Қазақстан республикасы білім және ғылым
Өндірістік фактор саналатын шуды есептеу
жүктеу/скачать 415.18 Kb.
|
7.2 Өндірістік фактор саналатын шуды есептеуТрансформаторлардан шудың әсерін бағалау. Трансформатор шуын азайту әдістері Шудың адам денсаулығына зиян екені белгілі, әсіресе адам демалып жатқан кезде, шудың деңгейі қалыптыдан сәл жоғары болсаа адамға зиянды әсері жоғары. Егер трансформаторлар белгілі бір мұражайда болмаса, түнгі шуылы адам ағзасына өте зиянды. Шу-бұл серпімді ортадағы (қатты, сұйық, газ тәрізді) бөлшектердің тербеліс қозғалысы нәтижесінде пайда болатын әр түрлі жиіліктегі және қарқындылық (күш) дыбыстарының жиынтығы. Шу өндірістегі ең көп таралған қолайсыз факторлардың бірі болып табылады. Қарқынды шудың әсерінен тек есту анализаторы ғана емес, сонымен қатар орталық жүйке, жүрек-қантамыр және басқа да физиологиялық жүйелердің функциялары бұзылады. Еңбек өнімділігінің төмендеуіне, ақаудың өсуіне және өндірістік жарақат алу ықтималдығының артуына әкеледі. Адам денсаулығына зиянды әсер ету: шу есту аппаратын зақымдауы және стресс, жоғары қысым, шаршау және т.б. тудыруы мүмкін. Есту қабілетінің бұзылуы көбінесе тиннитус (құлақтағы дыбыс немесе шу) сияқты аурумен жүреді. Жиі бұл ауру физикалық адамдар өте шаршайды. Шуылдың адамға физиологиялық әсері көптеген факторларға байланысты: шуылдың дыбыстық қысымының (қарқындылығы) деңгейіне, оның жиілік құрамына, әсер ету ұзақтығына және адамның жеке ерекшеліктеріне байланысты. Жұмыс орындарында шуды нормалаудың негізгі мақсаты-жұмыс күні ішінде және көптеген жылдар ішінде күн сайын жүйелі әсер ету кезінде адам организмінің елеулі ауруларын тудыра алмайтын және оның қалыпты еңбек қызметіне кедергі келтірмейтін шудың ғылыми негізделген шекті жол берілетін нормаларын белгілеу. Санитарлық нормалар болып табылады әзірлеу кезінде көптеген техникалық іс-шаралар қарсы күрес жөніндегі шу және енгізеді нақты үлес сауықтыру жұмыс ортаны, денсаулығын және жұмысқа қабілеттілігін еңбекші. Соңғы жылдары трансформаторлар шуын азайту бүкіл дүние жүзінде алдыңғы қатарлы мәселе. Трансформаторлар шуын азайтуға көптеген шаралар керек. Алдымен трансформатордағы шудың көзін, себебін анықтап, сонан соң, шуды азайту жолдарын қарастыру керек. Трансформатор шуының ең үлкен себебі, магнитстанция құбылысы. Басқа шулар трансформаторда салқындатуға қолданылатын вентиляторлардан, қосу аппараттарынан пайда болады. Трансформатордың өзінен шығаратын шу, көп жағдайда, электрмагниттік жүктемелерге және трансформатор көлеміне байланысты. Шудың ең үлкен себебі, трансформатор өзекшесіндегі дірілге, яғни магнитостанция құбылысына сай, электротехникалық болат қаңылтырының құрамына, оның индукциялылығына байланысты. Бірақ трансформаторлардың негізгі шу, магниттік шу, басқа шуларды трансформаторды есептеген кезде ескермесе де болады. Сынақ кернеулері 350 кВ-тен кем трансформаторлардағы шу деңгейін анықтау төмендегідей формуламен анықталады: 𝐿 = 10𝑙𝑔𝑆 + 60. (7.1) Жоғарыда көрсетілген формула көптеген зерттеулердің, статикалық өлшеулердің негізінен құрылған