Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис


та, те.  Бұлардың ішінде мен, бен, пен



Pdf көрінісі
бет213/337
Дата26.09.2023
өлшемі3.22 Mb.
#478549
түріОқулық
1   ...   209   210   211   212   213   214   215   216   ...   337
аза тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис

та, те. 
Бұлардың ішінде мен, бен, пен жалғаулықтары тек бірың-ғай мүшелердің 
ғана арасын байланыстыру үшін колданылады. Мысалы: 1. Карпов пен Егоров, 


полк командирлері, екі жақтан безілдеп қоя берді. (Т. А.) 2. Сәтбала мен 
Сатқын жайын мүлде естен шығаруға болмайды. (Ғ. Сл.) 
Және, да, де, та, те жалғаулықтары бірыңғай мүшелерді де, сөйлем мен 
сөйлемді де байланыстырып тұра береді. Мысалы: 1. Тәкежан және бұрын 
болыс болган Шұбар, Ысқақпен бұл жаман емес екен. (М. Ә.) 2. Бүлінгенді 
жөндейтін де, арттағыны алға бастыратын да сен емессің. (М. Ә.)- Бірішиі 
сөйлем-дегі және жалғаулығы бірыңғай бастауыштарды, екінші сөйлемдегі 
қайталанып айтылған де, да жалғаулығы да бірыңғай есімшеден болған 
бастауыштарды байланыстырып тұр. Ал Табанын көк жалаған етіктер 
сырғанап, тайғанап жүрісті ауырлатып отырса да, жастар өзенге жетіп, 
оны бойлап төмен қарай ұзап, сөйлесіп кетісті. (М. Ә.) Батальон командирі 
кііикентай штабын ықшамдап бақса да, әр түрлі себеп, қызмет тауып біраз 
жұрт осы маңды ықтап жүр. (Т. А.) деген құрмалас сөйлемдердегі да 
жалғаулығы құрмаласқа енген жай сөйлемдердің арасын байланыстырып тұр 
және алдыңғы сөйлемнің мағынасына соңғы сөйлемнің мағынасы қарама-
қарсы екенін көрсетеді. 
ә) Қарсылықты жалғаулықтар. Олар мыналар: бірақ, бірақ та, 
дегенмен, сонда да, алай да, сөйтсе де. Бұлар құрмалас сөйлемге енген жай 
сөйлемдердің арасын байланыстырады да, бірінің мағынасына екіншісінің 
мағынасы қарсы екенін көрсетіп тұрады. Мысалы: 1. Екі жерде пулемет 
дүрсілдеді, бірақ немістер жақындаған сайын, атыстың берекесі қаша 
бастады. (Т. А.) 2. Достыққа да, қастыққа да араласса, үй жыққандай 
екпінмен араласатын Оспанның ісі, сонда да араз адамына дәл мұндай 
жазаны жасаған кісі бұл өңірде болмаған. (М. Ә.) Бұл сөйлемдердегі 
бірақ,сонда да деген жалғаулықтар екі сөйлемнің арасын байланыстырып тұр. 
б) Талғаулықты жалғаулықтар. Олар мынлар: яяки, не, немесе, не 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   209   210   211   212   213   214   215   216   ...   337




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет