Қазақстан республикасы ауыл шаруашылығы министрлігі
Қезен Ара отбасының жағдайы
жүктеу/скачать 6.32 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Қажетті мөлшер кг ұя
- Ара отбасыларының қорекпен қамтамасыз етілуі, кг Омарта саны
- 10 немесе одан да көп ұя 7-8 ұя 6 және одан да аз ұя
Бал ара ұясын қорекпен қамтамасыз ету деңгейі оның жай-күйіне, даму қарқындылығына және өнімділігіне қатты әсер етеді (4-кесте). 4 кесте - Қорек қорының ара отбасының өнімділігімен олардың күшіне әсері
Ұрықты қарқынды өсіру кезеңінде ара ұяларында ақуыз азығының оңтайлы қорының болуы олардың жоғары өнімділігінің басты шарттарының бірі болып табылады. Ара ұясының күші көктемде және ерте бал жинау тиімділігі, тозаңның қорына пропорционалды түрде ұлғаяды. Ара ұясындағы дарақтар санының шыңы ұяларға тозаң түсе бастағаннан кейін 5 аптадан соң басталады. Аралар тозаң болмаған жағдайда да, тек екі апта бойы және өз организмінің қоры есебінен өсіре алады, бұл олардың уақытынан бұрын тозуына әкеп соғады. Ұядағы балтозаңның саны мен осы кезеңде аралар өсіретін ұрықтың саны арасында оң корреляция байқалады. Ақуыз азығының оңтайлы қорларымен қамтамасыз етілген ара ұялары ұрықты 27,4 %-ға көп өсіреді және балтозаңның қоры жеткіліксіз отбасыларға қарағанда 40% -ға көп бал жинайды. Араның тозаңы жетіспеген жағдайда аталық аралар аз өсіреді (немесе мүлдем өсірмейді), өйткені олардың дернәсілдері жұмысшы аралардың дернәсілдеріне қарағанда 5 есе көп қорек тұтынады. Аталық араларды тұқымдық өсіру бойынша отбасының ақуыз қорегімен қамтамасыз етілу деңгейін анықтауға болады. Балтозаңның тапшылығы кезінде дернәсілдердің қорекпен қамтамасыз етілуі төмендейді. Нәтижесінде бұл отбасыларда гипофаринге алды, балауыз бөлетін бездері және май денесі жетілмеген тіршілікке төзімсіз, ұсақ аралар пайда болады. Қыстау кезінде бірінші болып ішегінде тозаңның дәндерінің қалдықтары болмаған, яғни қандай да бір себептермен балтозаңға қол жеткізе алмаған аралар өледі. Ең қыстыққа төзімді деп танылған орта орыс аралары оңтүстіктегі аз сирек кездесетін тұқымдас араларға қарағанда қыс мезгіліне көбірек балтозаң қалдырады. Қыс мезгілінде балтозаңмен қамтамасыз етілген ара ұялары, көктемде балтозаңсыз қыстаған және қыстықтан шығарылған күнінде ғана балтозаңдық ұяшықтарды алған отбасыларға қарағанда көбірек тұқымдық жұмыртқаларды өсіреді және өнімділігі жоғары болады. Әдетте, бал аралары ақпан айынан бастап тұқымды өсіре бастайды. Егер ұяда балтозаң болмаса, бал ара ұялары мезгілінен бұрын қопсытылады, сонымен қатар оның құрамындағы СО2 төмендейді. Бал араларын қосымша қорекпен қоректендіру. Отбасында жеткілікті мөлшерде қорек қоры болмаған жағдайда бал араларын қосымша қоректендіру қажет. Әдетте табиғи қоректі алмастыратын қоректі пайдаланады. Балды ауыстырушы ретінде қызылша немесе қамыс қанты пайдаланылады, балтозаңды сиыр сүті, ашытқы, соя ұны, жұмыртқа, ақуыз гидролизаттары (амин қышқылдары, төменгі пептидтер) алмастырады. Көмірсутек және ақуыз астарлары сұйық (шәрбат), қамыр тәрізді (қант, қант, ақуыз қамыры) және қатты (карамель) болады. Көмірсутек астарлары. Аралар ұзақ уақыт бойы таза қант шәрбатымен қоректеніп өмір сүре алады, бірақ бұл жағдайда олар өсімдік өсіре алмайды, балауыз бөліп, ұяшық сала алмайды, көп мөлшерде балшырын өңдей алмайды және т.б. Бал қанттан гөрі химиялық құрамы жағынан әлдеқайда бай. Балда көмірсутектерден (моносахаридтерден) басқа жалпы 50-ге жуық әртүрлі заттар болады. Қант - таза көмірсутекті қорек. Ара ұяларын қант шәрбатымен қоректендіру мынадай жағдайларда қолданылады: • ұялардағы қоректік қорлардың жетіспеушілігі толықтырылған кезде (көктемде, табиғатта балшырын өндіретін өсімдіктер пайда болғанға дейін; қыстауды жақсарту мақсатында сапасыз балды ауыстыру үшін күзде); • бал ара ауруларының (шіріген және т.