және жаңа трансформаторлардың шу деңгейін анықтауға және шу деңгейін төмендетуге арналған әдейі шараларды қолдануға көмектеседі. Трансформатор шуын талдау әдістері өте қиын, ал шуды анықтау дыбыстық қысым деңгейімен анықталады. Соңғы кезде трансформатор шуын дыбыс қуаты деңгейі арқылы да анықтау қарастырылуда, бұл әдіс шу көзін анықтауға, шудың жиілікте тәуелділігін кез-келген кеңістікте, қашықтықта анықтауға мүмкіндік береді. Трансформатор шуы жан-жақтан жабылған камерада анықталады. Бірақ бұл әдіс экономикалық түрде қарағанда тиімсіз болып табылады. Соңғы жылдары трансформатор шуын есептеу үшін осыған арналған қозғалатын қабырғаларды пайдаланылады. Оның ауданы 4×4 м. Өлшеу кезінде діріл трансформатордан еденге беріледі, ал шу көзі акустикалық шағылысатын беттен 3 метрден кем болмау керек. Трансформатордың негізгі шу шығаратын беті тікелей беті болып табылады. Микрофан арқылы өлшеу нүктелерінің арақашықтығы 0,9 м аспау керек, ал өлшеу нүктелері 4 кем болмау керек. Егер, трансформатормен суытылса, онда шу деңгейін бір рет желдеткіш жұмыс істегенде, екінші рет желдеткіш тоқтап тұрғанда жүргізу керек. Трансформатор шу барлық өлшенген мәндердің орта мәні болып есептеледі. Жалпы трансформатор шуы, оның деңгейін төмендету әлі күнге дейін маңызды болып келеді. Трансформатор шуының негізгі бағыты тікелей қабылғаларынан шығады. Бағытталу диаграммалары әдебиетте келтірілген және 1.18 суретте көрсетілген. Егер шу деңгейі белгілі мөршерден асса, онда оны азайту үшін шаралар қолдану керек. Трансформаторларды цехтарда, тұрғын үйлерде орнатқанда, шудың адамға жаман әсері аз болуға тиіс. Өйткені, трансформаторлар тұрақты түрде шу шығарып тұрады. NEMA нормативі бойынша қуаты 500 кВА трансформатор терезесі бар жабық камерада шуы шектелген деңгейде болу үшін 12 метрден жақын, ал қуаты 60 МВА трансформатор үшін 200 метрден жақын орналаспауы қажет. Тұрғын үйлер жанында орналасқан трансформатордың түнгі шу деңгейі 25 дБ аспауы қажет. Шу деңгейін азайту үшін оның көзін азайту керек немесе трансформатор тұрған камераны шу болатын материалдармен қаптау керек. 7.1 сурет – Қуаты 160 кВА, 5300/230 В үш трансформатордың шу бағыты диаграммасы Магнитостринция құбылысынан пайда болған шуды азайтудың бір жолы бар, ол үшін трансформатор болатындағы индукцияны 13,5 – 0,95 дейін азайту керек, бірақ бұл кезде трансформатор бағасы кем дегенде 20% қымбаттайды. Сонымен қатар, трансформаторға берілген кернеу қатар бүкпесінде (гармоника) азайту қажет. Ал трансформатордағы болаттың да қылңдығы бірдей болмаса, онда да шу көбейеді және оларды құрастырғанда қатты күшпен тарту, бекіту қажет. Трансформатордың шуын басудың ең арзан және тиімді әдісі дыбыс жоятын материалдармен қаптау және тағы бір әдісі, трансформаторды толықтай жабық камерамен қоршау. Мұндай камералар шуды 30-40 дБ дейін төмендетеді. Осы әдістердің барлығын технико-экономикалық есептерден кейін керегін таңдап жасаған дұрыс. кесте - Трансформатордың паспорттық деректері ТМ - 160/35
жүктеу/скачать 415.18 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||