Таблица 1 – Данные серологических исследований крупного рогатого скота на бруцеллез за 2007-2008г.г. в разрезе районов и городов Карагандинской области

Для определения диагностической ценности иммуноферментного анализа в 2007 году нами исследованы сыворотки крови крупного и мелкого рогатого скота сомнительно реагировавшие в общепринятых серологических реакциях в ИФА. Результаты представлены в таблице 2.

Как видно из этой таблицы сомнительные результаты общепринятых серологических реакции РА, РСК, РБС почти во всех случаях подтверждается положительными результатами ИФА, что указывает ее высокую чувствительность.

Вышеприведенные данные позволяет заключить что ИФА специфичный и высокочувствительный метод диагностики бруцеллеза животных и ее применения на практике позволит быстрее оздоровить неблагополучные по бруцеллезу хозяйства.

ЛИТЕРАТУРА
1. Engvall, E. Enzyme-linked immunosorbent assay ELISA III / E. Engvall and P. Perlmann. – Quantitation of specific antibodies by enzyme-labeled anti-immunoglobulin in antigen coated tubes. – J. Immunol. – 1972. – 109: P. 129-135.
2. Uzal, F. A. Evaluation of an indirect ELISA for the diagnosis of bovine brucellosis / F. A. Uzal, A. E. Carrasco, S. Echaide, K. Nielsen & C. A.Robles J. vet. – diagn. Invest., 1995. – 7 (4). – P. 473-475.
3. Saravi, M. A. Comparative performance of the enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) and conventional assays in the diagnosis of bovine brucellosis in Argentina / M. A. Saravi, P. F. Wright, R. J. Gregoret & D. E. Gall – Vet. Immunol. Immunopathol. – 1995 – 47 (1-2) – P. 93-99.
ӘОЖ 619:616.24.636.3
ЭХИНОКОККОЗБЕН ЗАЛАЛДАНҒАН ҚОЙ ЕТІНДЕГІ

РАДИОНУКЛИДТЕР ДЕҢГЕЙІ
С. Қырықбайұлы, ветеринария ғылымдарының докторы, профессор

Қазақ Ұлттық аграрлық университеті

Облыстық ветеринарлық бактериологиялық зертханасы

Ғылыми жетекші: М. Ш. Шальменов, ветеринария ғылымдарының кандидаты, доцент

Сол сияқты радиоактивтік заттар да осы аурудың асқынуында әсер етеді. Радионуклид ағзаға көп уақыт, бірақ аз дозамен әсер етсе де, ағзада бірқатар зақымды өзгерістер болады. Өмір сүру уақытының қысқаруы, өсу процесінің тежелуі, беретін өнімнің төмендеуі, аурулардың асқынуы т.б. өзгерістер осы радионуклидтің әсерінен болады.

Иондаушы сәуле әсерінен болатын ауруларға ас қорыту мүшелерінің, жүрек, қан-тамыр жүйелерінің, бауыр, сөл және ішкі бездерінің патологиясы жатады [1-4].

Сақа малға қарағанда жас төлдердің иондаушы радияцияға сезімталдығы жоғары екені байқалады. Оның себебі, жас төлдердің ағзасындағы зат алмасу мөлшерінің жоғары болуымен байланысты [5].

Цезий-137, стронций-90 радионуклидтері қауіпті болып келеді. Цезий-137, стронций-90 радионуклидтерінің мал ағзасына ену жолдары азықпен, шөппен жүзеге асады. Радиоактивті заттар топырақтан өсімдікке тамыры, жапырағы арқылы өтеді.

Ағзаға түскен радионуклидтердің шоғырланатын өзіндік мүшелері бар, цезий-137 бұлшықетпен ағзаға тегіс тараса, стронций-90 сүйектің қызыл кемігінде болады, аз мөлшерде сүт пен несеп арқылы ағзадан шығып отырады.

