Бақылау сұрақтары:
-
Моносахаридтердің химиялық қасиеттерін айтыңыздар.
-
Сахарозаның гидролиздену реакциясының теңдеуін жазыңыздар.
№ 15 Зертханалық сабақ
Нуклеин қышқылдары жіктелуі,құрылысы,биологиялық ролі.
Жұмыстың мақсаты: пиридиннің кейбір қасиеттерін тәжірибе арқылы зерттеу.
Реактивтер мен жабықтар: пиридин, темір (ІІІ) хлориді, калий перманганатының
(1%-тік) ерітіндісі, (1%-тік) сода ерітіндісі, пикрин қышқылы, пробиркалар, лакмус қағазы, спирт шамы.
1-тәжірибе. Пиридинің суда ерігіштігі
Жұмыс барысы: Пробиркаға 1 тамшы пиридин және 5 тамшы су құяды. Түзілген түссіз ерітіндіге лакмус қағазын салғанда, қағаз көк түске боялады. Лакмус қағазының көгеруі, пиридиннің сумен қосылып, диссоциацияланатын гидроксил ионын түзуінен болады.
2-тәжірибе. Пиридиннің тотықтырғышқа тұрақтылығы
Жұмыс барысы: Пробиркаға 1 тамшы пиридин ерітіндісін, 1 тамшы калий перманганатының 1%-тік ерітіндісін, 1 тамшы 1%-тік сода ерітіндісін құяды.
Пробиркадағы қоспаны шайқап, 1-2 минут қайнатады. Қоспаның түсі өзгермейді. Соған қарағанда пиридин бензол тотығуға тұрақты келеді.
3-тәжірибе. Пиридиннің темір (ІІІ) хлоридімен әрекеттеседі.
Жұмыс барысы: Пробиркадағы 5 тамшы пиридин ерітіндісіне 3 тамшы темір (ІІІ) хлоридінің ерітіндісіне тамызады. Пробиркада қоңыр қызық-түсті тұнба түзіледі.
4-тәжірибе. Пиридин пикратын алу.
Жұмыс барысы: Пробиркаға 3 мл пикрин қышқылын құйып, үстіне 0,5 мл пиридин ерітіндісін қосады. Қоспаны 3-5 минут қояды. Пробиркада әдемі түсті пиридин пикратының ине тәрізді кристалдар түзіле бастайды.
Бақылау сұрақтары:
1.Пиридиннің судағы және органикалық ерігіштігі туралы түйін жасаңыздар.
2.Пиридиннің темір (ІІІ) хлоридімен әрекеттесуінің реакция теңдеуін жазыңыздар.
3.Пиридиннің тотықтырғыштарға тұрақтылығы неге негізделген?
4.Пиридин мен пикрин қышқылының әрекеттесуінің реакция теңдеуін жазыңыздар.
5.Пиридинді алу жолдарын көрсетіңіздер.
6.Пиридинді сутегімен тотықсыздандырудың реакция теңдеуін жазыңыздар. Түзілген затты атаңыздар.
7.Келесі қосылыстардың құрылымдық формулаларын жазыңыздар.
а) 2,5-диметилфуран
ә)2-хлорфуран
б)2,5-диметилпиррол
в)2-аминпиридин
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )
-
Көрсетілген гидроксидтердің қайсысы негіздік тұздар түзе алады:
А) Cu(OH)2; B)Ca(OH)2; C)LiOH; D)Al(OH)3; E)KOH?
9. P2O5 қай қышқылдың ангидриді:
А) фосфорлылау; B)қос фосфорлы; C)ортофосфор?
10. C2O7 оксидін қай қышқылдың ангидриді деп санауға болады:
А)хлор; В)хлорлы; С)хлорлылау; D)хлорлау
11. Келтірілген қосылыстардың қайсысы пероксидтерге жатады.
А)NO2; В)K2O2; С)BaO2; D)Mn
12. Калий гидроксидін ортокүшән қышқылымен нейтралдау реакциясында соңғысының эквивалентті молярлық массасы 142 г/моль тең. Нәтижесінде қандай тұз түзілді?
А) калий ортоарсенаты; B)калий гидроортоарсенаты; C)калийдің дигидроортоарсенаты.
13. Қай формула марганецті қышқылға сәйкес келеді:
А) HMnO4; B)H4MnO4; C)H2MnO4
14. Қай формула барий хлоратына сәйкес келеді:
А)BaCl2; В)Ba(OCl)2; С)Ba(ClO3)2; D) Ba(ClO4)2
15. Cu (OH) 2CO3 тұзына қандай атау сәйкес келеді:
А)мыс гидрокарбонаты; В)гидроксомыс(11) карбонаты;
С)дигидроксомыс (11) карбонаты.
Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )
1. Берілген қышқылдардың ангидридтерінің формуласын жазыныз: H2SO4; H3BO3; H4P2O7; HOCl; HMnO4. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.
2. CuSO4; AgNO3; K3PO4; BaCl2 тұздарынан қандай тұздарды алуға болады? Реакция тендеулерін жазып, алынған тұздарды атаңыз.
3. Келесі қосылыстарды атаңыз: K2O2; MnO2; BaO2; MnO; CrO3; V2O5. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.
4. Келесі қосылыстарды атаңыз: KHSO3; NaMnO4; Re2O7; Fe2O3; SO3; Al(OH)3. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.
5. Төменде көрсетілген реакциялар ерітіндіде болуы мүмкін бе? Дәлелді жауап беріңіздер.
K2SO4 + CuCl2 → BeO + H2O→
Fe2S3 + KOH → ZnS + HCl→
NaCl + PbNO3 → Fe(OH)3 + KOH →
6. Көрсетілген қышқылдың қайсысы қышқыл тұздар түзеді: HI, H2Se, H2SeO3, H2C2O4, CH3COOH? Реакция теңделерін жазып, аттарын атаңыз. Заттардың структуралық формуласын келтіріңіз.
7. Төменде көрсетілген заттардың қайсысы натрий гидроксидімен әрекеттеседі: HNO3, CaO, CO2, CuSO4, Cd(OH)2, P2O5, Cr(OH)3? Реакция тендеулерін құрастырыныз.
8. FeO, Cs2O, HgO, Bi2O3 структуралық формуласын келтіріп, негіздік қасиеттерін дәлелдейтін реакция тендеулерін жазыныз.
9. SeO2, SO3 , Mn2O7 , P2O5, CrO3 стуктуралық формуласын келтіріп, қышқылдық қасиеттерін көрсететін реакция тендеулерін жазыңыздар.
10. Тұздар алу жолдарына негізделіп магний хлоридінің алыну реакцияларының тендеуін құрыныз.
11. NaNO3, NaHSO4, Na2HPO4, K2S, Fe2(SO4)3 тұздарының түзілуіне әкелетін қышқыл мен негіздердің реакцияласу тендеулерін құрыныз.
12. Қышқылдың тұзбен әрекеттесуі нәтижесінде қандай заттар алынуы мүмкін? Қышқылдың негізбен ше ? Тұздың тұзбен ше? Мысалдар келтіріңіз.
14. Калий мен кальцийдің а) көмір қышқылынан; б)фосфорлы қышқылынан алынған орта және қышқыл тұздарының формулаларын жазып, аттарын атаңыз және структуралық формуласын құрастырыз.
15. Мына тұздарды атаңыз:
SbONO3; [Fe(OH)2]2CrO4; (AlOH)SO4; Cd(HS)2; Ca(H2PO4)2.
→ Ca(OH)2 +KCl→
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )
1. Химиялық элементтің эквиваленті неге тәуелді болады?
А) элемент валентігіне; В) әрқашан тұрақты шама болып табылады.
2. Қай формула эквиваленттер заңын сипаттайды:
А) v=m/M B) m1. Mэ (2) = m2. Mэ (1)
C) Mэ=M/B D) m1/ m2 = Mэ (2)/ M (1)
3. Фосфор құрамы бойынша екі түрлі хлорид түзеді. Осы қосылыстарда қай элементтің эквивалентілігі тұрақты болады?
