Мониторинг педагогикалыќ менеджменттіњ єдістері мен ќ±ралдары ретінде

Соњѓы уаќытта педагогикалыќ лекциконда мониторинг ±ѓымы берік орын тепті. Педагогикадан мониторинг деп, оќу процесін ‰здіксіз ±заќ уаќыт бойы баќылауды жєне оны басќаруды т‰сінеді.

• 
  процесті баѓалау;
  
• 
  нәтижені баѓалау;
  
• 
  нєтиженіњ ќойылѓан маќсатќа сєйкестігін аныќтау;
  
• 
  ж‰йеніњ бастапќы жєне соњѓы к‰йініњ µзара ара-ќатынасын баѓалау.
  

1. 
   Басќарудыњ келісім мониторингі. Б±л ж‰йе м±ѓаліммен мектепті ќаржыландыру мєнділігін баса кµрсете отырып, білім беруді ќазіргі ќамтамасыз ету кейбір стандарттарѓа сєйкес келеді дегенді, дєлелдеуге тырысады.
   
2. 
   Диагностикалыќ мониторингі. Оныњ негізгі маќсаты оќушылардыњ т±лѓасынан тыс академиялыќ даѓдыларыныњ єлсіз жєне к‰шті жаќтарын аныќтау. Оныњ ж‰йелері «кіріс-шыѓыс» моделін ќ±райтын шыѓысты бµліп кµрсетеді.
   
3. 
   Іс-єрекет мониторингі. Оѓан кірердегі жєне шыѓардаѓы µлшем енеді.
   

1. 
   «маќсат-нєтиже» мониторингініњ моделі (А.Н. Майоров., О.Е. Лебедев). Білім беру ж‰йесініњ ж±мысы туралы пікір айту, ќойылѓан маќсат пен алынѓан нєтижелерді салыстырѓанда ѓана м‰мкін болады.
   
2. 
   «Кіріс-шыѓыс» мониторингініњ моделі немесе «қара жєжік» моделі (Р. Шейвелсон). Б±л модель білім беру ж‰йесініњ ішкі жєне сыртќы байланыстарын оќып-‰йренуге негізделген. Ол кµбіне аќпаратты диагностикалыќ ќызметте ќолданады.
   

1. 
   Баќылаудыњ ќалыпќа сєйкестік моделі.
   
2. 
   Шыѓыс баќылауыныњ моделі. Б±л моделдіњ маќсаты оќушыныњ мінездемесіне ќарамастан ќол жеткен нєтижелерліњ к‰шті немесе єлсіз жаќтарын аныќтау.
   
3. 
   Жетістіктерді баќылау моделі. Б±л модель аудан бойынша жекеленген мектептер немесе мектеп топтарыныњ іс-єрекетініњ нєтижелерге сєйкестігін салыстыруѓа баѓытталѓан кµрсеткіштерді ќарастырады. М±ндай салыстыру авторлардыњ пікірінше, бєсекелестікті ынталандырады.
   
4. 
   Оќыту процесі туралы мєліметтерді пайдалану моделі. Алдыњѓы мектептіњ ‰ш моделінде олар, онда ж‰ріп жатќан процестер есепке алынбай ќара жєжік ретінде ќарастырылды. Мына модель 80-жылдары «бес фактор » моделі ретінде жасалды:
   
   • 
     К‰шті єкімшілік басшылыќ;
     
   • 
     Жаќсы ішкі климат;
     
   • 
     Базалыќ, академиялыќ даѓдыларѓа баѓдар;
     
   • 
     Педагогтар тарапынан оќушылардан неѓ±рлым жоѓары нєтижелерді к‰ту;
     
   • 
     Оќушылардыњ жетістіктерін баќылау ж‰йесі.
     

5. 
   «Ќолжеткізгеннен» моделі. Оныњ негізін оќушы ќарќынындаѓы µзгерістер, жеткілікті салыстырмалы т‰рде білім беру мекемесіндегі ж±мыс сапасын сипаттайды деген болжам ќ±райды.
   