Стронций-90 бауыр мен бүйректің жұмыс істеу қабілетін нашарлатып, ми тіндеріне жиналып, миды қатерлі ісікке ұшыратуы мүмкін.

Ауыл шаруашылық малдары үшін радионуклидтер түсетін негізгі жол – ас қорыту жолы радионуклидтердің сіңуі олардың физикалық, химиялық жағдайына, сонымен қатар жануарлардың физиологиялық жағдайына да байланысты. Радионуклид ағзаға көп уақыт, бірақ аз дозамен әсер етсе де, ағзада бірқатар өзгерістер болады. Өмір сүру уақытының қысқаруы, өсу процесінің тежелуі, беретін өнімнің төмендеуі т.б. өзгерістер осы радионуклидтің әсерінен орын алады. Жануардың тәбеті нашарлап, ұлпалар семе бастайды, салмағы төмендейді, ішек-қарын ауруы асқынады, терінің, тері қабаттарының құрылымы өзгереді, жүн өзіне тән жылтырлығын жоғалтып түсе бастайды, тері созылғыш келеді [6].

Н.Н. Насимовтың [7] мәліметі бойынша, ауыл шаруашылық жануарлары радиоактивті заттармен зақымданғанда инфекциялық және инвазиялық аурулардың қоздырғыштарының дамуына жағдай жасайтыны анықталған. Ауруға шалдыққан жануарларда лейкоциттер саны сау малдарға қарағанда жоғары болады. Ластанған аймақтарда азық құрамында ауыр метал тұздарының көп болуы малды уландырады және олардан алынатын өнімдердің (ет, сүт т.б.) сапасын төмендетеді.

Зерттеу мақсаты: Эхинококкозға шалдыққан қой етіндегі радионуклидтердің мөлшерін анықтау.

Әдістер мен материалдар: Жұмысымыздың тәжірибе бөлімі облыстық ветеринарлық бактериологиялық зертханасының «Ветеринарлық санитарлық сараптау және сертификаттау» бөлімінде дені сау және бауырлары мен өкпелері эхинококкозбен зақымданған қой ұшаларына жүргізілді. Зерттеу барысында әрқайсысы он бас қойдан тұратын 2 топ құрдық. I – бақылау тобы, II - тәжірибелік тобы. Радионуклидтердің белсенділігі сцинтилляциялық гамма және бета спектрометрінің көмегімен дербес компьютердің бағдарламасы арқылы қамтылған «Прогресс» қондырғысында анықталды.

Зерттеу нәтижелері. Зерттеу нәтижелеріне байланысты ауруға ұшыраған қой етінде радиоактивті заттар мөлшері ауытқитындығы көрінеді, 1-кесте.
1 кесте – Эхинококкозға шалдыққан қой етіндегі радиоактивті заттар мөлшерін анықтаудың нәтижесі (n = 20)

Топтар	Радионуклидтер
	цезий-137, Бк/кг	стронций-90, Бк/кг
Бақылау тобы: сау қойдың еті	0,03 ± 0,002	0,61 ± 0,006
Тәжірибе тобы: эхинококкозға шалдыққан қой еті	0,08 ± 0,002	0,98 ± 0,006

Зерттеу нәтижесі бойынша сау қой етінде цезий-137 мөлшері 0,03 ± 0,002, стронций-90 мөлшері 0,61 ± 0,006 болды. Ал эхинококкозға шалдыққан қой етінде цезий-137 мөлшері 0,08 ± 0,002 Бк/кг, стронций-90 мөлшері 0,98 ± 0,006 Бк/кг құрады.

Сатуға түсетін ұшалардағы цезий-137 мөлшерінің белгіленген деңгейі 160 Бк/кг-нан және стронций-90 мөлшері 100 Бк/кг-нан көп болмауы тиіс.

