Ќазаќстан Республикасы Білім жєне ѓылым министрлігі
Қан топтары мен өнім белгілерінің арасындағы байланыс
жүктеу/скачать 2.82 Mb. Pdf көрінісі
|
| 6.3.2. Қан топтары мен өнім белгілерінің арасындағы байланыс.
Қан топтарының шаруашылыққа пайдалы белгілерге әсерін үш тұрғыдан қарау керек. а) гендердің плейтропты (көптік) әсерінен, яғни қан тобына жауапты ген белгілі бір өнімнің белгісіне тікелей немесе жанама әсер етеді; б) тіркес әсер ету арқылы бұл жағдайда қан тобының гендер жүйесі өнім белгісін анықтайтын ген жүйелерімен бір хромосоманың бойында орналасады; в) гетерозистің әсерінен, мұнда бір қан тобының жүйесіндегі гетерозиготалық бір немесе бірнеше өнімдік белгілерді дамытады. Бұрын айтылғандай көптеген өнім белгілері гендердің көп санымен және қоршаған ортаның әсерімен анықталады. Сондықтан өнім мен қан тобының арасынан тығыз өзара байланысты күтпеу керек. Қанның биохимиялық топтары ішіндегі гемоглобин және трансферрин сияқты заттар да маңызды физиологиялық қызметтер атқарады. Сондықтан, мысалы гемоглобиннің топтары эритроциттердің әр түрлі оттегін тасудағы қабілеттілігі арқылы малдың өніміне әсер етуі мүмкін. Қойларда гемоглобиннің А типі оттегін В типіне қарағанда көбірек сиғызады. Гетерозиготалыларда оттегімен қамтамасыз етуіне байланысты гемоглобиннің екі типінің үлесі белгілі бір шекте өзгереді. Қойлардың әр түрлі тұқымдарында гемоглобиннің екі түрінің оттегімен байланысу қабілеттілігін анықтау жөніндегі гендердің жиілігіндегі айырмашылықтар көрсетілген. Эванстың деректері бойынша жазықта өсірілетін қой тұқымдарында Нв А типінеНв В типіне қарағанда жиірек, ал таулық тұқымдарында керісінше көрініс байқалады. Бұл жағдай Қазақстанда 104 өсірілетін қой тұымдарына Т.Садықұловтың, С.Стамбековтың зерттеулері көрсетті. Ал оттегін байағыштық қасиетінің А гемоглобинінде болатындығы оның артықшылығын көрсетеді, себебі таулы аймақтарда оттегінің мөлшері шамалы. Ал жазықта оттегі мөлшері жоғары, сондықтан В гемоглобиндердің әр түрлі болуы, табиғи сұрыптау арқылы қоршаған ортаға сәйкес реттелуі мүмкін. Көптеген зерттеулер қан антигені және трансферриндердің өнімін байланыстылығы жөнінде жүргізілді. В.Н.Тихонов кейбір қан топтарының антигендердің гетерозиготалығы гетерозис туғызатынын анықтады. Антигендік факторлар мен полиморфты ақуыздардың шаруашылыққа пайдалы өнімдермен байланысы жөніндегі зерттеулер күн сайын көбейіп келеді. Қан мен өнім көрсеткіштерінің арасындағы корреляцияның мал шаруашылығындағы маңызы өте тығыз болғанда ғана осы малдан күткен өнімді, оның жас кезінде анықтауға болар еді. Қазіргі күнге бұл нәтижелер әлі сенімді ақтамай жүр. жүктеу/скачать 2.82 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|