Қазақстан республикасы білім және ғылым
жүктеу/скачать 2.94 Mb. Pdf көрінісі
|
| Құба және сұр-құба топырақтар зонасы республика шегінде
тұтас аумақ құрап, солтүстігінде ашық-күрең, ал оңтүстігінде тау бөктерінің сұр топырақ типтері аралығында орналасқан. Бұл кеңістікті кей ғалымдар құба топырақты шөлейт зонаға, ал сұр-құба топырақты шөл зонасына жатқызады. Қазақстан топырақтану мамандары құба топырақты шөл зонасының негізгі зоналық типіне жатқызады. Құба топырақ зонасы 2 (екі) зона тармақтарына: шөл аймағының солтүстігін қамтитын құба то- пырақты (республика зонасының 21,6%) және оңтүстік шөл- дердегі сұр-құба топырақты (республика зонасының 22% алып жатыр) өңірлерге бөлінеді. Шөлді аудандардағы көктемде су жиналатын тегістелген ойпаңдарда таза тақыр немесе тақыр тәріздес топырақтар дамыған. Бұл топырақ типінің беті поли- гон алды пішіндегі пластинкаларға бөлініп жарылған саз қабыр- шақтарынан тұрады. Топырақтың бұндай түрлері Шу, Сырдария, Іле, т.б., өзендердің төменгі ағыстарында, құба және сұр-құба топырақ араларында кездеседі. Қазақстанның шөлейтті және шөл зоналарында кең көлемде құм және кәдімгі құмды топырақ таралған. Топырақтың бұндай түрлері Атырау облысынан 16%, Орал облысынан 10%, Семей, Қарағанды, Жезқазған , Қызылорда, Шымкент, Жамбыл және Алматы облыстарының біраз бөлікте- рін алып жатыр. Топырақтың зоналық таралу заңдылығымен қатар, Қазақстан топырақ жамылғысына тән жеке ерекшеліктер байқа- лады. Бұл жағдай батыстан шығысқа қарай климаттың кон- тинентальдығы өзгеруімен, мезо және микрорельефтер пішін- дері арасындағы айырмашылықтардан, аналық топырақ қалып- тастырушы жыныстар сипатынан, т.б., факторлардан көрінеді. Топырақ қалыптастырушы факторлардың алуан түрлі дәрежеде болуы Қазақстан топырақ жамылғысының ала-құлалығын арт- тырады. Қазақстанның қуаң климаттық жағдайларында авто- жүктеу/скачать 2.94 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|