Асанова с. С., Калманова н. М
жүктеу/скачать 1.93 Mb. Pdf көрінісі
|
|
2.4 ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТАЛДАУДАҒЫ ЭВРИСТИКАЛЫҚ ӘДІС Эвристикалық әдістер (теориялық зерттеудің логикалық әдістері мен әдістемелік ережелерінің жүйесі) экономикалық міндеттерді шешудің ны- сандық (формалды) емес әдістеріне жатады. Олар көбінесе қажетті мәлімет- терді алудың негізгі көзі ғылым мен бизнестің белгілі бір аясында жұмыс істейтін мамандар мен ғалымдардың ғылыми интуициясы болып табылатын кезде ішінара немесе толығымен белгісіз болатын нысанның жағдайын бол- жау үшін қолданылады. 27 Олардың ішінде неғұрлым кең тарағаны сараптық бағалау әдісі. Оның мәні зерттелетін мәселе бойынша мамандардың (сарапшылардың) ұсыныс- тары мен пікірлерін жинақтаудан және алынған жауаптарды белгілі өңдеу- лерден тұратынын білдіреді. Мамандардың жасаған сауалдамасы жеке, ұжымдық, тікелей, сырттай немесе жасырын және т.б. түрде болуы мүмкін. Сауалнаманы ұйымдастырушылар сараптаманың нысаны мен мақсатын анықтайды, олардың құзіреттілігі тексеріледі, сарапшыларды таңдайды, тал- дау жасайды және сараптама нәтижелері қорытындылайды. Сараптық бағалау әдістерінің негізгі түрлері келесі болып саналады: • «ми шабуылы» әдісі, немесе идеялар конференциялары, мұнда ма- мандардың жеке қарым-қатынасында және шығармашылық таласта болатын идеяларды жинақтау болып табылады; • «мидың батыл әрекеті» әдісі, сарапшылардың бір тобы идеяны ұсын- са, екіншісі оны талдайды; • синектикалық әдіс идеяны жинақтаған кезде оның баламасын білімнің басқа саласынан немесе қиялдан алып пайдалануды ұсынады. • Дельфи әдісі мамандардың алдын ала дайындаған сұрақтары бойын- ша жасырын сауалнама жүргізуді қарастырады және сол ақпараттарды ста- тис- тикалық өңдеуден өткізуді қарастырады. Нәтижелерді қорытындылаған- нан кейін, шешімі табылмаған сұрақтар бойынша мамандардан екінші рет қайтадан пікірлерін айту сұраланады. Нәтижесінде ойлаудың сезіну (интуи- тивті) түрінен пікір-талас түріне өтуі қамтамасыз етіледі. Бұл әдіс үшін са- рапшылар тобының әрбір мүшесінің бөлектілігі мен пікірінің тәуелсіздігі тән; • ПАТТЕРН әдісі – техникалық мәліметтерді сандық бағалау арқылы жоспарлауға көмектесу. Оның мәні «шешім ағашы» құру арқылы зерттелетін мәселенің бірнеше жай мәселелерге, міндеттерге және элементтерге бөлінуінде. Жекелеген сарапшылардың бағалауы ашық талқыланады, нәти- жесінде олардың іскер қатынасынан пайда шығады, бірақ конформизмнің (беделділердің қысымы ) кері салдарлары орын алуы мүмкін. Эвристикалық әдіс функционалды-құнды талдауда, қаржылық тәуе- келділікті диагностикалау мен оның деңгейін бағалау үшін қаржылық тал- дауда кеңінен қолданылады. жүктеу/скачать 1.93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|