Арпалыс (Волоколамск тас жолы)

1 
 
 
 
Арпалыс 
(Волоколамск тас жолы) 
 
 
 
 
 

2 
 
 
 
Арпалыс
(Волоколамск тас жолы) 
Бауыржан Момышҧлы 
Александр Бек 
Еркін аударған: Қҧрманбек Сағындықов 
 
 
 
 
 
Бҧл 
шығарманың 
басты 
кейіпкерлері 
– 
Панфилов 
Дивизиясындағы жеке батальонның жауынгерлері. Батальонды ҧлты 
қазақ, комбат – Бауыржан Момышҧлы басқарады. Бҧрынғы 
артелерист, батарея командирі, жаяу әскерлер батальонын басқарып 
кӛрмеген Бауыржан ҥшін 1941-ші жыл әскери шберлігін шыңдау мектебі 
болды. Оған ӛз сарбаздарының тағдырын шешуге, жан-жақты жиналған 
әр алуан адамдарды ӛз ырқына бағындырып, бӛрінің басын біріктіріп, 
жҧмылған жҧдырықтай етуіне тура келеді. Қорғана жҥріп, тайсалмай 
шайқасуы 
нәтижесінде 
Момышҧлының 
батальоны 
Панфилов 
дивизиясындағы резервтік кҥшке айналады және жаудың кҥш-қуатын 
мейлінше 
әлсіретіп, 
оның 
Волоколамск 
ауданынан 
Мәскеуге 
шабуылдауын тежей тҧруға жауынгерлік таапсырма алады. 
Адамдар шығыны мен майдандағы кҥрделі ахуалға қарамастан, 
батальон берілген тапсырманы абыроймен атқарып шығады.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

3 
 
 
 
 
 
 
 
 
Мазмҧны 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

4 
 
 
 
 
 
 
 
АЛҒЫ СӚЗ 
 
 
 
 
Соғыс, шайқастар, Адам, халықтар. 
Бейбітшілік – арман. 
 
 
Соғыс - қоғамдық-саяси құбылыс ретінде, ӛкінішке орай, біздің пла-
нетамызда орын алуда, Қазіргі уақытта да шайқастар жүріп жатыр. Бейбіт 
адамдар қырылып, адам қолымен, адамзат ақылымен жасалған жауһарлар, 
ғаламат ескерткіштер қирауда. 
XX ғасырдың ең жойқын соғысы - Екінші дүниежүзілік соғыс, оған 
күллі әлемге үстемдік орнату мақсатында үшінші рейхтің нацистік билік 
басындағылар түрткі болды. 
Миллиондаған адамдарды құрбан еткен осынау зұлым ойдың елеулі 
бӛлігі бұрынғы Кеңес Одағы аумағында жүзеге асырылды. Кӛптеген 
батысеуропалық мемлекеттердің армияларын оңай жеңгеніне масайрап, 
масайған фашистік Германия армиясы, Қызыл Армияны да тез жеңуге 
боладыдеп есептеп, соғысты жарты жыл ішінде аяқтауды жоспарлады. Гит-
лер мен оның Бас штабы алайда есептен жаңылды. Қызыл Армия бастапқы 
кезеңде сәтсіздікке ұшырағанымен, "бандиттер армиясына, бұзылған және 
қарақшы ниеттегі адамдарға қарсы" (генерал И. В. Панфиловтың сӛзі) 
қаһарлы күш болды. Қасиетті соғысқа бүкіл кеңес халқы кӛтеріліп, жаудың 
жолында ӛткел бермес қиын асу секілді қарсы тұрды. Сондықтан Екінші 
дүниежүзілік соғыстың бұрынғы Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы 
аумағында ӛткен бӛлігінің Ұлы Отан соғысы аталуы әділетті еді! Ұрыс 
даласындағы жаппай батырлық, жау тылындағы партизандардың ерен ерлігі, 
кеңес халқының ынтымағы мен достығы фашистік Германия мен оның 
сыбайластарының жотасын сындырған негізгі фактор болды.1418 күн мен 
түнге созылған Ұлы Отан соғысы (ҰOC) барлық кеңес халқы үшін, сол 
қоғамның әрбір адамы үшін қатал сынақ болды.
Әрбір кеңес адамы Отанын қорғау және туған жерін зұлым жаудан 
азат ету үшін ӛз ӛмірін құрбан етуге дайын еді. Қан тӛгіскен шайқастарға 

5 
қатысып, Мәскеуге жауды жібермегендер арасында Алматыда құрылған 316-
шы 
атқыштар 
дивизиясы, 
кейіннен 
ӛз 
қолбасыларының 
есімімен«Панфиловтың 8-ші гвардиясы» атанғандар болды. Ӛз ӛмірлерін 
аямай жаудың жолын бӛгеген 28 гвардияшылар мен Баубек Бұлқышев, 
Тӛлеген Тоқтаров сияқты жас қазақстандықтардың есімдері халық жадында 
мәңгі сақталады. Николай Тихоновтың «Шеге туралы» поэмасында осылар 
және басқа да ҰOC батырлары туралы ӛте дәл әрі дӛп айтылған: 
… Гвозди б делать из этих людей, 
крепче б не было в мире гвоздей… 
Құрметті оқырман, сіздер Ұлы Отан соғысы туралы талай кітап 
оқыған боларсыздар деп ойлаймын, бірақ қолдарыңызда ұстап отырған