А) хлордікі; В) фосфордік
4. Қалыпты жағдайдағы оттек пен сутектің эквиваленттері көлемдерінің дұрыс мәндері қандай?
А) 11, 2л О2 және 22, 4л Н2;
B) 11, 2л О2 және 5, 6л Н2;
С) 5, 6л және 11, 2л Н2.
5. Металдың эквивалентінің молярлық массасы 12 г/моль. Оның оксидінің эквивалентінің молярлық массасы неге тең?
А) 24 г/моль; B) анықтауға болмайды; С) 20 г/моль
6. Металдың эквивалентінің молярлық массасы оттегінің эквивалентінің молярлық массасынан 2есе артық. Оксидтің массасы металдың массасынан неше есе артық:
А) 1, 5 есе B) 2 есе С) 3 есе
7. Күкірт S2Cl2 және SCl2 хлоридтерін түзеді. SCl2 қосылысындағы күкірттің эквивалентінің молярлық массасы 16 г/моль. S2Cl2 қосылысындағы күкірттің эквивалентінің молярлық қанша?
А) 8 г/моль; B) 16 г/моль; С) 32 г/моль
8. CrCl3 және Cr2(SO4)3 қосылыстарындағы хромның эквиваленттіктері бірдей ма?
А) иә; В) жоқ
9. FeCl2 және FeCl3 қосылыстарындағы темірдің эквивалентінің молярлық массалары бірдей бола ма?
А) иә; В) жоқ
Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )
1. 5г металл жанғанда 9, 44г металл оксиді түзілді. Металдың эквиваленттік массасын анықтаңыз.
2. Металдың бірдей мөлшері 0, 200г оттегімен немесе 3, 17г галогенмен әрекеттеседі. Галогеннің эквиваленттік массасын анықтаңыз.
3. 1л оттегінің массасы 1,4 ға тең. Магнийдің 21г массасын жағу үшін қанша литр оттек газы қажет, егерде магнийдің эквиваленті 0,5 мольге тең болса?
4. 80г металл оксидін тотықсыздану үшін 883 мл (қ.ж. өлшенген) сутек газы қажет. Оксид пен металдың эквиваленттік массаларын есептеңіз.
5. 16,8г металды еріту үшін 14,7г күкірт қышқылы жұмсалды. Металдың эквиваленттік массасын және бөленген сутек газының көлемін (қ.ж. өлшенген) анықтаңыз.
6. Белгісіз металдың 1,00г массасы 8,89г броммен немесе 1,78г күкіртпен әрекеттесе алады. Күкірттің эквиваленттік массасы 16,00 г/моль екендігін ескере отырып, бром мен металдың эквиваленттік массаларын анықтаңыз.
7. Қышқылдың 2,45г массасын нейтралдау үшін 2,00г натрий гидроксиді жұмсалды. Қышқылдың эквиваленттік массасын анықтаңыз.
8. Алюминий 0,376г массасы қышқылмен әрекеттесіп, нәтижесінде 0, 468л (қ.ж. өлшенген) сутек газы бөлінді. Алюминийдің эквиваленттік массасы 8, 99 г/моль екендігін ескеріп, сутек газының эквиваленттік массасын есптеңіз.
9. Хлордың эквивалентінің молярлық массасы 35,5г/моль, мыстың молярлық массасы 63,5 г/моль, ал мыс хлоридінің эквивалентінің молярлық масасы 99,5 г/моль. Мыс хлоридінің формуласын анықтаңыз.
10. Металдың эквивалентінің молярлық массасы 27,9 г/моль. Қалпты жағдайда ол қышқылдан 700 мл сутегін ығыстырады. Металдың массасын анықтаңыз.
11. Массасы 5,95г заттың 2,75г хлорсутектің өзара әрекеттесуінен 4, 40г тұз түзіледі. Түзілген зат пен тұздың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.
12. Массалары 1,60г кальций және 2,61г мырыш қышқылдан бірдей мөлшерде сутегін ығыстырады. Егер кальцийдің эквивалентінің молярлық массасы 20,0 г/моль болса, мырыштың эквивалентінің молярлық массасы қандай болғаны?
