Қазақ тілі лексика, фонетика, морфология мен синтаксис
§ 111. Бастауыш пен баяндауыштың арасында сызықша
жүктеу/скачать 3.22 Mb. Pdf көрінісі
|
| § 111. Бастауыш пен баяндауыштың арасында сызықша
қойылатын жағдайлар Бастауыш та, баяндауыш та есім сөздерінен болып, есім сөздерінен болған баяндауыштар жіктік жалғаусыз, көмекші етістіксіз атау күйінде айтылса, бастауыш пен баяндауыштың арасында, яғни бастауыштан кейін, сызықша (—) қойылады. Арасына сызықша қойылып жазылатын бастауыш пен баяндауыш ауызекі сөйлеуде дауыс ырғағымен (интонациямеи) бөлініп айтылады. Сызықша мынадай жағдайларда қойылады: 1. Бастауыш атау тұлғадағы зат болып, баяндауыш жіктік жалғаусыз затесім я зат есім орнындағы сөз болып келсе, бастауыштан кейін сызықша қойылады: 1) Аяқ — азамат, қол - мүлік, бас — сандың, тіл— кілт. («М. М.») 2) Ата — бәйтерек, бала — жапырақ. («М. М.») 3) Адам—ардақты ат.(М.Г.) 4) Қүрманғазы— қазақ халқының атақты композиторы. 2. Бастауыш та, баяндауыш та атау тұлғадағы сан есім болса, бастауыштан кейін сызықша қойылады. Бес жердегі бес—жиырма бес. 271 Жеті жерде жеті — қырық тоғыз.. 3. Бастауыш сілтеу есімдігінен я жіктеу есімдігінің ІІІ жағынан болып, өзінен кейінгі сөздің анықтауышына ұқсап, шатасып кететін жағдайда, баяндауышы қай сөз табынан жасалса да, бастауыштан кейін сызықша койылады . 1. Бұл—Ақ орданың жаңа көрінісі._ 2) Ол — агротехникалық шараларды дұрыс қолданудың жемісі. Бұл—романдағы басқа кейіпкерлердің ісінен көрінеді. 4. Бастауышы тұйық райлы етістік болып, баяндауышы зат есімдерден болып келгенде, бастауыштан кейін сызықша қойылады. 1) Егістік жерге қар тоқтату— мол өнім алудың басты шарттарының бірі.. 2) Сондықтан қазір оған мал шығару – бар қиындықты тілеп алумен бірдей («С. К») – 5) Бастауыш есім сөзі болып, баяндауыш тұйық райлы етістік болса, бастауыштан кейін сызықша қойылады: 1) Біздің алдымыздағы ең жауапты жүктеу/скачать 3.22 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|