес, көпті көрген көсемдерден, дана абыздардан қалған сөз. Ата-бабалардың аманаты ретінде өз кезегімде мұны саған айтып отырмын. Есіңе алып, ескеріп жүргін, - деп әңгімесін түйіндеді. Мен де өз кезегімде атаның сол аманатын керек еткен адамдарға жеткізуді парыз көріп жазып отырмын. Зейнеп Ахметова апамыздың «Күретамыр» кітабынан алынған әңгіме. ІІ топ. Алатаудың сұңқары 1941 жылғы 26 ноябрь күні маршал К. К. Рокоссовский мені полк командирі етіп тағайындады. Онда менің жасым 30-да еді. Әскери дәрежем аға лейтенант болатын. Ол кезде партия қатарында жоқпын. Полк командирі болу дейтін оңай емес. Мен одан бұрын батальон командирі болатынмын. Бес рет қоршауды бұзып шыққан. Менің штабқа кіргеніме бір сағат болған жоқ, күтпеген жерден немістер Трусовоға шабуыл жасады. Мен қатты састым. Немістердің күші мол. Қарсыласуға шамам жоғын сездім. Шегінуге мәжбүр болдым. Шегіну – оңай емес. Шегінуден шығу үшін тосқауыл керек. - Комиссар, сіздің қарамағыңызға бір рота қалдырамын. Мен полкті алып шығуым керек. Сіз тосқауыл боласыз, - дедім. Комиссар Ловиненко: - Түсінікті, командир жолдас, - деді маған. Жасыратын ешнәрсесі жоқ, быт-шытымыз шығыпқашып бара жатырмыз. Обалы не керек, комиссар бір ротамен сіресіп тұрып алып, тосқауылға тоқтау болып, немістерді алға 200 жібермепті. Бұл да оңай нәрсе емес. Соколово дейтін қыстаққа жеттім. Соған барып қорғаныс ұйымдастырдым. Есімізді зордан жинапалдық, Логвиненко ротаның қалғандарымен қайтып келді. Күштің аты - күш. Немістер тықсыртып келе жатыр. Біз де бедірейіп, қарсыласып тұрып алдық. Полкімде алты зеңбірегім бар еді. Соларды алғы шепке қойдым. Немістер сегіз танкпен келе жатыр. Зеңбіректер ата бастады. Немістердің де танкісінде зеңбірегі бар. Сарт- сұртатып, алты зеңбірегімнің бесеуінің тас-талқанын шығарды. Бір ғана зеңбірек қалды. Шыдай алмастан қалған зеңбіректің қасына жүгіріп бардым. Сөйтсем еңгезердей, қап-қара қырғыз екен командирі. Дәрежесі - старшина. - Ат! – деп айқай салдым. - Атып жатырмыз ғой, командир жолдас, - деді. Соғыста сәтті, сәтсіз нәрсе болады. Атқан оғың әркімге тие бермейді. Солжолы (әлгі қырғыз жігітінің - Тоқтағұлов, аты – Сатыбалды екен) оның зеңбірегінің сәті түсті. Әр атқан снаряды далаға кеткен жоқ. Сегіз танктің бесеуін қиратты. Немістерге жан керек. Қалған үш танкі шегінуге мәжбүр болды… 30-ші ноябрь күні Крюковоға шегініп қайттық. Ол Москвадан отыз-ақ километр жерде. Москваның іргесі дірілдеп, қалтырап тұрған кезі еді. Крюковода алты күн соғыстық. Қолма-қол Крюковоны біресе немістер бізден тартып алады, немесе біздер немістерден тартып аламыз… Мен соғыс кезінде батальон командирі де, полк командирі де, дивизия командирі де болғандардың біреуімін. Бірақ та үлкен дәрежеме қарамастан (ол кезде жас едім ғой) солдаттармен қатар жүрген командирдің бірі болдым. Әр уақытта алдыңғы шепте жүргендердің біреуі болатынмын. Немістер бізді Крюководан қуып шықты. Есімізді жинап алғаннан кейін біз күш жинап, тағы да қарсы шабуылға шықтық. "Отан үшін, Сталин үшін" деп айқайлап, ұран салып бара жатырмыз. Мен де алдыңғы шептің қатарында жүгіріп бара жатырмын. Немістердің бірнеше минометтері бізді атқылай бастады. Сол бір шақта минаның жаңқасы менің алдымда кетіп бара жатқан әскердің қолына тиіп, білезігінен жүріп кетіпті де, оның қолы екі-ақ елі теріге ілініп қалыпты. Менің көзімше жаңағы әскер теріге ілініп тұрған қолын жұлып алып, қарға лақтырып жіберді. Соны көрген мен есімнен танып қала жаздадым. - "Атаңның, гөрі қоқи!" – деп мылтығын оқтап алып, 201 сермеп атып, алға тура жүгірді. Соғыс заңы бойынша ол ауыр жараланғаннан кейін шетке шығып тұрып қалуы керек еді, бірақ ол өйтпеді. Ол қайта ызаланып-өршеленіп алға жүгіріп барады. Мен тағы таң қалдым. Мен оны қуып жетіп, түріне қарасам, әлгі жауынгер - баяғы старшина Тоқтағұлов Сатыбалды екен. Мен соғыста қорқақтықты да, батырлықты да көпкөрген кісілердің біреуімін. "Шың Алатаудың сұңқары екенсің ғой!" деп ердің ерлігі алдында жүрегіммен басымды идім. жүктеу/скачать 2.42 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|