13. Мыс екі оксид түзеді. Мыстың белгілі бір мөлшерінен түзілген бірінші оксидке, екінші оксидке қарағанда екі есе артық оттегі жұмсалады. Мыстың бірінші оксидтегі валентілігінің екінші оксидтегі валенттілігіне қатынасы қандай?
14. Ортофосфор қышқылы мен сілтінің өзара әрекеттесуінің нәтижесінде Na2HPO4 тұзы түзіледі. Осы жағдайдағы ортофосфор қышқылының эквивалентінің молярлық массасының мәні қандай?
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )
1. Берілген газдың массасын арттырғанда оның көлемінің артуы үшін қандай жағдай туғызуға болады?
А) температураны төмендету.
В) қысымды арттыру.
С) жағдайды тандауға болмайды.
2. Газдар үшін қалыпты жағдайдағы тмпература мен қысымның сәйкес мәндері:
А) t=250C; P=760 мм сын.бағ. В) t=00C; P=1, 013.105Па.
3. Ыдыс іші оттек және азот қоспасымен толтырылған. Газдардың массалары парциалдық қысымының қандай сәйкестіктерінде бірдей болады?
A) PO2 =PN2 B)PO2 = 0,875.PN2; C) PO2=1,14.PN2
4. Ауадағы оттектің парциалдық қысымы 22кПа. Көлем бойынша оттектің проценттік құрамы неге тең?
А) 42% ; В) 21% ; С) 10, 5 %
5. Бірдей жағдайда тең көлемді N2 мен O2 алынды. Газдардың массаларының қатынасы қандай?
А) mO2>mN2 ; B) mN2> mO2 ; C) mO2 = mN2
6.Бірдей көлемде H2 мен Cl2 араластырылды. Қоспа көлемі реакция өткеннен кейін қалай өзгереді?
А) өзгермейді; В) екі есе өседі; С) екі есе азаяды?
7. 1 моль HCl мен 1моль Cl2 (Tмен P бірдей) алатын көлемінің қатынасы қандай?
А) V HCl > VCl2 ; B) V HCl = VCl2 ; C) V HCl < VCl2 ;
8. HBr қыздырғанда толығымен айрылады. Сонда газ көлемі өзгермейді. Айырылу реакциясының өнімі қандай?
А) Н және Br атомдары; В) Н2 және Br2 молекулалары; С) Н2 молекуласы және Br атомы?
9. Ауа бойыша хлордың тығыздығы нешеге тең?
А) 2,44; В) 3, 0 С) тек тәжірибелік жолмен анықтауға болады.
10. Газ тәрізді оксид 30, 4% азоттан тұрады. Оксид молекуласына бір атом кіреді. Оттек бойынша газ тығыздығы нешеге тең?
А) 0,94; В) 1,44 С)1,50
Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )
1. 27 0 C және 720мм сынап бағанасында газдың берілген бір мөлшері 5л көлем алады. Осындай газдың мөлшері температура 39 0C, ал қысым 104кПа болғанда қандай көлем алатынын анықтаңыз.
2. 12, 5мПа қысымда болат баллонның ішіндегі азоттың температурасы 17 0С. Балонның шектеулік қысымы -20, 3 мПа. Қандай температурада азоттың қысымы шектік мәніне жетеді?
3. 98,7 кПа қысымда және 91 0 C температурада газдың көлемі 680 мл көлем алады. Газдың қалыпты жағдайда алтын көлемі қандай?
4. 21 0 C температурада және 104,5 кПа (784мм сын бағ.) қысымда 1,28г металл сумен әрекеттескенде 380 мл сутегі бөлініп шығады. Металдың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.
5. Сыйымдылығы 0,6м3 жабық ыдыста, 0 0C температурада 0,2кг CO2 0,4кг O2 және 0,15кг CH4 газдар қоспасы бар. Осы жүйедегі: а) қоспаның жалпы қысымын; б) газдардың әрқайсысының парциалдық қысымын; в) көлем бойынша қоспаның проценттік құрамын есептеңіз.