6. 
   Мектеп жетістіктеріндегі µзгерістерді µлшеу моделі. Б±л б‰гінгі к‰нде сапалы модел болып табылады. Бір мектептіњ жетістіктері жылдан-жылѓа ауысып отыруы м‰мкін. Б±л µзгерістер єлеуметтік-экономикалыќ факторларѓа кездейсоќ ауытќуларѓа байланысты болады. Сондыќтан мектептіњ моделін ќ±ру ‰шін ‰лес, процесс жєне нєтиже факторларын есепке алу керек. Сонымен ќатар б±л мектеп µзініњ ±сыныс бойынша іске асырѓан µзгерістердіњ ыќпалын баѓлауѓа м‰мкіндік береді.
   

1. 
   Аќпараттыќ мониторинг. Ол аќпаратты жинаќтау жєне ќ±руға байланысты. Б±ѓан білім беруді басќарудыњ зањдылыќты базасы мониторнг ж‰йесін БАЌ-њ білім беру туралы мониторингі жєне т.б. жатады.
   
2. 
   СИТО – Голландиядаѓы білім беру саласындаѓы жетістіктерді баѓалау бойынша ±лттыќ институт жасаѓан оќушыларлыњ білімін дамыту мониторингініњ ж‰йесі. Мониторингтіњ б±л ж‰йесі негізінен бастауыш білім беруі ‰шін жасалды жєне мынадай элементтерден т±рады:
   
   • 
     Білім берудіњ 8 жылын ќамтитын ±заќќа созылѓан оќу сызыќтарыныњ индикациясы;
     
   • 
     Тест инструментерініњ жинаѓы;
     
   • 
     Прогрессті баѓалау ‰шін стандарттар индикациясы.
     

1. 
   «Жалпы білім беретін мекеме жаѓдайында мониторинг» (А.Б. Вилохин, НГПИ, Нижний Тагил).
   
2. 
   Мектептіњ кіші жєне орта сыныптарындаѓы оќу жєне тєрбие процестерін тестілеу мониторингі (А.Б. Исаев, Г.Д. Сигеева, Екатеринбург).
   
3. 
   Оќу процесініњ нєтижелілігі мониторингі. (Н. Вербицкая, И.Б. Бордяков).
   
4. 
   Вертуальды мониторинг (Л.А. Башарина.) Оќушылардыњ білімін саралауѓа жєне білім беру процесініњ нєтижелерініњ бірыњѓай аќпараттыќ базасын ќ±руѓа септігін тигізеді. Вертуальды мониторинг оќушылардыњ єрт‰рлі дењгейдегі тапсырмаларды еркін тањдап алуын кµздейді жєне мыналарды айќындауѓа м‰мкіндік береді:
   
   • 
     Оќу процесініњ аѓымдаѓы нєтижелері жєне оны т‰зету м‰мкіндіктері;
     
   • 
     Педагогикалыќ кадрлардыњ біліктілігініњ шынайы дењгейі.
     

• 
  Динамикалыќ (оќытудыњ тиімділігін айќындау ‰шін негіз ретінде оќушылардыњ оќу жетістіктерініњ даму серпіні туралы мєліметтерді экспертиза алынады);
  
• 
  Бєсекелесті (басќа білім беру ж‰йелерін салыстырмалы тексеру мєліметтері);
  
• 
  Кешенді кµп факторлар (оќытудыњ єрт‰рлі аспектілеріне: оќу ‰лгерімініњ нєтижелері, ранг, оќу ‰лгерімі жєне т.б. экспертиза жасалады);
  
• 
  Аќпараттыќ технологиялыќ (аќпараттыќ технологияларды пайдалану арќылы аќпартты жинау, саќтау, µњдеу жєне тарату);
  
• 
  Базалыќ (баќыланатын объектіні т±раќты баќылау ќойылады);
  
• 
  Ємбебап (білім беру ж‰йелерініњ єрт‰рлі типтерінде тиімді пайдалану т±рѓысынан).
  

Оќытудыњ тиімділік мониторингі (ОТМ) аќпараттыќ, µлшемдік ядросы ќатарында: µлшеу саласы - µлшем- кµрсеткіш.