Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
жүктеу/скачать 3.22 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- баламыз.
- Қарағандынікі
|
а) Зат есім негізгі тұлғада тұрып та, көптік, жіктік және жатыс септік жалғауларында тұрып та дара баяндауыш болады: 1) Отанымыз – анамыз. Біз бақытты баламыз. (Ә. С.). Аз сөз- алтын (М. М.). Үлкендер – қонақта, жастар-ойында (Ғ. М.).Күш – білімде ( М.М.).Ол екі-үш жылдан бері зоотехник (Ғ. Сл). Біз Алматыдан келген қонақпыз (Б.С.). ә) Сын есім сөйлемнің аяғында келіп, заттанып, атау тұлғада баяндауыш болады: 1) Мұндай үлкен шахтаны басқару сізге қиын (Ә. Ә. ). 2) Өкпеңнен соққан жел жаман, елінен безген ер жаман. 3) Бұлттан шыққан күн ащы, жаман кісінің тілі ащы (М. М.). Күн бірде ашық, бірде бұлыңғыр (Ғ. Мүс.). б) сан есім сөздері сөйлемнің аяғында келіп, дара баяндауыш болады. Артынан қуа келген қуғыншылардың саны жетеу (М. Ә.). в) есімдіктер сөйлемнің аяғында келіп, дара баяндауыш болады: 1) Шөп маясының қайда екенін білетін – сол (С. М.).Биылғы егістің ең бай саласы – осы (Ғ. М.).Расымды айтайын, пішеншілердің ішіндегі ең шыдамсыздауы менмін (С. М.). г) мезгіл және мекен үстеулері де сөйлемнің аяғында келіп, дара баяндауыш болады. 1) Олардың қаладан келгені кеше. 2) Ауырғаның кеше, жазылғаның бүгін. 3) Оның үйі төменде. ғ) зат есім сөздеріне –нікі, -дікі, -тікі қосымшалары жалғанып та дара баяндауыш жасалады. 1) Қазына әуелі жұмысшылардікі ( Ғ. М. ). 2) Бұйрық осынікі ( М.Ә.).3) Үнімдегі зар да, өңімдегі мұң да сол намыстікі ( Ә. Ә. ). 4( Жиналыс бір шахтанікі ғана емес, бүкіл Қарағандынікі ( Ғ. М. ). 153- жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазып. Етістік баяндауыштардың астын бір сызықпен, есім баяндауыштардың астын екі сызықпен сызыңдар. Баяндауыштардың қандай сөз табы мен қандай тұлғаларда тұрғанын айтып беріңдер. 1.Күн бүгін сылбыр. 2) Жол жаман (Ғ. М.). 3) Асқар заводта Сағитты кездестірді (С. М.). 4) Оың көзінің мөлдір қаралығы, дене сымбаты мүлде өзгеше (Ғ. М.). 5) Шебердің қолы ортақ, шешеннің тілі ортақ (М. М.). 6). Жырла, тілім, өмір сырын, шық майданға, тақылда (Қ. А.). 7.) Баймахан Жомарттың кабинетіне кірді (Ғ. М.). 7) Өзі ақын, өзі топта суырылып озған шешен (Ғ. Сл). 9) Алдымен жүретін – Әбіш ( М. Ә. ). Сәуле екеуміздің мақсатымыз - осы шабуылға бүкіл Қарағандыны көтеру. 11) Оның жолы - мынау комбайн (Ә.Ә.). 12) Жұмыстан бос уақыт болатын ( Л.К.). 13) Бір қадам шегінбе (Т. А.). 14) Түрлі күй жер мен көкте саңқылдайды, Сұңқылдап аққу, қаздар қаңқылдайды. Сыпылдап әуеде ойнап, төңкеріліп, Көк мойын сұқсыр үйрек жарқылдайды (С. С.). жүктеу/скачать 3.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|