6. 200 C және 104,3кПа қысымда 0,350г металл қышқылдан 209 мл сутек су астында ығыстырылды. Осы температурада қаныққан су буының қысымы 2,3 кПа. Металдың эквивалентінің молярлық массасын есептеңіз.
7. Судың астында 26 0C температурада және 98,7 кПа қысымда 250 мл сутегі жиналған. 26 0C тағы су буының қаныққан қысымы 3,4 кПа. Қалыты жағдайда сутегінің көлемін және массасын.
8.Бірдей жағдайда оттек, сутек және метанның тең массалары алынды делік. Газдардың көлемдерінің қатынасын табыңыз.
9. Қалыпты жағдайда 1г ауа 773мл көлемді алады. Ауаның дәл сондай массасы 00C температура мен 93,3кПа (700мм.сын.бағ.) қысымда қандай көлемді алады?
10. Қалыпты жағдайда сутек газының 1,00 мл көлемінде қанша молекула болады?
11. Газдың 27.10 21 молекуласы қалыпты жағдайда қандай көлемді алады?
12. 21 0C температура мен 142кПа (1065мм.сын.бағ.) қысымда N2 газының 0,07кг массасы қандай көлемді алады?
13. Қалыпты жағдайда 200 мл ацетиленнің массасы 0,232г. Ацетиленнің мольдік массасын анықтаңз.
14. Көлемі 20л газометр газбен толтырылған. Осы газдың ауамен салыстырғанда тығыздығы 0,40. Газдың қысымы 103,3 кПа (774,8 мм.сын. бағ.), ал температурасы 170C. Газдың массасын есептеңіз.
15. Сынап буының ауамен салыстырғанда тығыздығы 6,92. Сынап буындағы молекуланың құрамына қанша атом кіретіндігін есептеңіз.
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )
1. Атомдық орбиталь дегеніміз:
А) валенттік электрон орналасқан атомның кеңістік бөлігі;
В) электронның атомдағы болу мүмкіндігі максималды болатын кеңістік бөлігі;
С) атомның электрондық тығыздығы;
D) ядро маңайында электронның таралуы;
Е) атомдағы электронның қозғалу траекториясы.
2.Қысқаша электродық конфигурациясы …4s23d1 болатын затты анықтаңыз:
А) скандий В) мыс С) неон D)күміс Е) аргон
3.Элементтің химиялық қасиеттері оның қандай сипаттамасына байланысты?
А) топтың номеріне В) периодтың номеріне
С) атомдық массасына D) ядро
4. Төртінші энергетикалық деңгейдегі орбиталдар және электрондар саны:
А) 14 және 28 В) 4және 8 С) 9 және18 D) 16 және 32
5.Кеңістіктегі атомдық орбитальдың пішінің белгілейтін квант саны:
А) бас В)орбиталь С)магнит D)спин
6. Бесінші топқа жататын элементтердің электрондық конфигурациясы:
А)4d35s2 В)4s24p3 С)3d54s1 D)5s25p4 E)5s25p5
7. Элемент атомының сыртқы қабатшаларының электрондық құрылымы 5s24d1 болса оның периодтық кестеде орналасатын пеиоды мен тобын анықтаңыз:
A) VI период , 2 топ B) VI период, 3 топ C) V период, 3 топ
D) IV период, 5 топ E) V период, 4 топ
8. Элетрондық формуласы 6s25d106p3 аяқталатын элементтің периоды мен топтың нөмірін анықтаңыз:
A) VI және 2 B) VI және 3 C) V және 3 D) VI және 5
9. Радиусы ең үлкен болатын атомның электрондық формуласын анықтаңыз:
A) 2s2 B) 2s22p1 C)2s22p2 D)2s22p3 E)2s22p4
10. Электрондық формуласы 3s23p3 аяқталатын атомның жоғарғы валенттілігін анықтаңыз:
A) II B)III C)IV D) V E)VI
Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )
1. Электрондық құрылымы 1s22s22p63s23p63d74s2 болатын элементті атандар.
