Атты халықаралық Ғылыми-əдістемелік конференцияның материалдары
жүктеу/скачать 6.73 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ИНТЕРНЕТКЕ ТƏУЕЛДІЛІГІН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ
|
Буданова З.К., Тоқсанбаева Н.Қ., аилинова К.К. (Қазақстан Республикасы, Алматы қ. Əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті) ЖАСӨСПІРІМДЕРДІҢ ИНТЕРНЕТКЕ ТƏУЕЛДІЛІГІН ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЗЕРТТЕУ Қазіргі психологияда тəуелділік ұғымы көбінесе «аддикция» терминімен белгіленеді, ол тəуелділік – тəуелділіктен шыққан. Терминнің басқа түсіндірмесі бар, ол заңды тəуелділіктен (addictus) - қарыздармен байланысты. Екінші түсіндірмедегі негізгі сөз «байланысты» сөзі. Тəуелді мінез-құлық жағдайында көбінесе есірткіге, алкогольге жəне темекі шегуге бейім адамның мінез-құлқын түсінеді. «Нашақорлық» терминінің өзі «алкоголь», «нашақор» диагнозының орнына келді. Сондықтан да ғалымдар, наркологтар, психиатрлар мен психотерапевттер алкоголизм, нашақорлық, шылым шегу деп аталатын ауруларды құмарлыққа жатқызады. Дегенмен, қазіргі заманғы зерттеулер қазіргі кезеңде тəуелділіктің ең көп таралған түрлерін тек химиялық тəуелділікті ғана емес (алкоголизм, нашақорлық, нашақорлық, нашақорлық, никотинизм), сонымен қатар, мысалы, адам белсенділігінің, соның ішінде құмар ойындарын қоса алғанда, атап өтуге болатынын көрсетеді. Интернетке тəуелділік, жұмыссыздық, сексомания, шопаголизм. Кейбір авторлар табынушылық деп аталатын тəуелділікті бөліп көрсетеді. Жəне тіпті тағамға тəуелділік, оған қатысты бұрмалануларды білдіреді, мысалы, булимия. Адамның невротикалық байланыстары тəуелділік ретінде əрекет етуі мүмкін. Тəуелділікке секталарға барғаннан кейін дамитын жағдайлар да жатады. Соғыстарды, апаттарды, ауыр шығындарды, эмоционалдық дағдарыстарды бастан өткерген адамдарда ауыр тəуелділік күйінің пайда болуы мүмкін. Сонымен бірге қоғам дамып, жеке тұлғаның қажеттілік аясы кеңейген сайын мүмкін болатын тəуелділіктердің тізбесі де кеңеюі мүмкін деп болжауға болады. Осылайша, тəуелділік мінез-құлықтың барлық түрлеріне келесі көрсеткіштер ортақ болуы мүмкін: - жасанды түрде жасалған жағдайлардың болуы жəне осы жағдайларды сақтауға күш салу; - белгілі бір жағдайлардан тыс лəззат ала алмау (зат, тұлға ...); - сананың өзгеруі эпизодтарының болуы; - Объектіге (затқа, затқа, шарттарға) қайтымсыз тартылыс. Осылайша, тəуелділікті анықтау үшін бірнеше негізгі ойларды атап өтуге болады. Біріншіден, көптеген авторлардың пікірінше, бұл құбылыс адамның негізгі қажеттіліктері мен мотивтеріне негізделген. 218 Қазіргі уақытта балалар мінез-құлқының бұзылу себеп-салдарын əлеуметтік- психологиялық жəне педагогикалық тұрғыда М.А. Алемаскин, Л.М. Зюбин, И.С. Кон, Г.П. Медведев жəне т.б., клиникалық сипатта Г.А. Власова, В.Я. Гиндикин, В.В. Ковалев, Г.Е. Сухарев, криминалогиялық аспектілерін М.М. Бабаев, К.Е. Легошев, В.Н. Кудрявцев сияқты ғалымдар зерттеумен айналысқан. Мінез-құлқында ауытқушылық байқалатын балаларды əлеуметтендіруге байланысты Отандық ғалымдардың еңбектері аса құнды болып табылады. Соның ішінде Қ.Б. Жарықбаевтың, С.Қ. Қалиевтің, Ж.Ы. Намазбаеваның, Т.Қ. Бөлеевтің жəне т.б. ғалымдардың еңбектерін атап өтуге болады. Осы еңбектерде берілген тұжырымдарға сүйенсек, аддиктивті мінез-құлықты топтастырутөмендегідей болды. Аддикцияның химиялық жəне химиялық емес формалары бар. Химиялық формаларына ішімдік, наркомания, шылым шегу, таксикомания жатады. Ал химиялық емес аддикцияға – компьтерлік аддикциялар, құмарлық ойындар (гэмблинг), сексуалды аддикция, қарым- қатынас аддикциясы, тамақтану аддикциясы, махаббат аддикциялары кіреді. Алғаш рет интернетті шамадан тыс пайдалану мəселесі шетелде 80-жылдардың аяғында талқыланды, ал 90-жылдардың ортасында американдық психолог Иван Голдберг «Интернет-тəуелділік» түсінігін енгізді, оны ол патологиялық, қарсы тұруға болмайтын ауру деп анықтады. тұрмыстық, жұмыс, əлеуметтік, отбасылық жəне қаржылық қызмет салаларына кері əсерін тигізетін Интернетті пайдалануға құштарлық. жүктеу/скачать 6.73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|