Қорытынды. Зерттеу нәтижесі көрсеткендей, сау және зақымданған қой етіндегі радионуклидтер мөлшері рұқсат етілетін деңгейге жеткен жоқ. Бірақ эхинококкозға шалдыққан қой етіндегі радионуклидтердің мөлшері сау қой етіне қарағанда жоғары мөлшерде болды. Яғни залалданған ағзада ауруға қарсы тұру қабілет төмендейді, соның салдарынан ағзадан радиоактивті заттардың қалдықтары дер кезінде шығарылып отырмайтындығы байқалады.

ӘДЕБИЕТТЕР

1. 
   . Мудрый, И. Н. К механизму нарушения теплообмена у животных при экспериментальной лучевой болезни: автореф. канд. биол. наук. // И. Н. Мудрый – Л., 1965. – С. 12.
   

2. 
   . Қырықбайұлы С. Малды жаппай зақымдайтын қарулардан қорғау. // С. Қырықбайұлы – Алматы, 1987.
   

3. 
   . Юров, С. С. Биологические свойства белков плазмы гамма-облученных животных. // Юров С. С., Копылов В. А., Ревин А. Ф. и др. – Тезисы докл. Всесоюзн. симп. – Львов. – 1986. – Пушино, 1986. – С. 26-27.
   

4. 
   . Габриелиян, Э. С. Влияние ионизирующего излучения на систему гемостаза // Э. С. Габриелиян, С. Э. Акопов, П. Т. Шахбазян и др. – Пат. физиол. и эксперим. терапия. – 1987. – № 4. – С. 56-60.
   

5. 
   . Қожанов, К. Н. Бұзаулар организімінің иммунды биологиялық көрсеткіштерін шаруашылық жағдайында анықтау әдістері // К. Н. Қожанов – Жаршы. – 1988. – № 2. – 28 б.
   

6. 
   . Малғаджаров, С. Радиобиология // С. Малғаджаров, Е. Жуков, М. Малғаджаров – Алматы. – 1998, – 51-61 бет.
   

7. 
   . Насимов, Н. Н. Система ветеринарно-санитарных мероприятий на териториях, загрязненных радионуклидами // Н. Н. Насимов – Ветеринария. – 2006. – № 9. – С. 3-9.
   

УДК 619:616.995.428:

Псороптоз – это хронически протекающая болезнь, характеризующаяся воспалением кожи, выпадением волос, зудом и истощением, снижением молочной и мясной продуктивности у взрослого скота и задержкой роста и развития молодняка, иногда заканчивающиеся падежом животных. Болезнь чаще протекает в зимнее время, поскольку здоровые животные находятся в более тесном контакте с пораженными чесоточными клещами. Зимой понижается резистентность организма из-за ухудшения условий содержания и кормления. Чесоточные клещи (накожники) вызывают зуд у животных, а те при расчесывании травмируют кожу и тем самым создают лучшие условия для размножения клещей. При этом, лизание языком зудящего места увеличивает влажность кожи. Воспалительные процессы приводят к образованию складчатости. При травмировании эпидермиса скота клещами из мест расчесов выделяется лимфа, которая вместе с отмершими ороговевшими клетками образует на коже большие корковые напластования. Увеличение псороптозных очагов все более и более усиливает интоксикацию организма, в результате чего развиваются дистрофические процессы в разных органах, что приводит к летальному исходу. В летний период условия для жизни и распространения клещей резко ухудшаются; псороптоз протекает латентно.

При хориоптозе поражаются конечности скота, корень хвоста и зеркало вымени. Заболевание протекает одновременно с псороптозом.

Саркоптоз крупного рогатого скота встречается очень редко, но протекает также как псороптоз. Только зудни вызывают более тяжелую болезнь, чем накожники, поскольку проделывают в субэпидермальном слое многочисленные ходы в горизонтальном и вертикальном направлениях. Обширные повреждения кожи зуднями, расчесами ведет к ее утолщению, облысению и складчатости, нарушению центральной нервной системы, ретикуло-эндотелиальной, серчечно-сосудистой системы и др.[1].