2. Ядроларының зарядтары 3,8,23, 31 болатын элементтердің электрондық формулалары мен конфигурацияларын келтіріндер.
3.Мыс атомының электрондық формуласы мен электрондық конфигурациясын келтіріндер. Электрондарға толған және толмаған деңгейлерді көрсетіңдер.
4. Титан (Ti) мен ванадий (V) атомдарында қанша бос d-деңгейше бар? Осы d-деңгейшелердің конфигурацияларын келтіру.
5. V период элементтерінің рет нөмерлері 37, 43, 48, 52 және 54-ке тең электрондық формулаларын жазып, элементтердің ұқсас топтардың қайсысына жататынын анықтандар. 72..
6. IV период кальций (Ca), скандий (Sc), селен(Se) және марганец (Mn) элементтерінің электрондық формулаларын жазып, элементтердің ұқсас топтардың қайсысына жататынын анықтандар.
7. II және III период элементтерінің электрондық формулалары мен электрондық конфигурацияларын келтіріп, s- және p- элементтерді атандар.
8. IV, V және VI период элементтерінің ішінен d-орбитальдары электрондарға толған элементтерді атандар. Солардың электрондық формулаларын жазып, перидтық кестеде алатын орнын (период, топ, топша) көрсетіндер.
9.Қай период элементтерінің конфигурациялары мынадай болып келеді: a)6p3; б)4f9; в) 7d3; г) 5f5 ?
10. Периодты кестедегі 83 элемент атомының электрондық формуласын жазып, қай тип элементтеріне жататының, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттілігін анықтаңыз.
11. Хлор атомының электрондық формуласын жазып, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін, және сәйкес келетін қосылыстарын келтіріңіз.
12. Бор атомының электрондық формуласын жазып, элементің қандай түріне (s-, p-, d-, f-) жатандығын, қалыпты жағдайда жұптаспаған электрондар санын анықтаңыз.
13. Периодты кестегі 51элемент атомының электрондық формуласын, қалыпты жіне қозған күйлеріндегі валенттіліктерін және сәйкес келетін қосылыстарын жазыңыз.
14. Атомының электрондық формуласы былай аяқталатын ... 3d64s2 элементтің периодтық кестеде орналасқан орнын, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін анықтаңыз.
15. Атомының электрондық формуласы былай аяқталатын ... 4d105p1 элементтің периодтық кестеде орналасқан орнын, қалыпты және қозған күйлеріндегі валенттіліктерін анықтаңыз.
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар (ОСӨЖ )
1. CO молекуласында көміртек атомының коваленттігі нешеге тең: а) екіге; б) үшке; в) төртке.
Себебі: 1) қозбаған көміртек атомында 2 жұптаспаған электрон бар; 2) көміртек атомы жұптасқан электрондарға акцептор бола алады; 3)көміртек атомында төрт валентті электрон бар.
2. HF және SiF4 арасында реакция жүруі мүмкін бе? а) мүмкін; б) мүмкін емес.
Себебі: 1) HF молекуласы полюсті, SiF4 полюссіз.
2) екі молекулада жұптаспаған электрон жоқ;
3) кремнийдің валенттік орбиталінің саны төрттен көп және оның жартысы валентті электронмен толмаған; 4) кремнийдің валенттік электрон саны 4-ке тең; 5) HF молекуласы жұп электрон арқылы донор бола алады.
3. O2 молекуласына қандай магниттік қасиеттер тәң:
a) диамагнитті;б) парамагнитті.
Себебі: 1)O2 молекуласында электрондардың саны жұп болады;
2)O2 молекуласының спинінің қосындысы нольден айрықша.
4.NO молекуласында байланыс еселігі нешеге тең?
А)2; B)2,5; C)3.
Себебі: 1)π -орбиталінде байланыстырушы электрондардың саны 4; 2) байланыстырушы орбитальдарда босаңдатушы орбитальдарға қарағанда 5 электрон артық орналасқан ; 3) азот атомында 3жұптасқан электрон бар.