б.) алдын алуға арналған; • гүлдейтін өсімдіктер жоқ кездегі бал араларын ұрық өсіру үшін ынталандыру мақсатында (ара ұяларын басты бал жинауға дайындау кезеңінде және күзде ұрық және жас аралардың санын қысқа көбейту үшін). Қоректендіру үшін үш концентрациядағы қант шәрбатын пайдаланады: қою 70% -дық (1 л суға 2 кг қант) немесе 60% -дық (1 л суға 1,5 кг қант) - қорек қорын толықтыру үшін және 50% -дық сұйық (1 л суға 1 кг қант) - бал жинау болмаған жағдайда бал арасы тұқымын өсіруді ынталандыру үшін. Қою шәрбатты 1-2 рет үлкен порциялармен (3- 4 л-ден), ал сұйық шәрбатты - күнделікті немесе бір күннен кейін аз порциялармен (0,25-0,50 л-ден) береді. Қорек қорын көктемде толықтыру кезінде қант шәрбатының балмен салыстырғанда қоректілігі жағынан толық емес екенін есте сақтау керек. Мысалы, бал жинау басталғанға дейін қант шәрбатымен қоректенетін отбасылар тұқымдық ұрықты қоректендіруі аз болады және табиғи балмен қоректенген отбасылармен салыстырғанда аз бал жинайды. Осыған байланысты омарташылар құрамында ақуыз және басқа да қоректік заттар бар өнімдерді қосу арқылы қант шәрбатының қоректік құндылығын арттыруға тырысуда. Барлық сыналған заттардың ішінен ашытқы мен сиыр сүті үздік болып шықты. Қант-сүт азығын дайындау үшін қою қант шәрбатын қайнатады, онда судың 20% сүтпен ауыстырылады. Сүтті тікелей тарату алдында салқындатылған шәрбатқа қосады. Араларды қант қамырымен қоректендіру кезінде жақсы нәтижелерге қол жеткізуге болады. Қамыр тәріздес қоректерді пайдаланған кезде аралар оларды қажеттілігіне қарай алып, ұяшыққа салып сақтамайды, ал бірден өсірілетін ұрық үшін пайдаланады, сондықтан аралардың қозу деңгейі мен ұшу деңгейі көтерілмейді. Қамыр тәріздес қоректі бал ара өсіруші бос болған кезде салыстырмалы түрде белсенді маусымнан тыс уақытта алдын ала дайындауға болады. Қант қамырының құрамында 26% бал, 73,8% қант ұлпасы, 0,18% ауыз су және 0,02% сірке қышқылы бар. Жақсы дайындалған қамыр консистенциясы бойынша біртекті, жұмсақ және пластикалық болып келеді. Дайын қамырды герметикалық қаптамада сақтайды. Отбасыларды қоректендіру үшін салмағы 0,8-1,0 кг арнайы жапырақтар дайындайды. Бал орнына өзгертілген қант пайдалануға болады. Мұндай қант қамырында 70% қант ұлпасы, 29,8%, өзгертілген шәрбат 0,1% ауыз су және 0,03% сірке қышқылы бар. Соңғы жылдары сыра ашытқысы бар фермент β фруктофуранозидазамен сахарозаны инверсиялау жолымен глюкозалы-фруктозалы шәрбат дайындау технологиясы әзірленді. Араларға арналған көмірсутек қорегі аппараттардың түбінде басты ашытқаннан және ашытылғаннан кейін тұндырылатын сыра ашытқысы негізінде дайындалады және сыра шырынын (7-10 генерация) әзірлеу үшін қайта пайдаланылмайды. Инвертті шәрбат дайындау үшін бүкіл әлемде (Германия, АҚШ, Голландия, Франция) қазіргі уақытта өнеркәсіптік ауқымда өндірілетін «Инвертаза Л» ферментті препараты кеңінен қолданылады. Қазіргі уақытта түрлі ферменттері бар инвертті шәрбатты дайындау технологиясы жасалып, "Араларға арналған инверттелген шәрбат" ТУ 9882-009-00669424-2003 әзірленді. Шәрбат глюкоза, фруктоза және сахароза ерітіндісі болып табылады. Ондағы судың салмақтық үлесі 28% -дан аспауы тиіс, инвертті қанттардың құрамы 70% -дан кем болмауы тиіс. Ақуызбен үстеме қоректендіру. Көктемгі кезеңде ара ұялары көп мөлшерде ұрықты өсірсе, оларға көп ақуыз қорегі қажет. Ол жетіспеген жағдайда отбасына ауық-ауық алдыңғы маусымда дайындалған гүлтозаңы бар ұяшықты қояды немесе 1:1 арақатынасында сұйық балмен аралас тозаң береді. Мұндай қоректы отбасыларға дәкенің бір қабатына оралған шағын порциялармен (200-300 г) таратады. Тамақтандыруды рамалардың жоғарғы бөренелеріне салады және полиэтилен пленкамен жабады (кеуіп қалудан қорғау үшін). Бал болмаған жағдайда тек құрғақ тозаңмен қоректендіруге болады. Тозаңды бос ұяшықтарға бір жағынан ұяшықтың тереңдігінің 1/3 бөлігіне себеді және пульверизатордан 25- 30% қант шәрбатымен бүркеді. Ұяшықты ұяға тiкелей толтырылған жағымен қояды. Егер бал араларын күзде тозаңмен қоректандыратын болсақ, онда ұрықтың мөлшері 12-20% -ға артады. Ұяларда балтозаң жетіспеген және қосалқы балтозаңдық ұяшықтар мен тозаң болмаған жағдайда қамыр тәрізді ақуыз қоспаларын пайдалануға болады. Аралардың рационында аттрактанттар (хош иісті заттар) "дәмдеуіш" рөлін атқарады. Негізгі аттрактанттар - глюкозидтер, терпендер және флавоноидтар. Аралар жемшөп қоспасын көбірек алу үшін оған аттрактанттар тасымалдайтын 15-20% тозаң қосу керек. Араларға желе түрінде ақуыз қорегін беру ұсынылады. Аралар ақуызды қоспаларды тек табиғатта тозаң беріп гүлдейтін өсімдіктер болмаған жағдайда ғана алады және пайдаланады. Осы себептен ақуыз қоспаларын шағын үлеспен (ара қатарына 75-100 г) беру керек. жүктеу/скачать 6.32 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||