Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі «Ғылыми қазына» мақсатты бағдарламасы
жүктеу/скачать 2.92 Mb. Pdf көрінісі
|
| Тастар сөйлейді
Жеті жүз отыз бірінші жылдың жазында шексіз даланы армансыз билеген Бумын, Қапаған, Естеми, Құтлық қағандардың ұрпағы; ұзын найзалы, жарау атты түрк руларының ырысы әрі бақыты — Бозайғырлы айбынды ер Күлтегін дүние салады. Бетіне дұшпан қаратпаған айбынды ердің қазасы қасірет пен қайғы болып бүкіл түрк қауымының арасын лезде-ақ шарлап шыққан. Оның басына тізе қосқан досы да, кескілескен қасы да тегіс жиылған. Ұшы- қиырсыз, дамылсыз ағылған халықтың қаралы шеруі даңқты батырға деген ықылас-пейілдің куәсіндей еді. Заманының атақты ақын-жырауы, Күлтегіннің неме ре інісі Иоллығ тегін жан-жақтан шеберлер алдырып, келесі жылдың күзінде Күлтегіннің басына оның батырлығының белгісіндей мәңгілік ескерткіш — зәулім құлпытас орнаттырады. Әдемі әшекеймен оймышталып, өзгеше нақышпен өрнектелген заңғар құлпытаста ел сүйген ерге халық жоқтауын көне түрк тілінде мәңгілікке өшпестей қашатып тұрып жаздырады: Сонау бастан, о бастан Жаралғалы қара жер, Жаралғалы көк Аспан, Естеми мен Бумынның Адамзаттан бағы асқан. Төрт бұрышы дүниенің Соларменен санасқан. Бүкіл түрк үмітпен Екеуіне қарасқан, 43 Қол астына жиылып, Қол астынан тарасқан. Олар салған дүбірден Қаптап жатқан қалың жау Шыбын жаннан түңілген. Дырдай болып келгенмен, Бордай болып үгілген. Басы барлар иіліп, Тізесі бар бүгілген. 21 Тастың бетіне қашалған тарихи жыр осылай басталады... Содан бері мың екі жүз елу бес жыл өтті. Тарихтың беті сан өзгеріске ұшырады. Жылдар жылжып, ғасырлар алмасып жатты. Жер жаңарып, қоныс өзгеріп жатты. Бірақ Орхон өзенінін бойындағы қас батырдың ерлігіндей тәкаппар, сұсты, маңғаз тас ескерткіш он екі ғасырдан аттап, өз заманының шындығын, қайғы-қасіретін, амал-әрекетін арқалап, сол күйінде бұзылмай, бүлінбей бүгінгі күнге аман жетті. Ол ескерткіштер кімдікі, қалай табылды, кім ашты, кім аударды, кім зерттеді; жазбалардың мазмұны, жанры қандай — міне, ендігі әңгіме сол туралы. жүктеу/скачать 2.92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|