5. Мына бөлшектердің қайсысы парамагнитті:
A) N2; B) O2; C) NO; D) CO; E) CN?
6. Мына бөлшектердің қайсысы МО теориясы бойынша тұрақты күйінде бола алмайды?
A) H2+; B) H2; C) H2 - ; D)He2; E) He?
7. Байланыстардың барлығы σ-типке жататын молекулалар тобың анықтаңыз?
A) NH3, HCl, H2O D) NO2,O2, CH4
B) CO, SO2, N2 E) SO2, Cl2, HF
C) SO2, C2H2, AlH3
8.Құрамында σ- және π –байланысы бар молекуланы анықтаңыз:
A) AICI3 B) NH3 C)O2 D)H2O E)Cl2
9.Құрамында полюстi ковалентті байланысы бар полюссіз молекуланы анықтаңыз:
A) N2 B) H2S C) NaF D) H2O E) BeCl2
10.Атомдық орбиталдардың sp2- гибридтелуіне түзілетін байланыстар арасындағы бұрыш:
A)120 0 B)60 0 C)109 028 , D)104 0 5, E)180 0C
Студенттің өзбетімен орындауға арналған жаттығулар мен есептер (СӨЖ )
1. H2,Cl2 және HCl молекулаларындағы химиялық байланыстардың түрлерін көрсетіңіз.
2. Элементтердің электртерістіктерінің мәндерін пайдала отырып K-Cl, Ca-Cl, Fe-Clжәне Ge-Cl байланыстары үшін электртерістіктердің айырымын есептеңіз. Қандай байланыста иондық табиғаты басымдау келеді?
3. Валенттік байланыстар теориясы тұрғысынан BF3молекуласы мен BF4 – ионының электрондық құрылысын жазыңыз.
4. CH4,NH3 молекулаларындағы және NH4 ионындағы коваленттік байланыстардың түзілу әдңстерін көрсетіңіз.
5. NCl3, CS2 және ICl5 молекулаларындағы байланыстардың табиғатын түсіндіріңіз. Әр қосылыс үшін электрон жұбының ығысу бағытын көрсетіңіз.
6. NF3, OF2, ClF және CO2 молекулаларындағы байланыстардың табиғатын түсіндіріңіз. Әр қосылыс үшін электрон жұбының ығысу бағытын көрсетіңіз.
7. Хлороформ CHCl3 молекуласының валенттік схемасын көрсетіп, атомдар арасындағы қандай байланыстың полюстігі жоғары екендігін және осы байланыста электрон жұбы қандай атомға қарай ығысқанын көрсетіңіз.
8. HCN молекуласының диполь моменті μ =9,66.10-30 Кл.м, ал электрон зарядының абсолюттік мәні q =1,60.10-19 Кл. Дипольдің ұзындығын есептеңіз.
9.Неліктен CS2 молекуласының диполь моменті нольге тең болатындығын молекуланың структуралық формуласын жазып түсіндіріңіз.
10. Байланыстырушы электрон жұптарын көрсету арқылы H2, O2, Cl2, N2 және CH4 молекулаларының құрылысын келтіріндер. Азот молекуласының аса беріктігін немен түсіндіруге болады?
11. Бірдей атомдардан түзілген молекулалардың диполь моменті мен диполь ұзындығы неге тең?
12.Келтірілген полюсті байланыстардың оң және теріс полюстерін көрсетіндер: a) H-F; б) C-H;в) H-S;г)C-I;д)C=O;е)C-F;ж)S=0.
13. HCl молекуласындағы диполь ұзындығы 0,22 Ao-ге тең. Молекуланың диполь моментін есептеңдер.
14. Келтірілген қосылыстардағы атомдар арасындағы байланыс түрін анықтаңдар: KHF2, H2O, HNO3, KHSO4
15. Мына қатардағы қосылыстардың беріктігі қалай өзгереді: HF, HCl, HBr, HI?
Оқытушы қатысындағы студенттің өздік жұмысына берілген сұрақтар
Достарыңызбен бөлісу: |