Қағанаттың саяси жағдайы. Ба тыс Тү рік қа ға на ты ның сая си кү шей ген ке зі
Ше гу (610–618 жж.) мен Тон (618–630 жж.) қа ған дар дың би лік құр ған мез гі лі бол ды.
Тон қа ған ба тыс та ғы ел дер ді жау лап алу ды ой лас ты рып, Ор та Азия мем ле кет те рі не
қа таң сая си ба қы лау ор нат ты. Тон қа ған Ви зан тия ның Иран ға қар сы кү ре сін қол дап,
кө мек бе ру үшін 627 жы лы әс кер ат тан дыр ған. Алай да қа ға нат ішін де 630 жы лы би лік
үшін та ластар тыс бас тал ды.
Қағанаттың әлеуметтік жағдайы. Жо ғар ғы би леу ші жә не әс кер ба сы қа ған
деп атал ды, би лік мұ ра гер лік пен бе рі ліп отыр ды. Қа ға нат та ғы яб ғу, шад, ел те бер
си яқ ты атақ тар қа ған руы нан шық қан ақ сүй ек тер ге ға на бе ріл ді. Жер гі лік ті жер лер де
қа ған ның не гіз гі ті ре гі бек тер бол ған. Сот іс те рін бұ рық тар мен тар хан дар ат қар ған.
Қа ра пай ым ха лық ты «қа ра бұ дун дар», ал құл дар ды «тат» деп ата ған.
Шығыс Түрік (Шығыстағы түріктер) қағандығы (682–744 жж.). Шы ғыс та ғы
тү рік тер би лік үшін кү рес тің сал да ры нан әл сі реп, бі раз уа қыт қы тай би лі гін мой ын
дау ға мәж бүр бол ған. Олар 682 жы лы Моң ғо лия же рін де Құт лық қа ған ке зін де өз
мем ле кет те рін қал пы на кел ті ріп, Қа па ған қа ған ке зін де қу ат ты мем ле кет ке ай нал ды.
Айма ғын Шы ғыс Қа зақ стан, Ор та лық Азия (Моң ғо лия), Шы ғыс Түр кіс тан, Оң түс тік
Сі бір жер ле рі алып жат ты. Күл те гін мен Біл ге қа ған дар дың ке зін де Қы тай мен ти ім ді
шарт тар ға қол жет кі зіл ді. Тү рік жау ын гер ле рі нің даң қын шы ғар ған То ны көк қол бас шы
бол ды. Бі рақ 741 жы лы Біл ге қа ған нан кей ін әл сі реп, ыды рай бас та ды.
«Қазақстантарихы»анықтамалығы
АРМАН
-ПВ
баспасы
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217
113
Достарыңызбен бөлісу: |
